Perowskit

Z Wikipedii

Struktura perowskitu ABX₃. Kolorem żółtym zaznaczono jony A, czerwonym - B, zaś zielonym - aniony X

Perowskity - grupa nieorganicznych związków chemicznych, soli o ogólnym wzorze ABX₃, gdzie A - to zwykle kation metalu z grupy litowców lub berylowców (rzadziej któregoś z metali przejściowych), B - to kation o liczbie koordynacyjnej równej 6 (najczęściej tytan, niob, tantal, mangan), zaś X - to zazwyczaj anion tlenkowy O^2-, rzadziej halogenkowy lub siarczkowy. Nazwa tej grupy związków pochodzi od minerału perowskitu CaTiO₃, reprezentatywnego przedstawiciela grupy.

Peroskwit został odkryty został w roku 1839 przez Gustava Rose w górach Ural i nazwany na cześć mineraloga rosyjskiego, L. A. Perowskiego.

[edytuj] Opis struktury

Struktura perowskitów może być opisana przez regularną sieć płasko-centrowaną (FCC) z jonem B⁴⁺ w centrum sieci, otoczonym przez 6 anionów tlenkowych na środkach każdej ze ścian i z 8 jonami A²⁺ w narożach sześcianu (każdy o liczbie koordynacyjnej równej 12). W większości związków o tej strukturze promienie jonowe B⁴⁺ oraz A²⁺ są mniejsze od wartości implikowanych przez geometrię sieci, toteż nie "stykają się" one z sąsiednimi anionami tlenkowymi, łamiąc pierwszą zasadę Paulinga. Na skutek tego, sieć może ulegać odkształceniom, mającym na celu minimalizację jej energii.

[edytuj] Właściwości minerału - perowskitu

• Wzór chemiczny: CaTiO₃ – tlenek wapnia i tytanu
• Układ krystalograficzny: rombowy
• Twardość w skali Mohsa: 5,5
• Łupliwość: niewyraźna
• Rysa: biała, szara
• Przełam: muszlowy, nierówny
• Gęstość: 3,97 – 4,04
• Barwa: czarna, czerwonobrązowa, żółtawa
• Połysk: diamentowy, półmetaliczny, tłusty

Rzadko występujący minerał o pseudoregularnej strukturze. Kryształy mają zazwyczaj postać zbliżoną do sześcianów bądź ośmiościanów. Na ścianach kryształów występuje charakterystyczne, równoległe do ich krawędzi prążkowanie. Występuje w skupieniach zbitych, ziarnistych, skorupowych, nerkowatych. Jest kruchy, nieprzezroczysty, tworzy odmiany (określone innymi nazwami), zasobne w niob, cer, glin, żelazo.

[edytuj] Występowanie

Stanowi składnik niektórych skał ultrazasadowych, zasadowych pegmatytów i łupków krystalicznych. Bywa spotykany w złożach chromitu, i tytanomagnetytu. Wspólwystępuje z magnetytem, chromitem, klinochlorem, diopsydem, nefelinem, leucytem, melilitem.

Miejsca występowania: USA - Magnet Cove w Arkansas, Kanada - Oka, Quebec, Brazylia - Bagagem, Rosja - Złatousti na Uralu, Szwajcaria - kanton Valais, Austria Tyrol, Włochy - dolina Ala, Aosty i Malenco, Monte Somma, Niemcy - Badenia.

W Polsce bywa sporadycznie spotykany w trzeciorzędowych bazaltach na Dolnym Śląsku k. Niemczy.

[edytuj] Zastosowanie

Z powodu rzadkości występowania nie znajduje praktycznego zastosowania. Interesuje naukowców i kolekcjonerów.

Znaczenie gospodarcze mają tylko niektóre odmiany zasobne w niob i cer. Ładnie wykształcone kryształy (około 1 cm) znajdowane są w Rosji, Kanadzie, Włoszech.

[edytuj] Bibliografia

• Introduction to Solid State Physics Ch. Kittel, ISBN 0-471-41526-X
• J.Żaba - Ilustrowany słownik skał i minerałów – Videograf II Sp. z o. o - 2003r.
• J.Bauer – Przewodnik Skały i minerały – Wyd. Multico 1997 r.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Galeria: - [1], [2]
• Artykuł o perowskicie