Order Marii Teresy

Z Wikipedii

Krzyż Wielki Orderu Marii Teresy

Wojskowy Order Marii Teresy (niem: Militär-Maria-Theresien-Orden,skrót: MMTO) – ustanowione 18 czerwca 1757 r. po bitwie pod Kolinem najwyższe odznaczenie wojenne Austrii, a później Austro-Węgier.

Order ustanowiła cesarzowa Maria Teresa. Order Marii Teresy był pierwszym nowoczesnym orderem wojskowym. Na statucie tego Orderu, ustanowionego 12 grudnia 1758 roku, wzorowali się m.in. twórcy Virtuti Militari. Order nadawano za waleczność i zakończone z powodzeniem śmiałe czyny wykonane bez rozkazu lub wbrew rozkazowi. Początkowo order składał się z dwóch klas Krzyża Wielkiego (Grosskreuz) i Małego (Kleinkreuz) zwanego też Rycerskim (Ritterkreuz). Po wstąpieniu na tron, cesarz Józef II (w 1765 r.) utworzył pośrednią klasę Krzyż Komandorski (Kommandeurkreuz).

[edytuj] Wygląd i wymiary OMT

Wygląd

Krzyż Wielki był wykonany ze złota i pokryty białą emalią. Po środku znajdowała się tarcza z inicjałami M.T. F. (Maria Teresa, Franciszek) otoczona wieńcem laurowym. Na odwrocie umieszczono czerwono-biało-czerwoną tarczę otoczoną dewizą FORTITUDINI (dzielnemu, nieustraszonemu, mężnemu). Krzyż Komandorski i Rycerski miał podobny wygląd, ale mniejsze rozmiary.

Wymiary

Krzyż Wielki z 1760 r. miał wymiary 60,5 mm x 52 mm i ważył 41,5 g; model z lat 1914-1918 miał wymiary 67 mm x 61 mm i wagę 52,8 g.
Krzyż Komandorski z lat 1914-1918 miał wymiary 46 mm x 43 mm i ważył 27 g.
Krzyż Mały z lat 1790/1815 miał wymiary 31,6 mm x 27,9 mm i ważył 15,6 g; tenże krzyż z lat 1848/49 miał natomiast wymiary 32 mm x 30 mm i wagę 18,6 g. Wymienione krzyże wykonane były z pokrytego emalią złota.

Sposób noszenia

OMT noszony był na pąsowej wstędze z białym pasem po środku. Oficerowie odznaczeni Krzyżem Rycerskim nosili go na wstędze szerokiej na dwa palce zawieszonej przez dziurkę od guzika na lewej piersi tuż nad kieszenią; komandorowie zawieszali go na szyi, zaś posiadacze Wielkiego Krzyża na wstędze szerokości dłoni przewieszonej przez prawe ramię. Do Wielkiego Krzyża przyznawano ponadto gwiazdę noszoną na lewej piersi, ozdobioną brylantami i złotym emaliowanym na zielono wieńcem laurowym.

[edytuj] Polacy uhonorowani OMT

Na przestrzeni lat 1757-1931 Orderem Marii Teresy odznaczono jedynie 1240 oficerów w tym 12 Polaków. W tej liczbie znajdowali się:

płk. Andrzej Poniatowski – (za bitwę pod Gabel 14 lipca 1757 r., 1. promocja z 7 marca 1758 r.)
mjr. kirasjerów Sylwiusz Aleksander Bojanowski (za bitwę pod Kolinem 18 VI 1757 r., 1. promocja z 7 marca 1758 r.)
kpt. Krzysztof Rogowski herbu Kornic (za bitwy pod Valenciennes i Beaumont w 1793 r., 34. promocja z 7 lipca 1794 r.),
rtm. Tadeusz Brochowski (za bitwę pod Savoną 23 czerwca i Loano 23 listopada 1795 r., 42. promocja z 11 maja 1796 r.),
ppor. Władysław Wielowieyski (za bitwy pod Papą 12 czerwca i Raab 14 czerwca 1809 r., 73-86. promocje z lat 1809-1810),
gen. broni Karol Gorzkowski (za obronę Mantui w 1848 r., 151. promocja z 27 listopada 1848 r.)
kpt. Józef Jabłoński (za Vincenzę 10 czerwca 1848 r., 151. promocja z 27 listopada 1848 r.).

I wojna światowa:

kpt. Emil Prochaska, (za bitwę o pasmo Gučevo, na froncie serbskim, 5 listopada 1914 r., 180 promocja z 17 sierpnia 1917 r.),
gen. dywizji (Feldmarschalleutnant) Tadeusz Jordan Rozwadowski, (za akcję pod Borowem 5 na 6 września 1914 r., 184. promocja z 17 sierpnia 1918 r.)
por. Mieczysław Skulski, (za zajęcie i utrzymanie wzgórza Mt. Mosciach w Alpach Lessyńskich w rejonie obronnym fortu Asiago, 25 maja 1916 r., 187. promocja z 10 czerwca 1921 r.
kpt. Stanisław Wieroński, (za działania w rejonie Medeazza w czasie 10 bitwy pod Isonzo, po 25 maja 1917 r., 189. promocja z 27 czerwca 1922 r.)
komandor podporucznik (Korvetten-Kapitän) Jerzy Zwierkowski, (za dowodzenie Oddziałem Min Rzecznych na Dunaju, w działaniach przeciw Rumunii i Rosji na przełomie lat 1916/1917, promocja z 27 VI 1922)