Richard Avenarius
Z Wikipedii
Richard Heinrich Ludwig Avenarius (ur. 19 listopada 1843 w Paryżu, zm. 18 sierpnia 1896 w Zurychu), niemiecki filozof, twórca radykalnie pozytywistycznego kierunku filozoficznego zwanego empiriokrytycyzmem lub "drugim pozytywizmem".
Drugi syn niemieckiego wydawcy Eduarda Avenariusa i Cecile Wagner, najmłodzej siostry Richarda Wagnera, który był jego ojcem chrzestnym. Od 1876 docent w uniwersytecie w Lipsku, od 1877 profesor filozofii w Zurychu. Jego pisma, szczególnie Kritik der reinen Erfahrung , są znane z wielkiej trudności.
Postulował filozofię naukową, która miała polegać na czystych opisach opartych na doświadczeniu, a wolnych od interpretujących koncepcji takich jak zarówno metafizyka, jak i materializm. - Należy opierać się na "czystym doświadczeniu", odrzucając metafizyczne pojęcia takie jak: "absolut", "jaźń", także "atom", "substancja", "przyczyna". Jego krytyka materialistycznych twierdzń Karla Vogta znalałza wyraz w ostrej (choć rzadko dobrze ocenianej ze wzgędów merytorycznych) krytyki jakiej poglądy jego i całego empiriokrytycyzmu poddał Lenin w dziele Materializm a empiriokrytycyzm, gdzie głównym zarzutem jest zarzut idealizmu.
Także jego znane stwierdzenie, że rozróżnianie pomiędzy rzeczami istniejącymi na zewnątrz umysłu i obrazów w czyimś umyśle stanowi błąd "introjekcji" może przyczynić się do oskarżeń o idealizm. W istocie jednak jest to forma epistemologicznego monizmu, odrzucenie dualizmu percepcji i świata sprowadzonych do kategorii właśnie czystego doświadczenia, co - także poprzez wprowadzenie tzw. praw kojarzenia myślenia - przypomina filozofię Davida Hume'a. W duchu krytyki pojęć wychodzących poza doświadczenie naukę określa nie jako opis "czystego doświadczenia", ale ekonomiczny opis faktów.
Wywarł znaczny wpływ na filozofię Ernsta Macha i Bera Borochova, a także Williama Jamesa.
[edytuj] Wybrane dzieła
Kritik der reinen Erfahrung (1889-1890), 2 tomy
zob. http://dispatch.opac.ddb.de/DB=4.1/REL?PPN=116389311 - lista z Die Deutsche Bibliothek.
[edytuj] Przekłady na polski
- W sprawie filozofji naukowej, 1902
- O przedmiocie psychologji, 1907
- Ludzkie pojęcie świata, 1969
