Pęcherzowe oddzielanie się naskórka

Z Wikipedii

	Pęcherzowe oddzielanie naskórka
(epidermolysis bullosa)
ICD-10:	Q81
Q81.0 Pęcherzowe oddzielanie naskórka proste
Q81.1 Pęcherzowe oddzielanie naskórka, postać śmiertelna
Q81.2 Pęcherzowe oddzielanie naskórka, postać dystroficzna
Q81.3 {{{X.3}}}
Q81.4 {{{X.4}}}
Q81.5 {{{X.5}}}
Q81.6 {{{X.6}}}
Q81.7 {{{X.7}}}
Q81.8 Inne oddzielanie pęcherzowe naskórka
Q81.9 Pęcherzowe oddzielanie naskórka, nie określone

Pęcherzowe oddzielanie się naskórka (łac. epidermolysis bullosa) - grupa pęcherzowych chorób skóry uwarunkowanych genetycznie (genodermatoz). Wspólną cechą tych chorób jest występowanie pęcherzy wskutek urazów mechanicznych.

Spis treści

1 Epidemiologia
2 Etiopatogeneza i klasyfikacja
3 EB epidermolytica (EB simplex, EBS)
4 EB junctionalis (EBJ)
5 Postać dystroficzna (EB dystrophica)
6 Charakterystyka poszczególnych odmian EB
7 Bibliografia
8 Linki zewnętrzne

[edytuj] Epidemiologia

Choroby grupy epidermolysis bullosa są niezwykle rzadkie. Szacuje się, że występują z częstością 2/ 100,000 osób.

[edytuj] Etiopatogeneza i klasyfikacja

Wyróżnia się trzy główne grupy, w zależności od miejsca tworzenia się pęcherza:

w obrębie naskórka (EB simplex)
w obrębie błony podstawnej (EB junctionalis)
poniżej błony podstawnej, w skórze właściwej (EB epidermolytica).

Postęp w biologii molekularnej umożliwił niedawno dermatologom na ujednolicenie klasyfikacji EB, co doprowadziło do konsensusu w kwestii nazewnictwa i podziału.

Typy *epidermolysis bullosa*
Grupa	Typy	Uszkodzony gen	Nieprawidłowe białko	OMIM
EB simplex (EBS)	EBS Weber-Cockayne EBS Koebner EBS Dowling-Meara EBS z dystrofią mięśniową	KRT 5 i KRT 14 KRT 5 i KRT 14 KRT 5 i KRT 14 PLEC 1	Keratyna 5 i 14 Keratyna 5 i 14 Keratyna 5 i 14 Plektyna	OMIM 131800 OMIM 131900 OMIM 131760 OMIM 226670
EB junctionalis (EBJ)	EBJ Herlitz EBJ non-Herlitz EBJ z atrezją odźwiernika	LAMB3, LAMC2, LAMA3 COL17A1, LAMB3, LAMC2, LAMA3 ITGA6, ITGB4	Laminina 5 Kolagen XVII, laminina 5 α6 β4 Integryna	OMIM 226700 OMIM 226650 OMIM 226730
EB dystrophica (EBD)	EBD Hallopeau-Siemens EBD non-Hallopeau-Siemens EBD dziedziczona autosomalnie dominująco	COL7A1 COL7A1 COL7A1	Kolagen VII Kolagen VII Kolagen VII	OMIM 226600 OMIM OMIM 131800

[edytuj] EB epidermolytica (EB simplex, EBS)

W tej grupie wyróżnia się:

odmianę poronną Webera-Cockayne'a postaci zwykłej EB (EBS-WC) OMIM 131800
odmianę Koebnera postaci zwykłej EB (EBS-K, EBS2) OMIM 131900
odmianę Dowlinga-Meary postaci zwykłej EB (EBS-DM) OMIM 131760
EBS z centkowaną pigmentacją (EB with mottled pigmentation; EBS-MP) OMIM 131960
odmianę z dystrofią mięśniową postaci zwykłej EB (EB simplex and limb-girdle muscular dystrophy MD-EBS; MDEBS, EB-MD) OMIM 226670
odmiana Ogna (EBSO, EBS1) OMIM 131950
EB simplex dziedziczona autosomalnie recesywnie OMIM 601001

[edytuj] EB junctionalis (EBJ)

odmiana Herlitza (letalna) EBJ (odmiana Herlitza-Pearsona, epidermolysis bullosa letalis, EBJ) OMIM 226700
odmiana 'non-Herlitz' EBJ (EB, generalized atrophic benign, GABEB) OMIM 226650
odmiana EBJ z atrezją odźwiernika, zespół Carmiego (EB with pyloric atresia, EB-PA, PA-JEB) OMIM 226730

[edytuj] Postać dystroficzna (EB dystrophica)

W obrębie tej podgrupy wyróżnia się następujące jednostki chorobowe:

postać dystroficzna EB odmiana Hallopeau-Siemensa (EB dystrophica, Hallopeau-Siemens type; severe RDEB); EBR1 OMIM 226600
postać dystroficzna EB odmiana 'non-Hallopeau-Siemens' (RDEB mitis)
postać dystroficzna EB odmiana dziedziczona autosomalnie dominująco
- postać dystroficzna wariant Pasiniego (EB dystrophica, Pasini type, albopapuloid dominant dystrophic EB; EBDD OMIM 131750
- postać dystroficzna wariant Cockayne'a-Toureine'a (EB dystrophica, Cockayne-Touraine type) OMIM 131800
postać Barta (EB with congenital localized absence of skin and deformity of nails, EB dystrophica, Bart type) OMIM 132000

[edytuj] Charakterystyka poszczególnych odmian EB

[edytuj] Grupa epidermolysis bullosa simplex

[edytuj] EB Webera-Cockayne'a

Choroba spowodowana jest mutacją w genie KRT14 kodującego keratynę 5 i 14 oraz defektem enzymów proteolitycznych. Zmiany występują najczęściej na stopach, rzadziej na dłoniach; mogą jednak pojawić się w każdej lokalizacji. Przebieg jest stosunkowo łagodny. Pęcherze rzadko obecne są już przy urodzeniu; zwykle pojawiają się u dzieci w wieku około 18 miesięcy, gdy wykazują dużą aktywność ruchową. Zmiany mogą się ujawnić w późniejszym wieku, w późnym dzieciństwie albo u młodych dorosłych. Klasyczne są przypadki młodych rekrutów u których choroba ujawniła się po pierwszym forsownym marszu. Czynniki nasilające tworzenie pęcherzy to duża wilgotność, wzmożone pocenie się. Błony śluzowe i płytki paznokciowe nie są zajęte.

[edytuj] EB Dowlinga-Meary (EB herpetiformis)

Od innych chorób z grupy epidermolysis bullosa simplex różni się ciężkim przebiegiem i charakterystycznym obrazem w mikroskopie elektronowym (cytoplazmatyczne "kępki" tonofilamentów). Tak jak typ Koebnera i typ Webera-Cockayne'a, typ Dowlinga-Meary EBS wiąże się z mutacjami w genach KRT5 i KRT14. Objawy w tym typie EBS manifestują się w przeciągu pierwszych 3 miesięcy życia. Występuje uogólnione tworzenie pęcherzy o opryszczkowatym (zgrupowanym) układzie, stąd inna nazwa schorzenia, epidermolysis bullosa simplex herpetiformis. Surowicze i krwotoczne pęcherze tworzą się w każdej lokalizacji, przede wszystkim jednak na stopach i podeszwach, dookoła ust, na karku i szyi. Bliznowacenie nie jest regułą, ale proces zapalny, zwłaszcza wikłający pęcherze krwotoczne, może skutkować tworzeniem blizn i prosaków. Notowano zajęcie błon śluzowych i płytkowatą hiperkeratozę dłoni i podeszw. Podpaznokciowe tworzenie pęcherzy może powodować utratę paznokci. Czynnikami zaostrzającymi przebieg choroby są: gorączka, pora roku (miesiące letnie), a także wiek (zmiany nasilają się z wiekiem).

[edytuj] EB wariant Koebnera

Choroba spowodowana jest mutacjami w genach keratyny 5 i 14 (KRT4, KRT15). Ponieważ mutacje w tych samych genach odpowiadają za wystąpienie cech fenotypowych EBS typu Webera-Cockayne'a i typu Dowlinga-Meary, często cechy tych trzech chorób nakładają się na siebie. Zdarza się, że w obrębie jednej rodziny diagnozowano przypadki dwóch różnych typów EBS. Zmiany są hiperkeratotyczne, pęcherzowe, czasem pęcherze są krwotoczne; w obrazie klinicznym występują nadżerki. Manifestują się już od urodzenia albo we wczesnym niemowlęctwie. Niekiedy tworzą się prosaki, mogą wystąpić zaburzenia pigmentacji (hipo- lub hiperpigmentacja) tak jak w odmianie Dowlinga-Meary, czasem zajęte są paznokcie i błony śluzowe.

[edytuj] Grupa epidermolysis bullosa junctionalis

[edytuj] EB Herlitza

Postać śmiertelna, rzadka. Dziedziczona jest autosomalnie recesywnie. Spowodowana jest mutacją w jednym z genów kodujących trzy polipeptydy lamininy 5: α-3 (gen LAMA3), β-3 (gen LAMB3), albo γ-2 (gen LAMC2). U noworodków od urodzenia występują liczne pęcherze, które łatwo pękają, pozostawiając rozległe nadżerki w obrębie całej skóry i błon śluzowych, również dróg oddechowych. Już wewnątrzmacicznie następuje tworzenie pęcherzy i nadżerek, tak że dziecko rodzi się z rozległymi ubytkami naskórka. Ręce i stopy są zwykle relatywnie najmniej dotknięte przez proces chorobowy. Nigdy nie występuje bliznowacenie, syndaktylia, nie tworzą się prosaki. W wieku około 6 miesięcy wokół ust bądź nosa tworzy się patognomoniczny, niegojący się strup. Zgon następuje w okresie niemowlęcym mimo intensywnej opieki medycznej, stosowania antybiotyków, kortykosteroidów, wyrównania poziomu elektrolitów. Przyczyną śmierci jest utrata białka surowicy i sepsa.

[edytuj] EB z atrezją odźwiernika

Bardzo rzadka choroba spowodowana mutacją w genach ITGB4 i ITGA6. W skórze chorych można stwierdzić obniżoną ekspresję kodowanych przez te geny α6 i (lub) β4 integryny. Dziedziczenie jest autosomalne recesywne. Objawy są obecne przy urodzeniu albo pojawiają się we wczesnym niemowlęctwie. Zmianom skórnym z reguły towarzyszy wrodzona atrezja odźwiernika (rzadziej atrezja przełyku lub dwunastnicy). Często występuje dystrofia paznokci i anomalie w zakresie uzębienia, takie jak hipoplazja szkliwa. Tworzenie pęcherzy jest uogólnione, rokowanie bardzo złe, mimo chirurgicznej interwencji; mutacja często jest letalna. W wariantach letalnych (zwykle spowodowanych mutacją typu nonsens) zgon następuje wkrótce po urodzeniu; w pozostałych przypadkach obserwuje się tendencję do zaostrzania zmian skórnych z wiekiem.

[edytuj] Grupa epidermolysis bullosa dystrophica

[edytuj] EB dystroficzna, postać Pasiniego

Dziedziczona jest w sposób autosomalny dominujący. Pęcherze ustępują z pozostawieniem drobnych, białawych wykwitów grudkowych, umiejscowionych głównie na tułowiu w okolicy krzyżowej. Zajęte są śluzówka jamy ustnej i zęby. Paznokcie mogą być dystroficzne. W starszym wieku choroba może złagodzić swój przebieg.

[edytuj] EB dytroficzna, postać Cockayne'a-Toureine'a

Dziedziczona jest w sposób autosomalny recesywny. Wykwity głównie na kończynach, śluzówka i zęby zajęte w minimalnym stopniu.

[edytuj] EB Hallopeau-Siemensa

Choroba wywołana jest mutacją w genie kodującym kolagen typu VII (COL7A1). Charakterystyczne jest uogólnione tworzenie pęcherzy w momencie urodzenia lub we wczesnym niemowlęctwie, rozległe bliznowacenie, zmiany w obrębie skóry kończyn. Miejsca mające predylekcję do pęcherzy to dłonie, stopy, łokcie i kolana. Może wystąpić pseudosyndaktylia dłoni i stóp, niekiedy są zajęte paznokcie i zęby, śluzówka przełyku (czego skutkiem jest zwężenie przełyku), stenoza cewki moczowej, odbytu, stulejka, bliznowacenie rogówki lub spojówki. W EB Hallopeau-Siemensa wyraźnie zwiększone jest ryzyko wystąpienia raka kolczystokomórkowego skóry; nowotwór rozwija się na podłożu blizn.

[edytuj] Bibliografia

Stefania Jabłońska, Sławomir Majewski Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową PZWL 2005, ISBN 83-200-3367-5.
Gernot Rassner Dermatologia. Podręcznik i atlas. Urban & Partner 1994 ISBN 83-85842-25-X