Peter Mansfeld
Z Wikipedii
Peter Mansfeld (węg. Péter Mansfeld, ur. 10 marca 1941 - zm. 21 marca 1959) - węgierski uczeń, ofiara systemu komunistycznego.
Dziadek i ojciec Petera Mansfelda byli fryzjerami i posiadali własny zakład fryzjerski. Laszlo Mansfeld, brat Petera, przejął rodzinną tradycję, natomiast Peter dostał się do szkoły zawodowej gdzie uczył się obsługi maszyn, urządzeń i samochodów. Zajął drugie miejsce w uczniowskim konkursie ślusarskim. Trudna sytuacja rodzinna miała wpływ na jego charakter, dziadek, ojciec i wujek Mansfelda zostali wywiezieni w 1946 na przymusowe roboty do ZSRR. Dziadek zmarł w obozie pracy a ojciec po powrocie do kraju, wskutek przeżyć na zesłaniu i braku perspektyw, zaczął nadużywać alkoholu. W 1951 doszło formalnie do rozwodu rodziców Mansfelda, gdy miał on 10 lat. Ten rodzinny epizod i represje wobec najbliższych miały niewątpliwie wpływ na stosunek Petera Mansfelda do Rosjan.
Jeszcze jako dziecko wziął udział w powstaniu węgierskim 1956 roku. Pełnił funkcję łącznika pomiędzy oddziałami powstańczymi Janosa Szabo na placu Szena w Budzie a placem Szmidta - jednymi z kilku najsilniejszych punktów oporu powstańczej Gwardii Narodowej. Mansfeld przewoził ulotki, niekiedy granaty i broń, oraz dostarczał leki ze Szpitala Małgorzaty. Kiedy w grudniu 1956 komunistyczne władze stłumiły powstanie i w styczniu 1957 skazały Janosa Szabo na śmierć przez powieszenie, Mansfeld wraz z grupą kilku rewolucjonistów wdarł się do willi Ministra Spraw Wewnętrznych, Laszlo Pirosa, odpowiedzialnego za represje wobec ludności węgierskiej, gdzie znalazł dwa karabiny i granat - uciekając jednak natrafił na milicjanta w cywilu i po krótkiej szarpaninie porzucił broń i ratował się ucieczką.
Niedługo potem, wraz ze swoim kolegą Istvanem Holeczem, zaczęli gromadzić i ukrywać broń z punktów głównych bitew w Budapeszcie, w kilka tygodni zgromadzili 30 granatów, 6 karabinów i 15 magazynków z nabojami.
Nasilające się represje i terror komunistów w grudniu 1956 i styczniu 1957 spowodowały masowe egzekucje powstańców węgierskich i zsyłki do obozów pracy i więzień. W budapeszteńskim więzieniu przy ul. Kozma, z wyroku Sądów Ludowych wykonywano egzekucje bojowników (bywały dni gdy wykonywano ich po kilka naraz). Skazywano ludzi na dożywocie i wieloletnie więzienie. Represje dotknęły także znanych Mansfeldowi powstańców z placu Szena, wielu z nich powieszono. Wkrótce potem aresztowano szwagra Petera Mansfelda. Mansfeld postanowił stworzyć grupę która uwolniłaby go z więzienia siłą, w jej skład weszli: Jóska Blaski, Rezso Bona, Laszlo Furka, Istvan Holecz i Attila Egei. Wśród nich tylko Blaski miał skończone 18 lat.
17 lutego 1958 grupa uprowadziła spod gmachu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Budapeszcie samochód marki Warszawa. W celu zdobycia broni krótkiej potrzebnej do dalszych działań, postanowiono udać się pod ambasadę Austrii, znajdującą się na ulicy Arvacska w Budzie, i uprowadzić milicjanta. Milicjanta, sierżanta Elka Vekerdiego, wciągnięto do samochodu, odebrano broń i po przejechaniu kilku kilometrów wypuszczono przy parku Sagvari. Samochód porzucono wskutek braku benzyny, powrócono po niego następnego dnia rano.
Po zakończonej akcji, najmłodszy uczestnik grupy, Attila Egei, opowiedział wszystko rodzicom - członkom partii komunistycznej którzy natychmiast powiadomili milicję.[1] Członków grupy i samego Mansfelda aresztowano dwa lub trzy dni później. Blaski zdążył w ostatniej chwili ukryć, pod budapeszteńskim zamkiem, broń odebraną Vekerdiemu. Mansfeld podczas wizji lokalnej dotyczącej m.in. uprowadzenia zdołał zbiec, skacząc z 4 metrowej skały na Wzgórzu Róż (gdzie ukrywał broń gromadzoną po stłumieniu powstania w 1956) i łamiąc rękę, znaleziono go jednak następnego dnia. Po długotrwałym śledztwie połączonym z fizycznym i psychicznym maltretowaniem, Peter Mansfeld został skazany na karę śmierci. Prokurator Gyorgy Macsik w mowie oskarżycielskiej powiedział :
"Oskarżeni, którzy dążą do restauracji kapitalizmu, stanowią bardzo duże niebezpieczeństwo dla społeczeństwa. Pragnę podkreślić, że w przypadku tego przestępstwa w nieco inny sposób należy traktować fakt, że wszyscy oskarżeni są dziećmi proletariatu. Należy ich traktować jako zdrajców klasowych. Nie są to bowiem ludzie, którzy zbłądzili, to świadomi kontrrewolucjoniści. Zwracam uwagę, że na płaszczyźnie politycznej nie rozróżniamy wieku oskarżonych. Nie należy więc ferować łagodnych wyroków wobec młodocianych tylko dlatego, że są młodzi. Przeciwnie, należy wobec nich zastosować najbardziej drakońskie rygory !"[2]
Wobec braku jego pełnoletności, czekano z egzekucją do czasu, gdy osiągnie wiek lat 18. Został powieszony 11 dni po swoim dniu urodzin. Jego agonia podczas egzekucji trwała, z winy wykonującego ją kata, aż 13 minut. Jest jednym z węgierskich bohaterów narodowych.
20 kwietnia 1990 roku Sąd Najwyższy, w imieniu Republiki Węgierskiej całkowicie zrehabilitował Petera Mansfelda, uznając wyrok komunistycznego Sądu Ludowego z 1959 za nieważny, stwierdzając w uzasadnieniu :
"[...]popełnione przez Petera Mansfelda przestępstwa polityczne związane były z powstaniem ludowym, zgodnie z par. 1 Ustawy nr. 36 z 1989 roku, popełnione w określonym czasie - związane również z powstaniem narodowym. Tak więc zostały popełnione w okolicznościach, które należy wziąć pod uwagę. Zgodnie z par. 1 i par. 2 w/w Ustawy, wyrok wcześniej wykonany uznaje się za nieważny [...]"[3]
W Poznaniu znajduje się ulica jego imienia. Na kamienicy na rogu ulicy Pétera Mansfelda i Romka Strzałkowskiego umieszczona jest pamiątkowa tablica.
[edytuj] Źródła
- ↑ Grzegorz Łubczyk, Marek Maldis 13 lat 13 minut, Oficyna Wydawnicza RYTM, Warszawa, 2006 ISBN 83-7399-164-6 str. 61
- ↑ Cytat: Grzegorz Łubczyk, Marek Maldis 13 lat 13 minut, Oficyna Wydawnicza RYTM, Warszawa, 2006 ISBN 83-7399-164-6 str. 63
- ↑ Fragment cytatu: Grzegorz Łubczyk, Marek Maldis 13 lat 13 minut, Oficyna Wydawnicza RYTM, Warszawa, 2006 ISBN 83-7399-164-6 str. 73
