Napisy na brązach
Z Wikipedii
Nazwa chińska | |
Hanyu Pinyin | Jīnwén/zhōngdǐngwén |
Wade-Giles | |
Spolszczenia | dosł. napisy na metalu/napisy na dzwonach i trójnogach |
Znaki trad. | 金文/鐘鼎文 |
Znaki upr. | 金文/钟鼎文 |
Napisy na brązach - druga po inskrypcjach wróżebnych najstarsza forma pisma chińskiego. Najwcześniejsze naczynia z napisami pochodzą z epoki Shang, z XIII w. p.n.e.; najdoskonalsze wytapiano za czasów dynastii Zhou (1022 - 256 p.n.e.). W porównaniu z dzisiejszym pismem, znaki na brązach mają bardziej nieregularne kształty i różnią się między sobą rozmiarem.
Do wykonywania niektórych inskrypcji na brązach Chińczycy już w VII w p.n.e. używali gotowych form z poszczególnymi znakami, występującymi w grupach lub pojedynczo, szczególnie przy wytopie metodą wosku traconego. Użycie form było innowacją zapowiadającą o wieki późniejszy chiński wynalazek ruchomej czcionki drukarskiej[1] (por. Bi Sheng).
Napisy pełniły funkcje rytualne, wotywne (por. kult przodków), upamiętniały wydarzenia historyczne (m.in. zwycięstwa wojenne), uwiecznian na nich postanowienia władców. Napisy ming (銘文) służyły z kolei opiewaniu zalet i cnót przodków (por. kult przodków), miały służyć przekazaniu pamięci o nich następnym pokoleniom. Ogólnie rzecz biorąc, napisy odzwierciedlały życie ówczesnej chińskiej arystokracji.
[edytuj] Znaczenie w chińskiej kulturze
Wraz z upadkiem dynastii Zhou, sztuka odlewu brązów uległa degradacji. Już z okresu dynastii Han (II w. p.n.e – II w. n.e.) pochodzą wzmianki naczyniach z brązu odnajdowanych w ruinach, grobowcach itd. Ponieważ antyczne pismo stało się niezrozumiałe, przedmioty otaczano czcią jako wyrób mitycznych bohaterów przeszłości, a znalezienie naczynia uważano do dobry omen.
W okresie dynastii Song (960-1279) rozpoczęto specjalistyczne studia nad znalezionymi naczyniami i napisami. Tą tematyką interesował się poeta i historyk Ouyang Xiu. W okresach Ming i Qing kolekcjonowanie naczyń stało się na tyle modne, że rozpoczęto masową produkcję podróbek.
Dziś naczynia uważane są za symbol świetności antycznej cywilizacji chińskiej.
Przypisy
- ↑ Robert Temple, Geniusz Chin, Ars Polona, Warszawa, str. 111
[edytuj] Bibliograia
- Zbigniew Słupski, Wczesne piśmiennictwo chińskie, Agade, Warszawa, 2001, str. 62-70
Powstanie pisma chińskiego • Napisy na kościach wróżebnych • Napisy na brązach • Pismo wielkopieczęciowe • Pismo małopieczęciowe • Pismo kancelaryjne • Pismo trawiaste • Pismo bieżące • Pismo wzorcowe • Nüshu
W innych krajach
Wietnam • Korea • Japonia • Liao (X-XIIw.) • Jin (XII-XII w.) • Xixia (XI-XIV w.)
Współczesne odmiany
Pismo tradycyjne • Pismo uproszczone