Pierścienice
Z Wikipedii
| Pierścienice | |
 Dżdżownica |
|
| Systematyka | |
| Domena | eukarioty |
| Królestwo | zwierzęta |
| Typ | pierścienice |
| Nazwa systematyczna | |
| Annelida | |
| Lamarck, 1809 | |
 Systematyka w Wikispecies |
|
 Galeria zdjęć w Wikimedia Commons |
|
Pierścienice (Annelida) - typ zwierząt bezkręgowych, najbliżej spokrewnionych z kladem zawierającym rurkoczułkowce i niedrożnorurkowe, następnie z kladem zawierającym stawonogi, niesporczaki i pazurnice. Opisano około 15 000 gatunków żyjących współcześnie pierścienic.
Spis treści |
[edytuj] Cechy charakterystyczne
Wspólnymi cechami charakterystycznymi są:
- podział ciała - część głowowa, tułowiowa
- podział na pierścieniowate segmenty nazywane metamerami
- wyodrębnienie członów: gębowego (peristomium) oraz przedgębowego (prostomium) z części głowowej
- kształt ciała: z reguły wydłużony, obły ze spłaszczoną częścią tułowiową
- zamknięty układ krwionośny
Pierścienice uznawane są za typ wybitnie progresywny. Rozwiązania biologiczne w tej grupie (aromorfozy) dały początek najbardziej zaawansowanym bezkręgowcom: stawonogom i mięczakom. Największy rozwój można zauważyć u wieloszczetów.
[edytuj] Układ pokarmowy
Układ pokarmowy ma postać przewodu - zaczyna się otworem gębowym, a kończy się odbytowym. U pierścienic jest bardzo dobrze wykształcony, składa się z odcinków:
- Ektodermalne jelito przednie - w jego skład wchodzi otwór gębowy, umięśniona gardziel, mogą występować "ząbki" u form drapieżnych, rura przełyku, czasami rozszerzająca się w żołądek.
- Endodermalne jelito środkowe.
- Ektodermalne jelito tylne - krótkie, niezróżnicowane.
Na całej długości jelita znajduje się zagłębienie zwane rynienką, dzięki której następuje szybsze wchłanianie i trawienie. Część pierścienic jest glebożercami - odżywiają się martwymi szczątkami organicznymi zawartymi w glebie.
[edytuj] Wymiana gazowa
Wymiana gazowa zachodzi całą powierzchnią ciała. U niektórych wieloszczetów wykształciły się również prymitywne narządy oddechowe - skrzela.
[edytuj] Układ krążenia
Układ krążenia, u większości pierścienic zamknięty, składa się z dwóch podłużnych naczyń:
- grzbietowego - kurczliwego, tłoczącego krew do przodu;
- brzusznego - w którym krew płynie do tyłu.
Oba te naczynia są połączone ze sobą za pomocą naczyń okrężnych (przednia część ciała) oraz serii mniejszych naczyń w poprzek całego ciała. U większości gatunków brak wyodrębnionego serca. Rolę serca pełnią naczynia okrężne. O krążeniu decydują skurcze mięśnia grzbietowego, gdyż ma on najgrubsze ściany.
Płynem krążącym jest hemolimfa, która zwykle jest barwna - zielona (zawierająca chlorokruorynę), różowa (hemoerytryna), czerwona (zawierająca hemoglobinę lub erytrokruorynę), żółta, bezbarwna. Układ krążenia ma za zadanie transportowanie substancji między segmentami oraz usuwanie metabolitów do układu wydalniczego.
[edytuj] Układ wydalniczy
Układ wydalniczy u wszystkich pierścienic zbudowany jest z nefrydiów i nazywany jest metanefrydialnym. Jest to pierwszy układ sprawnie usuwający zbędne i szkodliwe produkty przemiany materii zachowując przy tym zdolność osmoregulacji. Ma metameryczną budowę. W każdym segmencie znajduje się para orzęsionych lejków, które otwierają się do jamy ciała i wychwytują metabolity.
U niektórych wieloszczetów znajduje się układ wydalniczy protonefrydialny. Brak jest w nim komórek płomykowych, które zostały zastąpione przez komórki podobne funkcjonalnie do nich - solenocyty. Układ pełni rolę osmoregulacyjną.
[edytuj] Układ nerwowy
Układ nerwowy - oddzielony od powłok ciała, co daje mu większe możliwości rozwoju oraz daje większą ochronę dla centrum nerwowego. Jest to układ typu drabinkowego. W skład układu wchodzą:
- Parzyste zwoje międzygardzielowe (nadprzełykowe i ponadprzełykowe) - tworzące mózg. Odchodzą od nich obrączki okołogardzielowe łączące je ze zwojami podgardzielowymi.
- Brzuszny łańcuszek nerwowy - parzyste zwoje rozmieszczone w każdym segmencie połączone komisurami w pary oraz konektywami z innymi segmentami.
[edytuj] Rozmnażanie i rozwój
Wieloszczety są rozdzielnopłciowe, występuje u nich zapłodnienie zewnętrzne i rozwój złożony. Larwa (trochofora) jest orzęsiona i jest stadium wolnożyjącym. Nie występuje u nich zjawisko dymorfizmu płciowego. Skąposzczety oraz pijawki są obojnakami. Występuje u nich zapłodnienie krzyżowe. Rozwój jest prosty (brak stadium larwalnego).
[edytuj] Systematyka
- Gromada: Clitellata – siodełkowce
- Gromada: Pogonophora – rurkoczułkowce
- Gromada: Polychaeta – wieloszczety
[edytuj] Bibliografia
Czesław Jura Bezkręgowce wyd. III, Warszawa 2002, ISBN 83-01-12043-6
