Nina Simone
Z Wikipedii
Eunice Kathleen Waymon, znana jako Dr. Nina Simone (ur. 21 lutego 1933 w Tryon, Karolina Północna – zm. 21 kwietnia 2003 w Carry-le-Rouet), amerykańska piosenkarka, tekściarka i pianistka. Klasyfikowana generalnie jako przedstawicielka jazzu, choć sama nie lubiła takiego szufladkowania. Jej twórczość to również muzyka z pogranicza bluesa, rhythm and bluesa i soulu.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
[edytuj] Młodość
Urodziła się na 33 East Livingston Street w miasteczku Tryon w Północnej Karolinie, jako szóste z siedmiorga dzieci swoich rodziców. Podobnie jak wielu innych czarnych piosenkarzy, była w dzieciństwie zainspirowana sukcesami Marian Anderson i zaczęła śpiewać w swoim kościele, od wczesnych lat przejawiając też wielki talent pianistyczny. Kiedy w wieku 10 lat dała swój pierwszy publiczny koncert, jej rodzice musieli przesiąść się do tylnych rzędów w sali, żeby zrobić miejsce białym słuchaczom. Ten incydent wpłynął silnie na jej późniejszą walkę o prawa obywatelskie.
Kiedy miała 17 lat, przeprowadziła się do Filadelfii, gdzie nauczała gry na fortepianie i akompaniowała piosenkarzom. Dzięki sponsorom rozpoczęła naukę w nowojorskiej prestiżowej szkole Juilliard School of Music, ale brak pieniędzy zmusił ją do przerwania nauki i porzucenia marzeń o podbiciu Ameryki jako pierwsza czarnoskóra pianistka koncertowa. Później usiłowała się jeszcze dostać na zajęcia z gry na fortepianie w Curtis Institute, ale jej kandydaturę odrzucono. Simone była przekonana, że stało się tak z powodów rasowych.
[edytuj] Pierwszy sukces
Artystka zwróciła się więc ku bluesowi i jazzowi, dając pierwszy występ w jednym z klubów nocnych w Atlantic City. W 1954 przyjęła swój pseudonim (Nina nazywał ją jej chłopak, zaś Simone to hołd dla francuskiej aktorki Simone Signoret). Szerszy rozgłos zdobyła w 1959 porywającą interpretacją piosenki I Loves You Porgy z opery "Porgy and Bess" George'a Gershwina, jedynym utworem, który awansował do czołowej czterdziestki list przebojów w USA. Wkrótce potem był singel My Baby Just Cares For Me, wykorzystany później w reklamach Chanel No. 5 na wyspach brytyjskich oraz w filmie Bernardo Bertolucciego Ukryte pragnienia. Interesujący plastelinowy teledysk do tej piosenki nakręciło studio Aardman Animations Nicka Parka i Petera Lorda.
[edytuj] Prawa obywatelskie
W latach 60. Nina Simone była zaangażowana w ruch obrony praw obywatelskich, co zaowocowało nagraniem kilku piosenek o wymowie politycznej: To Be Young, Gifted and Black (później nagrana też przez Arethę Franklin i Donny'ego Hathawaya), Blacklash Blues, Mississippi Goddam (odpowiedź na zabójstwo Medgara Eversa i wysadzenie kościoła w Birmingham w Alabamie, gdzie zginęło czworo czarnych dzieci), I Wish I Knew How It Would Feel to Be Free i Pirate Jenny Kurta Weilla.
[edytuj] Największe przeboje
W 1961 Simone nagrała swoją wersję tradycyjnej piosenki House of the Rising Sun, później zaśpiewanej też przez Boba Dylana i - przede wszystkim - The Animals. Piosenkarka znana jest też z hitu Screamin' Jaya Hawkinsa I Put a Spell on You, Aint Got No (I Got Life) z musicalu "Hair" czy Here Comes the Sun The Beatles. Była artystką bardzo wszechstronną, potrafiła podczas jednego koncertu zagrać utwory z najróżniejszych dziedzin muzycznych – jazzu, bluesa, gospel, a nawet z pogranicza muzyki klasycznej.
Sławę przyniósł jej utwór Sinnerman, wykorzystany w filmie Afera Thomasa Crowna (1968) Normana Jewisona. Ta sama piosenka rozbrzmiała również w remake'u filmu z 1999 r., w którym wystąpili Pierce Brosnan i Rene Russo, a także w filmach Komórka (2004) i Miami Vice (2006).
[edytuj] Późniejsze życie
W 1971 Simone wyjechała z USA po konfliktach z agentami, firmami nagraniowymi i władzami skarbowymi, choć publicznie jako powód wyjazdu podawała rasizm. Powróciła w 1978 i została zaaresztowana za niepłacenie podatków (przez kilka lat rzeczywiście nie płaciła podatków w ramach protestu przeciw wojnie w Wietnamie). Później mieszkała w różnych krajach na Karaibach, w Afryce i Europie, występując aż do sześćdziesiątki. W latach 80. regularnie koncertowała w klubie jazzowym Ronnie'ego Scotta w Londynie.
W 1995 Simone prawdopodobnie postrzeliła syna swojego sąsiada z wiatrówki, bo jego śmiech nie pozwalał jej się skoncentrować. Miała opinię osoby bardzo chwiejnej i niełatwej we współpracy, choć gwałtownie protestowała przeciw takim określeniom. Na scenie była na ogół wyniosła i dumna, ale w późniejszych latach często przeplatała piosenki dowcipnymi anegdotami ze swojego życia. Swoim królewskim stylem zapracowała sobie na przydomek Najwyższej Kapłanki Soulu (High Priestess of Soul, patrz również Aretha Franklin i Ella Fitzgerald).
Jej córka, aktorka i piosenkarka znana jako Simone, wystąpiła na Broadwayu w Aidzie.
W 1992 ukazała się autobiografia artystki pod tytułem I Put a Spell on You (ISBN 0-306-80525-1).
W 1993 osiedliła się w pobliżu Aix-en-Provence na południu Francji. Zmarła we śnie w Carry-le-Rouet w 2003.
Jej utwory wciąż wykorzystywane są przez filmowców. Pojawiły się na ścieżkach muzycznych do takich filmów jak Kryptonim Nina (5 piosenek), Romeo i Julia Baza Luhrmanna, Przed zachodem słońca, Płytki grób czy Inland Empire Davida Lyncha.
[edytuj] Bibliografia
- (ze Stephenem Cleary) I Put a Spell on You: The Autobiography of Nina Simone (New York: Pantheon, 1991). ISBN 0-679-41068-6
- Feldstein, Ruth. "'I Don't Trust You Anymore': Nina Simone, Culture, and Black Activism in the 1960s", Journal of American History, Vol. 91, No. 4, March 2005.
