Napisy na kościach wróżebnych

Z Wikipedii

**Napisy na kościach wróżebnych**
Nazwa chińska
Hanyu Pinyin	jiǎgǔwén
Wade-Giles	Chia-ku-wen
Spolszczenia	Napisy na kościach wróżebnych
Znaki trad.	甲骨文
Znaki upr.	甲骨文

Napis wróżebny na tarczy brzusznej żówia.

Napisy na kościach wróżebnych – najstarsza zachowana forma pisma chińskiego (jeśli nie liczyć wcześniejszych pojedynczych znalezisk). Są to inskrypcje, które ryto na skorupach żółwi (甲) i kościach zwierzęcych (骨) podczas procesu wróżenia w czasach dynastii Shang. Od nich wywodzą się Napisy na brązach.

Jiaguwen to pismo zaawansowane, w dużej mierze ideograficzne. Uważa się, że jego ewolucja musiała trwać wcześniej przynajmniej kilkaset lat. Napisy mają charakter wróżebny lub wotywny. Ich słownictwo jest ograniczone. Niektóre znaki są używane w kilku funkcjach, bywa również, że mają po kilka form, co wskazuje, że nie istniała jedna, ustalona norma pisowni.

Napisy zostały odkryte w 1899 r. podczas wykopalisk w pobliżu Anyangu. Do dziś archeolodzy wykopali w Chinach ok. 100 tys. fragmentów kości wróżebnych z lat 1240-1041 p.n.e., które według szacunków stanowią 5-10 proc. wszystkich kości użytych w tym okresie. Zidentyfikowano na nich 3 tys. znaków, przy czym udało się określić znaczenie zaledwie połowy z nich.

[edytuj] Wróżenie

Przed rozpoczęciem rytuału ryto na materiale (tarczy brzusznej żółwia lub łopatce wołu) miejsce jego pochodzenia; imię człowieka, który go dostarczył oraz imię urzędnika, który materiał przygotował do wróżenia. Na początku inskrypcji zapisywano datę.

Tekst główny był pytaniem do wyroczni. Po chińsku nazywa się go "命辭" (mingci) czyli "słowa rozkazu" lub "słowa przeznaczenia". Pytanie miało zwykle charakterystyczną - także dla współczesnej chińszczyzny - formę twierdzenia-zaprzeczenia, np. będzie deszcz - nie będzie deszczu.

Materiał następnie nawiercano i przyżegano rozgrzanym prętem. Z układu pęknięć odczytywano wróżbę. Jeśli była pomyślna, oznaczano ją znakiem "吉" (jí), "pomyślny". Czasami dodawano również weryfikację (驗辭, yanci) - stwierdzenie, czy wróżba się sprawdziła. Interpretacją wróżby zajmował się zawsze sam władca. Wróżenie w tej epoce było niemal codzienną czynnością w życiu dworu.

Znaki na kościach czasami barwiono, tak jakby zapis był dla kogoś adresowany. Większość kości wykopano jednak z dołów na śmieci, a Sima Qian potwierdza, że po wróżbie kości wyrzucano. Tej sprzeczności nie udało się jednoznacznie wyjaśnić.

[edytuj] Bibliografia

Rafał Gajewski, "Najstarsze zabytki pisma chińskiego - napisy na kościach wróżebnych - jiaguwen", w: Zbigniew Słupski, "Wczesne piśmiennictwo chińskie", Agade, Warszawa, 2001, str. 56-61