Peter Joseph Lenné
Z Wikipedii
Peter Joseph Lenné (ur. 29 września 1789 w Bonn, zm. 23 stycznia 1866 w Poczdamie) – pruski ogrodnik i architekt krajobrazu doby klasycyzmu. Jego ojciec, nadworny ogrodnik Peter Joseph Le Neu był z pochodzenia Żydem, natomiast matka, małżonka Le Neu, Anna Catharina Potgieter, zamieszkałą w Prusach Niemką. Młodszy Peter Joseph dopiero w późniejszym czasie zmienił swe nazwisko z Le Neu na Lenné.
Spis treści |
[edytuj] Początki kariery
Zdawszy maturę, młody Lenné postanowił poświęcić się pracy w ogrodach. Praktykę zawodową jako ogrodnik rozpoczął w 1808 roku pod kierunkiem swego wuja, Josefa Clemensa Weyhe, nadwornego ogrodnika w Brühl.
W latach 1809-1812 Lenné odbył szereg sfinansowanych przez ojca podróży, podczas których zwiedził południowe Niemcy, Francję oraz Szwajcarię. W 1811 spotkał w Paryżu Gabriela Thouin, najwybitniejszego w ówczesnej Europie architekta krajobrazu. To właśnie te doświadczenia uczyniły go z czasem mistrzem krajobrazu. Podczas innej spośród swych podróży Lenné zawarł znajomość z projektantem ogrodów angielskich w Monachium, architektem krajobrazu Friedrichem Ludwigiem von Sckellem, który również wywarł znaczący wpływ na jego późniejsze dokonania.
W 1812 r. udał się wraz ze swym ojcem do Koblencji, gdzie Le Neu został mianowany dyrektorem ogrodów przez prefekta Julesa Doazana. W tym samym roku sam Lenné podjął pracę w pałacu Schönbrunn w Wiedniu gdzie pozostał do 1815, po czym powrócił do Koblencji. Tam też na zamówienie zajmował się prywatnymi ogrodami. W 1816 r. za radą pruskiego urzędnika leśnego Georga Ludwiga Hartiga i generała grafa von Hacke udał się do Poczdamu, gdzie objął funkcję zastępcy dyrektora ogrodów dworskich pałacu Sanssouci.
[edytuj] Klein Glienicke
Pracując w Sanssouci, wiosną 1816 r. otrzymał zlecenie przekształcenia ogrodów wiejskiej rezydencji pruskiego kanclerza Karla Augusta von Hardenberga w Klein-Glienicke. Praca nad ogrodami Glienicke (poźniejszej rezydencji pruskiego księcia Karola) położyła podwaliny pod projekty Lennégo na terenach wokół Poczdamu i pociągnęła za sobą - przy bliskiej współpracy z architektami Karlem Friedrichem Schinklem, Ludwigiem Persiusemi i Ferdinandem von Arnimem - przebudowę takich miejsc jak Bottcherberg i przeciwległego parku Babelsberg, który to został ukończony przez księcia Hermanna von Pückler-Muskau. Charakterystyczną cechą prac Lennégo jest ich specyficzna stylistyka, którą zastosował zarówno w ogrodach Sanssouci jak również w innych projektach. Jako część berlińsko-poczdamskiego krajobrazu kulturowego, na obszarach od Pfaueninsel do Werder wiele prac Lennégo wpisanych zostało się na Listę światowego dziedzictwa kulturalnego i przyrodniczego UNESCO.
Dokonania ogrodnicze Lennégo znalazły odzwierciedlenie w jego dalszej karierze. W 1818 roku stał się on członkiem Dyrekcji Ogrodów Królewskich, zaś w 1822 dyrektorem Ogrodów. W tym samym roku Lenné został członkiem założycielem Pruskiego Towarzystwa Promocji Ogrodnictwa. Przyjął także funkcję zarządcy Wydziału Uprawy Sadów Jabłkowych, a następnie Wydziału Parków.
Również w 1822 r. na zlecenie króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III Lenné stworzył projekt zagospodarowania przestrzennego parku Zwierzyniec w Złotowie oraz tamtejszego (będącego wówczas jego częścią) parku pałacowego. Miejsce to, stanowiące niezwykle cenny pod względem przyrodniczym kompleks leśny pełniło wówczas funkcje królewskich terenów myśliwskich.
W 1823 roku założona została Akademia Ogrodnicza w Schönebergu i Poczdamie pod jego światłym kierownictwem. Od samego początku istnienia uczelni wykładano tu architekturę krajobrazu w sposób ściśle naukowy.
[edytuj] Dyrektor generalny Ogrodów Pruskich
W 1828 roku Lenné został jedynym dyrektorem Ogrodów, natomiast w 1845 roku dyrektorem generalnym Ogrodów Pruskich. Wówczas to przyjęty został w poczet honorowych członków berlińskiej Akademii Sztuk.
W 1840 roku, krótko po objęciu tronu, król pruski Fryderyk Wilhelm IV zlecił Lennému projekt zagospodarowania przestrzennego Berlina. Jednym z jego największych osiągnięć w tej roli było zrealizowanie projektu kanału Luisenstädtischer, zbudowanego w 1852 roku pomiędzy kanałem Landwehr a Sprewą w Berlinie Kreuzbergu. Projekt bazował na planach szefa Urzędu Budowlanego Johanna Carla Ludwiga Schmida.
Pomimo iż związany był z Berlinem i Poczdamem, Lenné nie zaniechał kontaktów ze swoimi ojczystymi stronami i znacząco przyczynił się do dalszego upiększenia Koblencji oraz tamtejszych terenów nad Renem, którymi zarządzał do 1861 roku. Przywiązanie do swych dokonań nad Renem i Mozelą sprawiło również, iż postanowił wybudować tu rezydencję (nazwaną na jego cześć Lenné- Haus), by spędzić w tym miejsce ostatnie lata życia, zmarł jednakże nim udało mu się zrealizować to zamierzenie. Miejscem jego ostatniego spoczynku jest cmentarz Bornstedter w Poczdamie.
Monumenty ku czci Lennégo znajdują się na terenie Ogrodu Botanicznego w Bonn, nad brzegiem Renu (Alter Zoll), w parku krajobrazowym w Petzow (będącym jego projektem), w parkach Feldafing oraz Kaiserin-Augusta-Anlagen w Koblencji. Współcześnie pomnik Lennégo dłuta Otto Webera-Hartla odsłonięto również w Bad Homburg w Hesji. W Złotowie w obrębie parku Zwierzyniec znajduje się Aleja Petera Josepha Lennégo.
[edytuj] Ważniejsze dzieła
- Park pałacowy Sanssouci w Poczdamie,
- Projekt kompleksu ogrodów Tiergarten w Berlinie,
- Narodowy Park Klein-Glienicke w Berlinie,
- Park Zwierzyniec w Złotowie,
- Ogród zamkowy w Brühl,
- Ogród krajobrazu pałacu Neuhardenberg,
- Wyspa różana oraz park Lennégo w Feldafing nad jeziorem Starnberger,
- Ogród Klosterberge w Magdeburgu,
- Ogrody pałacu Caputh koło Poczdamu,
- Park krajobrazu pałacu Petzow w Werder,
- Projekt Parku krajobrazu w Blumbergu koło Ahrensfelde,
- Projekt kanału Landwehr w Berlinie,
- Projekt kanału Luisenstädtischer w Berlinie,
- Projekt Parku pałacowego Blankensee w Brandenburgu, obecnie nazywany parkiem Sudermann,
- Projekt Ogrodów Spa w Bad Homburg,
- Ogród zamkowy Liebenberg w północno-zachodnim Berlinie (opisany przez Theodora Fontanego, w powieści Fünf Schlösser),
- Park krajobrazu pałacu Wolfshagen,
- Park zamkowy w Trebnitz koło Müncheberga,
- Park Lennégo we Frankfurcie nad Odrą,
- Kaiserin-Augusta-Anlagen oraz park pałacowy księcia elektora w Koblencji,
- Park miejski i Ogród Spa w Akwizgranie,
- Park zamkowy w Sinzig,
- Projekt Ogrodów Spa w Bad Oeynhausen,
- Park zamkowy Fürstlich Drehna.
- Park pałacowy w Zatoniu
- Park Zdrojowy w Świnoujściu
