Tajga
Z Wikipedii
Tajga, lasy borealne - borealne lasy szpilkowe występujące w północnej części Ameryki Północnej (Kanada), Europy oraz Azji w obrębie klimatu umiarkowanego chłodnego na półkuli północnej.
Według niektórych klasyfikacji nazwa "tajga" zarezerwowana jest do borów porastających północno-wschodnią Europę i Syberię, zwykle jednak bywa ona stosowana do całego biomu.
Tajgę w większości porastają lasy szpilkowe oraz w niewielkim stopniu lasy liściaste. Gatunki liściaste są częstsze na obrzeżach lasów, pożarzyskach, nad brzegami rzek i na bagnach. Większy udział gatunków liściastych daje się zauważyć także na obszarach przymorskich, gdzie klimat jest znacznie łagodniejszy. Na północy tajga sąsiaduje przez obszar zwany lasotundrą z tundrą, a na południu z lasami liściastymi albo ze strefą stepową. Dosyć rozległy obszar Europy Środkowej i Wschodniej zajmuje boreo-nemoralna strefa przejściowa charakteryzująca się mozaikowatością formacji leśnych. Strefa ta ciągnie się od południowej Szwecji, poprzez kraje nadbałtyckie, aż po góry Uralu. W jej południowych rejonach przeważają lasy liściaste, natomiast ku północy dominują lasy iglaste. W rejonie zachodnim, gdzie występują lepsze gleby, występują głównie drzewostany dębowe z domieszką buka. W Europie Wschodniej dominującą rolę w składzie lasów borealnych odgrywa natomiast sosna. Podobnie mieszany charakter mają formacje na Dalekim Wschodzie. W zachodniej części Ameryki Północnej borealne lasy iglaste przechodzą w iglaste lasy górskie lub nadmorskie (deszczowe lasy strefy umiarkowanej). W uproszczonych klasyfikacjach formacji roślinnych wszystkie te lasy iglaste bywają łączone jako jeden biom, mimo znacznych różnic klimatycznych.
Tajga Eurazji rozciąga się 9 000 km z zachodu na wschód od półwyspu Skandynawskiego do Oceanu Spokojnego. Występuje tam krótkie ciepłe lato i długa, mroźna, śnieżna zima. W większej części strefy lasów iglastych występuje wieczna zmarzlina. Grunt jest bardzo głęboko zamarznięty i tylko latem rozmraża się na głębokość 1 m. Wieczna zmarzlina uniemożliwia odpływanie wód opadowych, co sprzyja tworzeniu się rozległych obszarów bagiennych.
Spis treści |
[edytuj] Cechy krajobrazu
Lasy wielogatunkowe, lasy jednogatunkowe, lasy iglaste, wieczna zmarzlina, obszary bagienne, jeziora polodowcowe.
Wyróżnić można dwa typy tajgi eurazjatyckiej:
- tajgę ciemną - występuje głównie w Europie i Zachodniej Syberii, ale także wyspowo na całej Syberii. Budowana jest przez gatunki wyższe, rosnące gęściej (świerk syberyjski, jodła syberyjska, limba syberyjska), ma stosunkowo bogate runo krzewinkowe.
- tajgę jasną - występuje we Wschodniej Syberii i północnej Europie. Budowana jest przez gatunki niższe, rosnące rzadziej (modrzew dahurski, sosna zwyczajna), runo ma ubogie, chrobotkowe.
Na fizjonomię i ekologię roślinności tajgi duży wpływ mają naturalne zaburzenia (wiatrołomy, pożary, powodzie), gdyż wiele gatunków drzew, zwłaszcza tajgi jasnej, wykazuje cechy pirofityczne - np. posiada grubą, łuszczącą się korkową korę.
[edytuj] Flora
Na obszarach Tajgi rosną głównie drzewa iglaste: świerki, sosny, sosny limby, jodły syberyjskie, modrzewie, lecz także - najczęściej drobnolistne - liściaste: brzozy, osiki, olsze, jarzęby. Drzewa szpilkowe są bardzo dobrze przystosowane do panujących tu warunków klimatycznych. Mogą rosnąć aż do tych obszarów, na których zaledwie przez 30 dni w roku średnia temperatura przekracza 10°C a w dwóch następnych miesiącach nie ma mrozu. Gruba, woskowa okrywa szpilek chroni je przed mrozami. Drzewostany w borealnej strefie lasów iglastych półkuli północnej są z reguły jednowarstwowe, zwarte, ciemne, albo też zbudowane dość luźno. Im dalej na północ tym są one bardziej luźne i bardziej ubogie gatunkowo. Luźna, forma tych lasów związana jest przede wszystkim ze zmianą pokroju koron drzew, które na tych szerokościach geograficznych są węższe, bardziej strzeliste. Ma to swoje ekologiczne uzasadnienie, gdyż wąskie i wysokie korony pozwalają na lepsze wykorzystanie promieni słonecznych podczas niskiego położenia słońca. Takie, a nie inne ukształtowanie koron drzew nie powoduje także szkód okiścią śnieżną.
Warstwa krzewów w borealnych lasach iglastych jest bardzo słabo wykształcona i składają się na nią przeważnie pojedyncze egzemplarze młodych drzewek, ale najczęściej reprezentowany jest jałowiec.
W runie występują liczne gatunki grzybów, mszaków, mchów oraz rośliny z rodziny wrzosowatych: borówka, żurawina błotna, gruszyczka.
[edytuj] Fauna
W ciągu krótkiego lata w lasach tych pojawiają się duże ilości komarów. Poza wieloma gatunkami owadów żyją tam także liczne ptaki:sikory, jemiołuszki, głuszce, krogulce i jastrzębie. Niektóre z nich np. jemiołuszki uciekają przed zimą, odlatując na południe, do strefy lasów liściastych. Na obszarze Tajgi spotyka się wędrujące stada reniferów. Występuje tam także wiele innych gatunków ssaków takich jak łosie, łasice, gronostaje, wiewiórki, rosomaki, borsuki, rysie, lisy, wilki, niedźwiedzie i kuny. Niektóre z nich np. rosomaki i niedźwiedzie brunatne, na okres zimy zapadają w stan odrętwienia.
[edytuj] Tajga w legendach
Z tajgami, jako z dość niebezpiecznymi lasami, wiąże się dużo legend, szczególnie słowiańskich. Według tych podań lasy te zamieszkują różne dziwne duchy i demony (patrz Lesij).
