Nowa Gwinea

Z Wikipedii

Nowa Gwinea
Państwo	Indonezja  Papua-Nowa Gwinea
Akwen	Ocean Spokojny
Powierzchnia (2.)	785 000 km²
Populacja (2000)  • liczba ludności  • gęstość	6 400 000 8 os./km²
Wyspy świata

Nowa Gwinea (ang. New Guinea, indonez. Irian) - wyspa w zachodniej części Oceanu Spokojnego, w Melanezji. Druga, po Grenlandii, pod względem wielkości wyspa świata. Od zachodu przylega do niej Archipelag Malajski, od wschodu - Archipelag Bismarcka i Wyspy Salomona, a od południa - Australia oddzielona od niej Cieśniną Torresa. Wnętrze wyspy zajmują potężne pokryte lodowcami, wznoszące się na blisko 5000 m n.p.m. Góry Śnieżne.

Na południu znajduje się zabagniona nizina, porośnięta bujnym lasem tropikalnym z licznymi endemicznymi gatunkami roślin. Z centralnych pasm górskich wypływają rzeki Fly, Sepik, Mamberamo. Z surowców mineralnych występuje tu ropa naftowa i złoto.

Powierzchnia Nowej Gwinei wynosi 785 tys. km², z czego 422 tys. km² zajmują indonezyjskie prowincje Papua Zachodnia i Papua leżące w zachodniej części wyspy, natomiast pozostała wschodnia część należy do Papui-Nowej Gwinei. Wyspę zamieszkuje ok. 4,7 mln mieszk. (1987), z czego większość stanowią Papuasi.

[edytuj] Historia

Wyspa została odkryta w 1526 roku przez Portugalczyków. Odnalazł ją Jorge de Meneses.

Nowa Gwinea długi czas pozostawała samodzielna. Dopiero w XIX w. wyspa uległa podziałowi pomiędzy Holendrów którzy zajmowali przez około sto paredzisiąt lat tylko zachodnie wybrzeże, a Niemców (część północno-wschodnia - Ziemia Cesarza Wilhelma) i Brytyjczyków (część południowo-wschodnia - Papua). Irian Zachodni był w latach 1949-62 przedmiotem sporu pomiędzy Holandią a niepodległą Indonezją, by w końcu w 1963 stać się częścią tego drugiego państwa. Niemiecki protektorat został w czasie I wojny światowej przekazany Australii i od 1921 jako Nowa Gwinea Australijska stanowił terytorium mandatowe Ligi Narodów, a od 1946 terytorium powiernicze ONZ znajdujące się pod administracją australijską. Jednocześnie brytyjska kolonia Papui przeszła w 1905 pod zarząd Australii. W 1949 obie administrowane przez Australię części wyspy połączono w jedno terytorium zależne Terytorium Papui i Nowej Gwinei. Istniało ono aż do 1975, kiedy uzyskało ono niepodległość jako Papua-Nowa Gwinea.

Występują liczne, ale słabo zbadane i w niewielkim stopniu wykorzystywane bogactwa mineralne - eksploatuje się ropę naftową, miedź, srebro i złoto. Ludność wyspy składa się z kilkuset plemion papuaskich, mówiących odrębnymi językami. Szereg z nich znajduje się na bardzo prymitywnym poziomie rozwoju cywilizacyjnego. Głównymi zajęciami są: myślistwo, prymitywna uprawa ziemi (palma kokosowa, kauczuk, kakao), rybołówstwo oraz poławianie pereł. Nowa Gwinea jest słabo zurbanizowana i prawie nie posiada dróg komunikacyjnych.

[edytuj] Zobacz też

• Gwinea
• religie pierwotne
• prakolczatka

[edytuj] Bibliografia

• Saulnier Tony Papuasi ("Iskry" 1967)
• Wolanowski Lucjan Dalej niż daleko. Reporter na Nowej Zelandii, Nowej Gwinei, w Malazji i Kambodży o dolach i niedolach, radościach i smutkach lądów i ludów oglądanych dalej niż daleko ("Czytelnik" 1964)
• Multimedialna Encyklopedia Powszechna - edycja 2003