Numer ubezpieczenia społecznego w Stanach Zjednoczonych

Z Wikipedii

Numer ubezpieczenia społecznego (ang. Social Security number, skrót SSN) — w Stanach Zjednoczonych dziewięciocyfrowa liczba przypisywana:

• obywatelom tego kraju,
• cudzoziemcom, którzy otrzymali zezwolenie na osiedlenie się (pobyt stały) — "zieloną kartę",
• cudzoziemcom, którzy otrzymali zezwolenie na pobyt czasowy.

Numer jest nadawany przez Administrację Ubezpieczenia Społecznego (ang. Social Security Administration, skrót SSA), agencję rządu federalnego, odpowiednika polskiego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Wykorzystywany jest celem gromadzenia informacji o ubezpieczonych dla ustalania podstawy wymiaru składki ubezpieczeniowej oraz przysługujących świadczeń zdrowotnych. Choć de iure numer służy identyfikacji podatkowej, to de facto stał się podstawowym numerem do identyfikacji obywateli przez państwo w ogóle.^[1] Do otrzymania numeru SSN służy specjalny formularz SS–5.

Spis treści 1 Historia 2 Cele rejestracji SSN 2.1 Kradzież tożsamości 3 Budowa numeru 3.1 Numer obszaru 3.2 Numer grupy 3.3 Numer seryjny 4 Poprawność SSN 5 SSN unieważnione z powodu reklam 6 Podstawa prawna 7 Przypisy 8 Zobacz też 9 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

Po raz pierwszy numery SSN zostały nadane przez administrację SSA w listopadzie 1936 r. w ramach programu New Deal, na podstawie uchwalonej w 1935 r. ustawy Social Security Act. Jeszcze do końca 1937 r. nadano pierwszych 37 milionów numerów^{[potrzebne źródło]}.

Do roku 1986 obywatele najczęściej nie posiadali numeru ubezpieczenia społecznego przed ukończeniem 14. roku życia, ponieważ numer służył ustalaniu dochodów, a dzieci w tym wieku miały znikomy dochód. Jednakże w wyniku reformy podatkowych w 1986 i 1990 roku osoby powyżej 1. roku życia mogą nie być uznane przez Internal Revenue Service w zeznaniu podatkowym, jeżeli nie mają SSN^[2]. Od tego czasu wielu rodziców wnioskuje o nadanie numeru swoim dzieciom wkrótce po ich urodzeniu.

[edytuj] Cele rejestracji SSN

Pierwotnie numer ubezpieczenia społecznego w Stanach Zjednoczonych (SSN) służył wyłącznie prześledzeniu kwestii księgowych ubezpieczenia społecznego danej jednostki. Później zaczął być używany jako unikalny identyfikator osób w USA, aczkolwiek w istocie numer ten nie jest niepowtarzalny i w systemie występują duplikaty^{[potrzebne źródło]}.

Również inne rodzaje ewidencji publicznej prowadzonej w USA (np. rejestr zatrudnionych, rejestr patentowy, spis studentów, spis dłużników) czasami odwołują się do numeru ubezpieczenia społecznego. Siły Zbrojne Stanów Zjednoczonych używają numeru SSN do identyfikacji żołnierzy i innych członków służb od roku 1967^{[potrzebne źródło]}.

Mimo powszechnego w Stanach przekonania, nie istnieje żadne prawo nakazujące obywatelom USA ubiegania się o SSN, aby móc całe życie przebywać i pracować w tym kraju^{[potrzebne źródło]}. Pomimo tego, że żyją w USA ludzie nieposiadający przypisanego numeru SSN, z upływem czasu brak numeru ubezpieczenia jest coraz większą przeszkodą ku prowadzeniu jakiejkolwiek działalności zarobkowej^{[potrzebne źródło]}.

Zgodnie z ustawą Internal Revenue Code (główną federalną ustawą podatkową), numer ubezpieczenia społecznego wykorzystywany jest również jako federalny numer identyfikacji płatników podatków, poza wyjątkami określanymi przez Sekretarza Skarbu (26 USC § 6109(d)).

[edytuj] Kradzież tożsamości

Ujawnienie i przetwarzanie numeru ubezpieczenia społecznego jest często przedmiotem obaw obywateli o ich prywatność^{[potrzebne źródło]}. SSN jest bardzo często narzędziem kradzieży tożsamości, ponieważ często służy jako sposób identyfikacji osoby w ogóle (wykraczając poza cele ubezpieczeniowe) oraz równie często traktowany jest jako sposób uwierzytelniania. Przede wszystkim, instytucje finansowe wymagają podania numeru SSN do założenia rachunku bankowego, karty kredytowej czy udzielenia pożyczki. W praktyce domniemuje się, że nikt poza osobą przypisaną do SSN nie będzie znał tego numeru. Zgłoszony został nawet projekt ustawy delegalizującej używanie SSN przez władze szkolne^{[potrzebne źródło]}.

Przyczyną kontrowersji wokół użycia numeru ubezpieczenia społecznego do różnych celów jest to, że w Stanach Zjednoczonych Ameryki nie istnieje dokument tożsamości (na poziomie federalnym), natomiast sama karta ubezpieczenia społecznego nie zawiera żadnego rodzaju danych biometrycznych, które pozwoliłyby w niezbędnym zakresie ustalać, czy osoba posługująca się danym SSN jest rzeczywiście przypisana do tego SSN, bez odwoływania się do głębszej dokumentacji (co akurat również może być oszukane poprzez wcześniejsze podszywanie się pod cudzy SSN). Kongres proponował, że nowe prawo federalne zaostrzy zasady używania numeru SSN do identyfikacji osób oraz wykluczy jego użycie do celów komercyjnych (np. przez pośredników mieszkaniowych^[3]).

[edytuj] Budowa numeru

Źródło informacji zawarych w tej sekcji: Social Security Administration: The SSN Numbering Scheme (en).

Numer ubezpieczenia społecznego w USA jest dziewięciocyfrową liczbą, sformułowaną w trzech częściach oddzielonych dywizem, w formacie "111-11-1111".

[edytuj] Numer obszaru

Pierwsza część numeru to area number ("numer obszaru") przypisywana według klucza geograficznego. Przed 1975 r. karty ubezpieczeniowe były nadawane przez lokalne biura ubezpieczenia społecznego na terenie całego kraju, stąd numer obszaru reprezentował kod przypisany biurze, które wydało kartę ubezpieczeniową. To z kolei biuro nie musiało koniecznie obejmować swoją właściwością miejsca zamieszkania składającego wniosek o wydanie karty (numeru) (można było złożyć wniosek w którymkolwiek biurze na terenie kraju).

Począwszy od roku 1972, kiedy SSA zaczęła przypisywać numery SSN i wydawać karty centralnie ze swojej siedziby w Baltimore, numer obszaru jest przypisywany w powiązaniu z kodem pocztowym ZIP tego obszaru, który został podany jako adres do korespondencji wnioskującego o wydanie karty ubezpieczenia społecznego, przy czym adres korespondencyjny nie musi być tożsamy z miejsce zamieszkania. W związku z tym, numer obszaru SSN nie musi reprezentować stanu zamieszkiwanego przez ubezpieczonego, zarejestrowanego tak przed, jak po 1972 r.

Generalnie, numery obszarów SSN zostały ponumerowane zaczynając od stanów północno-wschodnich (ang. Northeastern United States), wzrastają w kierunku zachodnim, stąd osoby z wschodniego wybrzeża mają numery SSN najniższe, a te z wybrzeża zachodniego — najwyższe. W razie wyczerpania się danego numeru obszaru (tj. gdy przypisano wszystkie możliwe numery SSN zaczynające się tym numerem obszaru), dane terytorium otrzymuje inny wolny numer obszaru, w związku z czym jeden obszar może mieć kilka niesąsiadujących ze sobą numerów.

Zobacz w linkach zewnętrznych kompletną listę numerów obszarów.

[edytuj] Numer grupy

Środkowe dwie cyfry nazywane są group number (numer grupy). Nie mają one żadnego znaczenia związanego z położeniem geograficznym ani jakimikolwiek innymi rodzajami rejestrowanych danych, a oficjalnie służą zwykłej, kolejnej numeracji, tak jak część trzecia (rozdzielenie graficzne tych części jest tylko ułatwieniem).

Powstała jednak teoria, że dwie środkowe cyfry kryją etniczne pochodzenie osoby (takie jak kolor skóry, pochodzenie przodków itd.). Jest to jednak w całości miejska legenda^[4].

Numery grupowe mają zakres od 01 do 99. Jednakże nie są wykorzystywane w sposób ciągły. W celach administracyjnych numery grupy przypisywane są w następującej kolejności:

• najpierw nieparzyste numery od 01 do 09 (tj. 01, 03, ... , 09),
• potem parzyste numery od 10 do 98 (tj. 10, 12, 14, ... , 96, 98),
• potem parzyste numery od 02 do 08 (tj. 02, 04, 06, 08),
• na koniec nieparzyste numery od 11 do 99 (tj. 11, 13, 15, ... , 97, 99).

Przykładowo, numer grupowy 98 będzie wykorzystany wcześniej niż numer grupowy 11.

[edytuj] Numer seryjny

Ostatnie cztery cyfry nazywane są po prostu serial numbers ("numer seryjny" lub "liczby seryjne") i nadawane są po kolei (według daty rozpatrzenia wniosku) od 0001 do 9999.

[edytuj] Poprawność SSN

Obecnie nie istnieją ważne numery SSN z numerem obszaru 773 lub większym. Największym kodem area number, jaki nadała administracja SSA, jest numer 772^[5].

Jednocześnie istnieją inne specjalne numery, które nigdy nie będą przydzielone:

• numery z samymi zerami w ramach danej części SSN (000-xx-xxxx, xxx-00-xxxx, xxx-xx-0000),
• numery SSN, które miałyby mieć numer obszaru 666 (666-xx-xxxx), prawdopodobnie ze względu na potencjalne kontrowersje (666 to liczba Bestii w Apokalipsie św. Jana),
• numery SSN od 987-65-4320 do 987-65-4329 zarezerwowane zostały wyłącznie dla użycia w reklamach^{[potrzebne źródło]}.

Administracja Ubezpieczenia Społecznego publikuje ostatni numer grupy używany w danej chwili dla każdego numeru obszaru. Ponieważ numery grupowe przydzielane są w ściśle określony i przewidywalny (lecz skomplikowany) sposób, możliwe jest rozpoznanie, czy użyty przez kogoś numer SSN nie zawiera nieprawidłowego numeru grupy. Nawet jednak to nie pozwala na (szybkie) wykrycie kradzieży tożsamości, przy posługiwaniu się publicznie dostępnymi informacjami.

[edytuj] SSN unieważnione z powodu reklam

Użycie numeru SSN w reklamie wobec publiczności jest podstawą do jego unieważnienia oraz do nadania osobie, która go dotychczas miała, nowego numeru SSN.

Jeden z najbardziej znanych takich przypadków miał miejsce w 1938 roku, gdy producent portfeli — spółka E. H. Ferree z siedzibą w Lockport, postanowił wypromować swoją ofertę pokazując jak karta ubezpieczenia społecznego idealnie pasuje do kieszonek w ich produktach. Użyto w tym celu przykładową (fikcyjną) kartę, którą wkładano do każdego sprzedawanego portfela (najwięcej sprzedała spółka F.W. Woolwortha). Wiceprezes producenta portfeli, konstruując pierwowzór karty ubezpieczeniowej, użył jednak istniejącego numeru SSN "078-05-1120" — numeru ubezpieczenia społecznego swojej sekretarki, którą była Hilda Whitcher.

Pomimo tego, że karty zostały zadrukowane w kolorze czerwonym (a wówczas używany był kolor niebieski), miały w rzeczywistości nieco inne wymiary niż prawdziwe karty, a w poprzek wydrukowany został napis "Specimen", to wiele osób przy wykonywaniu różnych obowiązkowych czynności, wymagających podania ich własnego SSN, użyło w istocie numer SSN Hildy Whitcher, pracownicy firmy E. H. Ferree (trzeba zaznaczyć, że były to pierwsze lata masowego wprowadzenia obowiązku posługiwania się numerem SSN w wielu sprawach administracyjnych).

Po pewnym czasie okazało się, że numerem tym posłużyło się ponad 40 tysięcy osób^[6], podając go za numer własny. Administracja SSA musiała sporządzić kolejną kampanię reklamową, tym razem dowodząc niepoprawności użycia tego numeru. Natomiast Hildzie Whitcher przydzielono nowy SSN. Numer "078-05-1120" pozostawał w użyciu aż do 1977 r. przez 12 różnych osób^[7].

[edytuj] Podstawa prawna

Podstawą prawną funkcjonowania SSN jest § 205(c)(2) federalnej ustawy o ubezpieczeniu społecznym, skodyfikowany jako § 405(c)(2) United States Code.

Przypisy

[edytuj] Zobacz też

• PESEL (numer identyfikacji obywateli w Polsce)
• INSEE (numer ubezpieczenia społecznego we Francji)
• rekord (informatyka), rejestr publiczny, system informatyczny

[edytuj] Linki zewnętrzne

• (en) National identification number — przegląd publicznych numerów identyfikacyjnych obywateli
• (en) Social Security Administration (Administracja Ubezpieczenia Społecznego Stanów Zjednoczonych)
• (en) FAQ tematyki SSN i prywatności
• (en) The Woolworth Card - artykuł o numerze SSN 078-05-1120
• (en) Social Security Cards Issued by Woolworth
• (en) SSN area numbers — kompletna lista numerów obszarów
• (en) RootsWeb's Guide to Social Security Death Index — przewodnik pod Rejestrze Zmarłych Ubezpieczonych (SSDI)