Plutarco Elías Calles

Plutarco Elías Calles (ur. 25 września 1877 r., zm. 19 października 1945 r.) - polityk meksykański, prezydent Meksyku w latach 1924-1928. Założyciel Partii Narodowo-Rewolucyjnej, przekształconej w 1946 r. w Partię Rewolucyjno-Instytucjonalną, która rządziła Meksykiem w latach 1929-2000.

Calles urodził się jako Plutarco Elías Campuzano w 1877 r. w Guyamas (stan Sonora), w prominentnej rodzinie o hiszpańskich korzeniach. Jego ojciec Plutarco Elias Lucero był jednym z najbardziej znanych ludzi w Sonorze. Jednak młodemu Plutarco życie upływało w biedzie, swoje przyszłe nazwisko przejął po swoim wuju, który wychowywał go po śmierci matki. Calles początkowo imał się różnych prac, był m.in. barmanem, nauczycielem. Jego polityczna kariera zaczęła się, gdy został zwolennikiem Francisco Madero, dzięki któremu osiągnął stanowisko komisarza policji. W czasie wlak o władzę pomiędzy poszczególnymi stronnictwami podczas rewolucji meksykańskiej zawsze stawał po stronie silniejszego, szybko awansował i obejmował coraz ważniejsze stanowiska. W 1915 r. został już generałem. Krążyła także o nim plotka że był zdeklarowanym masonem, jednak w jego osobistych dokumentach nie znajduje to potwierdzenia.

W 1915 r. został gubernatorem swojego rodzinnego stanu - Sonory, dał się tam poznać jak zagorzały zwolennik radykalnych reform (m.in. ustawodawstwo socjalne, wyrzucenie księży katolickich itp.). W 1919 r. z nadania Venustiano Carranzy został mianowany sekretarzem handlu, przemysłu i pracy w jego gabinecie. W 1920 r. zdradził Carranzę i sprzymierzył się z jego konkurentem Álvaro Obregónem. Po zamordowaniu Carranzy Calles został sekretarzem spraw wewnętrznych w gabinecie Obregóna. W tym czasie przebiegle walczył o głosy wyborców (szczególnie robotników przemysłowych) i wkupił się w łaski Obregóna. W 1924 r. został wybrany na prezydenta kraju.

W czasie swojej kadencji wprowadził rygorystyczne przepisy antykościelne. Jego niechęć do kompromisu z katolikami doprowadziła do wybuchu rozruchów a później już regularnych walk z rebelianckim ruchem tzw. Cristeros. Katolickie powstanie Cristeros trwało od 1926 do 1929 r., kiedy to obydwie strony za namową amerykańskiego ambasadora w Meksyku doszły do porozumienia. W okresie rządów Callesa doszło do ukształtowania się specyficznego systemu władzy nazywanego Maximato (sam Calles był nazywany Jefe Máximo - najwyższym szefem). Mógł on istnieć dzięki poparciu najbogatszych przemysłowców i finansistów nazywanych Callistas, którzy całkowicie kontrolowali gospodarkę kraju. W 1928 r. na prezydenta kraju został wybrany Obregón, którego zamordował katolicki fanatyk. W tym momencie mimo zakończenia swojej kadencji Calles praktycznie sprawował nadal rządy w Meksyku. Było to możliwe dzięki założeniu całkowicie wiernej mu Partido Revolucionario Institucional (PRI) - Partii Rewolucyjno-Instytucjonalnej. Kolejni prezydenci: Emilio Portes Gil, Pascual Ortiz Rubio i Abelardo Rodríguez byli tylko marionetkami w rękach Callesa, który oficjalnie od 1929 r. był ministrem wojny.

W 1934 r. Calles wybrał na prezydenckiego kandydata PNR Lázaro Cárdenasa, myślał bowiem, że będzie mógł nim łatwo manipulować tak jak to czynił z poprzednikami na najwyższym urzędzie. W tym samym roku wprowadził ustawę „o wolnym i socjalistycznym wychowaniu młodzieży”, której główne tezy brzmiały:

Każde dziecko od piątego roku życia należy do państwa. Wszystko zło pochodzi od kleru. Bóg nie istnieje, religia jest mitem, biblia kłamstwem. Nie potrzebujemy uznawać żadnych "bożków", tj. ani rodziców, ani osób tak zwanych "godnych szacunku" ^[1]

Sam Calles, początkowo socjalista, coraz bardziej w swoich poglądach zbaczał w kierunku narodowego socjalizmu (czytał nawet Mein Kampf). Próbował zahamować wcielenie w życie reform Cárdenasa, który jednak pokrzyżował jego plany - 9 kwietnia 1936 r. Calles został aresztowany wraz ze swoimi współpracownikami, a następnie deportowany do Stanów Zjednoczonych. Callesowi pozwolono wrócić do Meksyku dopiero w 1941 r., gdy rządził już umiarkowany Manuel Ávila Camacho.

Po powrocie do kraju Calles zamieszkał w Mexico City. Tam też zmarł 19 października 1945 r.