Dynastia Zhou
Z Wikipedii
Dynastia Zhou (1022 - 256 p.n.e.) - dynastia rządząca Chinami po dynastii Shang, a przed dynastią Qin. Jej rządy cechowała rosnąca rola feudałów, którzy w Okresie Wiosen i Jesieni doprowadzili do powstania ponad 100 małych państewek. W końcowych latach panowania Zhou nasiliły się tendencje unifikacyjne, które doprowadziły do zjednoczenia Chin na drodze podboju.
W okresie Zhou zaczęto w Chinach wytapiać żelazo i dokonano wielu innych wynalazków. Epokę cechował bezprecedensowy rozkwit filozofii, który położył podwaliny pod m.in. konfucjanizm i taoizm. pismo przeszło ewolucję od form początkowych do form bardziej skomplikowanych, bliskich dzisiejszemu pismu.
Panowanie dynastii Zhou dzieli się na okresy:
- Zachodnia Dynastia Zhou (1100-771 p.n.e.) - okres względnej stabilności politycznej;
- Wschodnia Dynastia Zhou (770-256 p.n.e.) - słabnąca rola władców i rosnąca rola panów feudalnych;
- Okres Wiosen i Jesieni (770-476 p.n.e.) - okres rozbicia na ponad 100 małych dzielnic, zakończony wyłonieniem się 7 państw;
- Okres Walczących Królestw (475-221 p.n.e.) - okres walki 7 królestw o supremację;
Spis treści |
[edytuj] Ważniejsze wynalazki i odkrycia
- W VI w. p.n.e. wynaleziono żelazny pług oraz uprawę szeregową (W Europie stosowana dopiero od XVIII w. ne.);
- Między VI a V w. p.n.e. zaczęto konstruować pierwsze latawce; wynalazek dotarł do Europy w XVI wieku.
- W VI w. p.n.e. odlewano dzwony strojone;
- W V w. p.n.e. prowadzono tzw. poszukiwania geobotaniczne, tj. wykorzystanie roślin do wykrywania złóż minerałów;
- W IV w. p.n.e. wytapiano żeliwo;
- W IV w. p.n.e. stosowano miech tłokowy obustronnego działania, który przyspieszył rozwój metalurgii;
- W IV w. p.n.e. używano ropy naftowej i gazu ziemnego w charakterze paliwa; do surowców dowiercano się kiedy szukano solanek;
- W IV w. p.n.e. budowano już pierwsze kompasy, a w III w. p.n.e. przyrządy tarczowe i wskazówkowe, m.in. kompas geomantyczny;
- W IV w. p.n.e. w dziele Mocjusza zostaje sformułowana pierwsza zasada dynamiki newtonowskiej: "Zatrzymanie ruchu jest spowodowane przeciwną siłą [...] Jeśli nie ma przeciwnej siły [...] ruch nigdy nie zostanie zatrzymany. Jest to tak pewne, jak to, że wół nie jest koniem".
- W IV w. p.n.e. stosowano już trujące gazy bojowe;
- W IV w. p.n.e. pojawia się kusza;
- W IV-III w. p.n.e. wynaleziono uprząż szorową, dużo efektywniejszą niż stosowana wówczas na Zachodzie uprząż podgardlnikowo-popręgowa; uprząż szorowa przyczyniła się do wynalezienia w Chinach chomąta
- W III w. p.n.e. tworzono pierwsze mapy plastyczne
[edytuj] Historia
Od XII do III w. p.n.e. Chinami rządzili królowie dynastii Zhou (Czou), przy czym od 770 p.n.e. faktyczną władzę, w podzielonym na lenna państwie, sprawowali wodzowie feudalni, zwani hegemonami. W czasach tych, obejmujących tzw. Epokę Wiosen i Jesieni oraz Epokę Walczących Królestw, trwały nieustanne waśnie i wojny domowe. Mimo to nadal rozwijały się gospodarka rolna oraz miasta, jako ośrodki władzy administracyjnej, handlu i rzemiosła. Około 600 p.n.e. zostało w Chinach wprowadzone do użytku żelazo, którego zastosowanie do wyrobu narzędzi rolniczych pozwoliło na dalsze rozwinięcie produkcji żywności.
Dynastia Zhou upadła ostatecznie w 256 p.n.e.. W latach 230 - 221 p.n.e. władca państwa Qin podbił wszystkie państwa chińskie i zjednoczył po raz pierwszy kraj w jednolity organizm państwowy, mianując się Pierwszym Cesarzem dynastii Qin - Qin Shihuangdi.
Jakby w kontraście i sprzeciwie do istniejących nietolerancyjnych stosunków społecznych, często cechujących się przemocą i okrucieństwem, na początku V wiek p.n.e. powstała nauka filozoficzna, zwana od imienia twórcy, konfucjanizmem, która głosiła humanitaryzm, poszanowanie tradycji i hierarchii w społeczeństwie, sprawiedliwość społeczną, idee zjednoczenia państwa. Głosiła też, że człowiek jest z natury dobry i że społeczeństwo powinno być rządzone przez mędrców. Była to nauka przede wszystkim o sposobie sprawowania władzy oraz ustalająca normy etyczno-moralne, jakie powinny obowiązywać w życiu społecznym.
Przez prawie trzy stulecia konfucjanizm nie zyskał jednakże szerszego uznania, a nawet był okresowo ostro potępiany (palenie ksiąg konfucjańskich w czasie dynastii Qin). Dopiero za dynastii Han, to jest od 206 p.n.e. stał się on doktryną filozoficzną i religią państwową Chin feudalnych, a do dziś stanowi ważny element chińskiej kultury duchowej.
[edytuj] Zachodnia Dynastia Zhou
[edytuj] Wschodnia Dynastia Zhou
[edytuj] Królowie Dynastii Zhou
[edytuj] Bibliografia
- R. Temple, Geniusz Chin, Ars Polona, Warszawa, 1994, str. 110-115
