Radość i gorycz

Z Wikipedii

„{{{tytuł_odcinka}}}” {{{tytuł_serialu}}}, odcinek {{{numer_odcinka}}}
Produkcja
lista odcinków
Poprzedni odcinek	Następny odcinek
Załoga	Gdzie my - tam granica

Radość i gorycz to 2. odcinek serialu telewizyjnego Czterej pancerni i pies.

• Rok produkcji: 1966
• Długość: 51 min.
• Reżyseria: Konrad Nałęcki
• Scenariusz: Stanisław Wohl
• Zdjęcia: Romuald Kropat
• Scenografia: Zdzisław Kielanowski, Wiesław Śniadecki
• Produkcja: Zespół Filmowy Syrena
• Obsada aktorska:
  • Roman Wilhelmi (Olgierd)
  • Janusz Gajos (Janek)
  • Franciszek Pieczka (Gustlik)
  • Włodzimierz Press (Grigorij)
  • Anna Lutosławska (nauczycielka)
  • Małgorzata Wiśniewska-Niemirska (Lidka)
  • Tadeusz Kalinowski (pułkownik)
  • Wojciech Siemion (kapral Kucharek, kucharz)

[edytuj] Fabuła

     Odcinek rozpoczyna się od formowania polskich oddziałów pancernych. Jednak dla Janka i Gustlika jest to również służba w kuchni wojskowej. Przedstawione jest wyczekiwanie na rozkaz wyruszenia na front.
     Podczas marszu brygady pierwszy kontakt bojowy z wrogiem (nalot sztukasów). Janek strzelając z rkm ma prawdopodobnie udział w zestrzeleniu jednego z samolotów i cieszy się jak młokos, jednak ten wybuch radości zupełnie ignorują pozostali członkowie załogi. Podczas nalotu ginie kucharz, kapral Kucharek, który umierając prosi, aby na nagrobku napisać: zginął jak czołgista (z poświęceniem prowadził ostrzał ze swojego karabinu w obronie kuchni polowej) - sprawnie skomponowana, wzruszająca scena, mitologizująca broń pancerną jako elitę wojska. Kucharek umiera z uśmiechem na ustach, a Janek na jego zwłokach pozostawia swój służbowy hełmofon (będzie miał później z tego powodu problemy).
     Przez nieuwagę Grigorija czołg na niewielkiej minie rozrywa gąsienicę. Aby ją przesunąć bliżej czołgu Janek z trudem dźwiga ją wspólne z Grzesiem, po czym następuje jeden z wielu w tym serialu pokazów nadludzkiej siły Gustlika, który ją sam przeciąga przez koła czołgu.
     Rozbudowane sceny powitania przez Polaków (oczywiście po lewej stronie Bugu), przy czym - co jest symptomatyczne w tym filmie - Gustlik całuje tylko starsze niewiasty, wzbraniając się przed przyjęciem pocałunków od młodej dziewczyny. W serialu będziemy mieli jeszcze wiele przykładów tej ultrapoprawności obyczajowej, doprowadzanej do absurdu.
     Na Lubelszczyźnie załoga, czekając na włączenie brygady do boju, składa dwie wizyty. Pierwszą - w fabryce, wśród robotników, którzy na powitanie śpiewają rewolucyjną XIX-wieczną pieśń powstańczą o silnie lewicowym wydźwięku Gdy naród do boju dość dziwna, gdy załoga Olgierda razem z kilkoma przedstawicielami fabryki bierze udział w przyjęciu, otoczona przez kilkuset (nastawionych jednak przyjaźnie) robotników.
     Drugą wizytę składają na zaproszenie wiejskiej nauczycielki - postaci podobnej do tej z Siłaczki Żeromskiego. Pomimo że uczy ona na wsi, ubrana jest po miastowemu i ma nienaganne maniery, zdradzające jej pochodzenie z wyższych sfer niż okoliczna ludność. Chłopcy z załogi są do tego stopnia speszeni eleganckim przyjęciem w jej domku i kulturalną rozmową, że zapominają nawet jak się poprawnie posługiwać sztućcami, a alkohol piją ukradkiem za plecami gospodyni. Podsumowanie pada zaraz po zakończeniu wizyty - Uff, ale pod Stalingradem też było ciężko. Ogólnie mówiąc - typowy żołnierski humor w najgorszym wydaniu. W dodatku na czas wizyty pozostawiają czołg beztrosko bez opieki (postępować tak będą zresztą częściej). Podczas wizyty nauczycielka rozpoznaje na ścianie portret przodka Olgierda (co ten kwituje słabo skrywanym głupkowatym uśmiechem), oraz podarowuje Grigorijowi skórzaną kurtkę polskiego czołgisty z kampanii wrześniowej (w 1939 r. we wsi był szpital polowy). W kurtce tej Grigorij będzie chodzić już do końca filmu.
     Ostatni epizod odcinka to odwiedzenie miejscowego cmentarza, gdzie Janek szuka grobu ojca. Dochodzi tam do ujęcia przez załogę grupy ukrywających się tam niemieckich żołnierzy oraz pomagającego im volksdeutscha. W wyrazisty sposób pokazana jest nienawiść do najeźdźców, jednak Olgierd wkracza zdecydowanie i nie pozwala rozstrzelać wrogów.
     W odcinku jest wiele propagandy prokomunistycznej, akcentowania pewnych wydarzeń i sytuacji oraz pomijanie milczeniem innych. Rozradowana załoga słucha w radiu, że front doszedł na polskie ziemie i wyzwalane są pierwsze miejscowości. Film pomija całkowitym milczeniem fakt, iż już od jesieni poprzedniego roku front przetacza się przez terytorium przedwojennego państwa polskiego, a mimo to do Bugu załoga wędruje przez całkowicie anonimowe tereny, które jakby nigdy nie należały do Polski i nie były zamieszkane przez polską ludność. Mamy za to rozbudowany wątek braterstwa i przyjaźni polsko-radzieckiej wśród żołnierzy oraz podkreślenie "zdrowego jądra narodu", czyli klasy robotniczej.