Prawo konstytucyjne
Z Wikipedii
Prawo konstytucyjne to zespół norm prawnych określających ustrojowe zasady funkcjonowania państwa, treść i sposoby zagwarantowania praw człowieka i obywatela oraz zaspokajania potrzeb społecznych, sposób tworzenia prawa, hierarchię źródeł prawa a także kompetencje i wzajemne relacje pomiędzy organami władzy państwowej.
Spis treści |
[edytuj] Źródła prawa konstytucyjnego
Zobacz więcej w osobnym artykule: Źródła prawa. Zobacz więcej w osobnym artykule: Konstytucja.Podstawowymi źródłami prawa stanowionego (zwanych inaczej aktami prawotwórczymi) w Polsce są, enumeratywnie wymienione w Konstytucji, następujące akty normatywne:
Uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezesa Rady Ministrów są w świetle Konstytucji traktowane jako źródła prawa wewnętrznego. Aby ustalić treść norm prawnych należy zastosować odpowiednie reguły interpretacyjne prawa. Od źródeł prawa należy odróżnić akty stosowania prawa, które mają charakter konkretno-indywidualny i są nimi np. wyroki sądowe w konretnych sprawach lub decyzje administracyjne.
[edytuj] Zasady Naczelne Rzeczypospolitej Polskiej w świetle Konstytucji z 1997r.
[edytuj] Zasada państwa jako dobra wspólnego
Art.1 Konstytucji "Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli". Znaczy to tyle, że każdy obywatel RP może korzystać ze wszystkich dostępnych instytucji państwowych, a także, że powinien dbać o ich ustawiczny rozwój; zawiera się w tym także troska o dobro ojczyzny i obowiązek jej obrony. Państwo jest tutaj rozumiane nie tylko jako instytucje, ale także jako wspólnotę obywatelską, kierowaną przez władzę, pojmowaną jako "zrzeszenie obywatelskie", której "statutem" jest właśnie Konstytucja.
[edytuj] Zasada demokratycznego państwa prawnego
Art.2 Konstytucji, "Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej",
[edytuj] Zasada suwerenności narodu
Art.4 Konstytucji " ust.1 Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio. ust.2 Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu." co znaczy tyle, że suwerenną władzę sprawuje lud (albo Naród), piastując tę władzę poprzez fakt, że władza należy i pochodzi od Narodu, czyli, że władza może określać sposób postępowania wszystkich podległych podmiotów jedynie przy legitymizacji Narodu.
[edytuj] Zasada konstytucjonalizmu
Art.8 Konstytucji "ust.1 Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej. ad.2 Przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej." oznacza to, że właśnie konstytucja stoi najwyżej w systemie źródeł prawa, czyli jest najważniejszym aktem prawnym.
[edytuj] Zasada podziału władz
Art.10 Konstytucji "ust.1 Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej. ust.2 Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały. Dziś mówimy o poliformiźmie władz a nie o trójpodziale.
[edytuj] Zasada pluralizmu politycznego
Art.11. Konstytucji
1."Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania partii politycznych. Partie polityczne zrzeszają na zasadach
dobrowolności i równości obywateli polskich w celu wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa.
2. Finansowanie partii politycznych jest jawne."
Art. 13.
"Zakazane jest istnienie partii politycznych i innych organizacji odwołujących się w swych programach do totalitarnych metod i praktyk działania
nazizmu, faszyzmu i komunizmu, a także tych, których program zakłada nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa.
[edytuj] Zasada społecznej gospodarki rynkowej
Art.20 "Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej."
[edytuj] Do edycji...
Podstawowym aktami prawnym określającym ustrój państwa jest konstytucja, jej postanowienia znajdują rozwinięcie w szeregu ustaw. Najczęściej konstytucja ma postać jednego aktu prawnego, może mieć też kształt kilku aktów równorzędnej względem siebie rangi (stan taki istniał w Polsce od września 1992 r. do wejścia w życie obecnej Konstytucji w 1997 r.). Wyjątkiem jest ustrój Wielkiej Brytanii, w porządku prawnym której brak jest jednolitego aktu tej rangi, zaś treść konstytucji można wywieść z szeregu aktów prawnych powstałych na przestrzeni wieków (np. Wielkiej Karty Swobód z 1215 r., Act of Settlement z 1701 r.).
W demokratycznym państwie prawa przyjmuje się wymóg zgodności wszystkich aktów prawnych z konstytucją ("Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej" - art. 8 ust. 1). Jest to wynikiem przyjętej hierarchii aktów prawnych, zgodnie z którą każda ustawa musi być zgodna z konstytucją (zasada konstytucyjności, zaś każde rozporządzenie wykonawcze nie może być sprzeczne z ustawą i konstytucją (zasada legalności). Do oceny zgodności aktów prawnych z normami wyższego rzędu powołany jest Trybunał Konstytucyjny.
[edytuj] Bibliografia
- Banaszak B., Porównawcze prawo konstytucyjne współczesnych państw demokratycznych, Kraków 2004.
- Banaszak B., Prawo konstytucyjne, Warszawa 2004.
- Boć J., Konstytucje Rzeczypospolitej Polskiej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 roku, Wrocław 1998.
- Garlicki L., Konstytucja RP. Komentarz, Warszawa 2003.
- Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2004.
- Kruk M., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z komentarzem, Warszawa 1997.
- Ludwikowski R. R., Prawo konstytucyjne porównawcze, Toruń 2000.
- Rost A., Instytucje polskiego prawa konstytucyjnego, Poznań 2005.
- Sagan S., Prawo konstytucyjne, Warszawa 2000.
- Sarnecki P., Prawo konstytucyjne RP, Warszawa 2005.
- Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 1997.
- Skrzydło W., Polskie prawo konstytucyjne, Lublin 2004.
- Winczorek P., Wstęp do nauki o państwie, Warszawa 1997.
- Witkowski Z., Prawo konstytucyjne, Toruń 2006.
