Nizina Wschodnioeuropejska
Z Wikipedii
Nizina Wschodnioeuropejska - rozległa nizina w europejskiej części Rosji oraz na Białorusi, Ukrainie, Litwie, Łotwie, Estonii, Mołdawii i Kazachstanie (dawniej w całości w ZSRR). Rozciąga się w kształcie czworoboku pomiędzy: Karpatami, Morzem Czarnym, Kaukazem i Morzem Kaspijskim na południu a Morzem Arktycznym (Morze Białe, Morze Barentsa) na północy.
Rozciągłość południkowa wynosi około 2,5 tys. km, rozciągłość równoleżnikowa wynosi około 2 tys. km. Powierzchnia niziny wynosi ok. 5 mln km². Maksymalna wysokość 471 m n.p.m., najniższy punkt 28 m p.p.m. (na wybrzeżu Morza Kaspijskiego).
Nizinę Wschodnioeuropejską stanowią prekambryjskie tarcze krystaliczne: rosyjska (fennosarmacka) w części centralnej i wschodniej, czarnomorska na południowym zachodzie i fennoskandzka na północnym zachodzie.
Północna część Niziny Wschodnioeuropejskiej jest niższa. Północne wybrzeże stanowi nadmorska równina. W części północnej przeważa krajobraz polodowcowy (wzgórza morenowe), wyróżnia się tu nastepujące większe jednostki fizycznogeograficzne:
- Grzbiet Timański,
- Wałdaj,
- Uwały Północne,
- Wyżyna Górnokamska,
- Grzęda Białoruska,
- Grzęda Smoleńsko-Moskiewska.
Ukształtowanie powierzchni w części centralnej uwarunkowane jest konfiguracją krystalicznego podłoża. Występują tu głównie wyżyny:
- Wyżyna Wołyńsko-Podolska,
- Wyżyna Środkoworosyjska,
- Wyżyna Nadwołżańska,
- Płaskowyż Przeduralski,
- Wyżyna Doniecka.
- Nizina Poleska,
Południowy skraj Niziny Wschodnioeuropejskiej zajmują niziny:
- Nizina Czarnomorska,
- Nizina Naddnieprzańska,
- Nizina Ocko-Dońska,
- Nizina Nadkaspijska (tereny depresyjne do 28 m p.p.m.).
Sieć rzeczna gęsta, zwłaszcza w części zachodniej i północnej. Północna część Niziny nalezy do zlewisk Morza Białego (Dwina, Miezeń) i Barentsa (Peczora). Centralną część Niziny zajmuje rozległa zlewnia Wołgi. Południowa część należy do zlewiska Morza Czarnego (Dniestr, Dniepr, Don). Północno-zachodni kraniec Niziny zajmuje zlewisko morza Bałtyckiego (Niemen, Dźwina i Newa). Liczne jeziora: Ładoga, Onega, Pejpus. Ponadto wiele sztucznych zbiorników wodnych, głównie na Wołdze i Dnieprze.
Dominuje klimat umiarkowany kontynentalny, ku zachodowi nieco wilgotniejszy. Na północy panuje klimat subpolarny, na południu Krymu - podzwrotnikowy o cechach śródziemnomorskich.
Strefy glebowo-roślinne ułożone są równoleżnikowo, kolejno od północy występują: tundra, tajga, lasy mieszane na bielicach, lasostepy i stepy na czarnoziemach (zachodnia część Wielkiego Stepu), nad Morzem Kaspijskim półpustynie.
Nizina Wschodnioeuropejska dostarcza znacznych ilości węgla kamiennego (Zagłębie Donieckie, Zagłębie Peczorskie), węgla brunatnego (Zagłębie Podmoskiewskie), ropy naftowej (Zagłębie Wołżańsko-Uralskie), gazu ziemnego i łupków bitumicznych oraz rud żelaza (Krzywy Róg, Zagłębie Kurskie), manganu, boksytów, soli kamiennej i potasowej, fosforytów.
