Prawo o miastach

Z Wikipedii

Prawo o miastach właściwie Miasta nasze królewskie wolne w państwach Rzeczypospolitej – ustawa przyjęta przez Sejm Czteroletni 18 kwietnia 1791, włączona później in extenso jako artykuł III Konstytucji 3 maja.

[edytuj] Tło

Już z chwilą otwarcia obrad Sejmu Czteroletniego w 1788, działacze mieszczańscy czynili starania o wniesienie kwestii miast królewskich pod obrady izby poselskiej. W celu koordynacji tych działań prezydent Starej Warszawy Jan Dekert zorganizował w Warszawie 27 listopada 1789 spotkanie przedstawicieli 141 miast królewskich I Rzeczypospolitej, którzy wystosowali memoriał do Stanisława Augusta Poniatowskiego, domagający się przyznania praw publicznych mieszczaństwu. 2 grudnia 1789 na Zamek Królewski w Warszawie udała się czarna procesja, by wręczyć to pismo monarsze.

18 grudnia 1789 Sejm Czteroletni powołał Deputację do Miast Naszych Królewskich, której zadaniem było m.in. przygotowanie projektu prawa dla miast. 1 marca 1791 projekt Deputacji wniesiony został pod obrady sejmu. Przepadły one jednak w toku burzliwych dyskusji, spotykając się z ostrym sprzeciwem konserwatywnej szlachty. Ostatecznie odesłano wszystkie projekty o miastach do Deputacji Konstytucyjnej, która miała się zająć opracowaniem jednego wspólnego projektu. Mimo to przedstawiony 14 kwietnia opracowany przez Deputację projekt nie uzyskał aprobaty posłów. Niespodziewanie własny projekt prawa o miastach przedstawił poseł Jan Suchorzewski. Koncepcja ta, sprzeciwiająca się przyznaniu przedstawicielom miast bezpośredniego udziału w sejmie, ale uwzględniająca niektóre postulaty mieszczan, została poparta przez króla Stanisław Augusta. 18 kwietnia uchwalono prawo o miastach, którego założenia oparte były na projekcie Suchorzewskiego.

[edytuj] Postanowienia

• mieszczanie mogli wysyłać swoich przedstawicieli na sejm jako plenipotentów, z głosem jedynie w sprawach miasta,
• dostali prawo do nietykalności osobistej <oprócz bankrutów>
• mogli nabywać majątki ziemskie,
• nie mogli być więzieni bez wyroku sądowego,
• mogli obejmować urzędy, otrzymywać stopnie oficerskie i godności duchowe,
• mieli prawo do nobilitacji, czyli przyjęcia do grona szlachty,
• nie otrzymywali pełni praw tak jak szlachta
• mieszczanie w miastach królewskich uzyskali prawo nabywania dóbr ziemskich i piastowania urzędów,
• przedstawiciele mieszczan mogli również zasiadać w sejmie, aby współdecydować o sprawach miast