Policja Państwowa
Z Wikipedii
Policja Państwowa – organ państwowy powołany do strzeżenia bezpieczeństwa i porządku publicznego, utworzony w Polsce na mocy ustawy z dnia 24 lipca 1919 roku o policji państwowej (Dz.Pr.P.P. 1919 nr 61 poz. 361), która dokonała unifikacji wcześniej istniejących formacji policyjnych Milicji Ludowej, powołanej dekretem naczelnika państwa w dniu 5 grudnia 1918 r. i Milicji Komunalnej, powołanej dekretem naczelnika państwa w dniu 9 stycznia 1919 r.
Postanowienia ustawy odnosiły się początkowo tylko do obszaru Królestwa Polskiego. Na terenach pozostałych zaborów tworzone były przez dzielnicowe ośrodki polityczne odrębne formacje policyjne. W byłym zaborze pruskim Straż Ludowa, później Żandarmeria Krajowa, a w byłym zaborze austriackim Żandarmeria Krajowa. Wzorowały się na doświadczeniach organizacyjnych byłych państw zaborczych. Utworzono odrębne Policję Ziem Wołynia i Frontu Podolskiego, Policję Państwową Litwy Środkowej oraz Policja Górnego Śląska|Policję Górnego Śląska i Milicję Górnośląską na Śląsku w okresie plebiscytowym. Unifikacja formacji policyjnych na obszarze II Rzeczypospolitej następował stopniowo. Wcielenie galicyjskiej Żandarmerii Krajowej i Policji Polowej do Policji Państwowej nastąpiło już z dniem 1 grudnia 1919 r., ale rozciągnięcie mocy obowiązującej wyżej wspomnianej ustawy na obszary Małopolski Wschodniej i Zachodniej nastąpiło dopiero w I kw. 1920 r. W lipcu tego roku ustawę zaczęto stosować na terenie Wielkopolski i Pomorza. Na terenach wschodnich obowiązywała od 8 stycznia 1921 r., zaś na obszarze Wileńszczyzny z dniem 18 lipca 1922 r. Na Śląsku powstała natomiast autonomiczna Policja Województwa Śląskiego powołana rozporządzeniem wojewody śląskiego w dniu 17 czerwca 1922 r. W latach 20. XX wieku wielokrotnie podejmowano próby nowelizacji ustawy policyjnej. Ostatecznie zreorganizowania Policji Państwowej dokonało rozporządzenie prezydenta RP z dnia 6 marca 1928 roku.
Po wybuchu II wojny światowej 1 września 1939 Policja Państwowa, wraz z rodzinami, była stopniowo wycofywana z terenów zagrożonych bezpośrednimi działaniami wojennymi, jedynie komendant stołeczny policji w Warszawie odmówił wykonania rozkazu o wycofaniu. Formalnie Korpus Policji Państwowej został rozwiązany rozporządzeniem Krajowej Rady Ministrów z dnia 1 sierpnia 1944 r. (Dz.U.R.P. cz. III, Nr 2, poz. 17).
Po zajęciu terytorium Polski i dokonaniu jego podziału w myśl paktu Ribbentrop-Mołotow Niemcy, na mocy dekretów führera z 12 października 1939 r., odłączyli Pomorze, Wielkopolskę i Śląsk przyłączając je do Rzeszy. Na pozostałym obszarze ziem polskich utworzyli Generalne Gubernatorstwo. W dniu 26 października 1939 r. generalny gubernator dr Hans Frank wydał rozporządzenie o bezpieczeństwie i porządku w Generalnym Gubernatorstwie. Na jego podstawie w dniu 30 października Wyższy Dowódca SS i Policji w Generalnym Gubernatorstwie wydał odezwę wzywająca wszystkich funkcjonariuszy Policji Państwowej do stawienia się, pod groźbą surowych kar, w urzędach policji niemieckiej lub starostwach. Powołano w ten sposób do życia Policję Polską, pomocniczą formację policyjną władz okupacyjnych, nazwaną powszechnie przez społeczeństwo granatową policją. Działała głównie w oparciu o przedwojenne przepisy policyjne. Nie odbudowano przedwojennej struktury policyjnej. Najwyższym poziomem był poziom powiatowy. Została rozwiązana dekretem Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 15 sierpnia 1944 r. o rozwiązaniu policji państwowej tzw. granatowej policji (Dz.U.R.P. Nr 2, poz. 6).
Spis treści |
[edytuj] Organizacja
Na mocy ww. ustawy, Policja Państwowa stała się jednolitym korpusem, na wzór wojskowy, na czele którego stał Komendant Główny podległy ministrowi spraw wewnętrznych.
Jednostkami organizacyjnymi PP były:
- Komenda wojewódzka
- Komenda powiatowa
- Komisariat (w większych miastach)
- Posterunek (w mniejszych miastach i wsiach)
Funkcjonariusze dzielili sie na oficerów i szeregowych. Ich stosunek służbowy był także określony wyżej wymienionym rozporządzeniem prezydenta RP.
[edytuj] Stopnie PP i ich wojskowe odpowiedniki
- posterunkowy – szeregowy/st. szeregowy
- st. posterunkowy – kapral/plutonowy
- przodownik – sierżant
- st. przodownik – st. sierżant
- aspirant – podporucznik
- podkomisarz – porucznik
- komisarz – kapitan
- nadkomisarz – major
- podinspektor – podpułkownik
- inspektor – pułkownik
- nadinspektor – generał brygady
- generalny inspektor – generał dywizji
Stopnie policyjne w ciągu istnienia II RP były niezmienne, natomiast zmieniała się ich odpowiedniość w stosunku do stopni wojskowych.
[edytuj] Uprawnienia
W zakresie dochodzenia i ścigania przestępstw Policja Państwowa była organem władz sądowych i prokuratorskich. W sprawach o przestepstwa ścigane z urzędu przed sądami grodzkimi wnosiła i popierała oskarżenie jako oskarżyciel publiczny w zastępstwie prokuratora. W zakresie bezpieczeństwa, spokoju i porządku publicznego podlegała władzom administracji ogólnej. W sprawach o przestępstwa z oskarżenia prywatnego Policja Państwowa na żądanie oskarżyciela przyjmowała jego skargę i w razie potrzeby zabezpieczała dowody, po czym kierowała sprawę do właściwego sądu.
[edytuj] Policja polityczna
Wraz z powstaniem Komendy Głównej Policji Państwowej utworzono w jej strukturach wydziały V, zajmujące się organizacjami komunistycznymi. Zostały one 16 października 1919 przekształcone w Inspektorat Defensywy Politycznej. W listopadzie 1920 nastąpiła reorganizacja struktur PP i w miejsce Inspektoratu utworzono centralny Wydział IV D oraz ekspozytury w komendach okręgowych i agentury na szczeblach niższych. W 1923 zlikwidowano pion policji politycznej w KG PP i utworzono Służbę Informacyjną, podległą administracji państwowej.
