Robert van Gulik

Z Wikipedii

Robert Hans van Gulik, chińskie nazwisko Gao Lo-pei (ur. 9 sierpnia 1910 w Zutphen, zm. 24 września 1967 w Hadze) - holenderski dyplomata, sinolog, autor powieści historyczno-detektywistycznych.

Jego ojciec był lekarzem wojskowym pracującym na Dalekim Wschodzie. Robert Van Gulik od 3. do 12. roku życia mieszkał w Dżakarcie, gdzie nauczył się podstaw m.in. języka chińskiego. W latach 1929-1933 studiował na Uniwersytecie w Lejdzie kulturę Indii Wschodnich, języki chiński i japoński. W 1934 r. przeniósł się na Uniwersytet w Utrechcie, gdzie dodał do programu studiów język tybetański i sanskryt.

Od 1935 r. pracował jako dyplomata w kilku krajach azjatyckich: początkowo w Japonii, po wybuchu wojny w Chinach, potem także w Indiach, Libanie i Malezji. Pracował również w holenderskim ministerstwie spraw zagranicznych oraz w USA. Od 1965 r. aż do śmierci na raka płuc sprawował funkcję ambasadora Holandii w Japonii i Korei.

W Chinach i Japonii ceniono go jako wybitnego sinologa i znawcę sztuki, autora licznych prac naukowych (m.in. Sexual life in ancient China; a preliminary survey of Chinese sex and society from ca. 1500 B.C. till 1644 A.D., 1961), a także malarza i kaligrafa w stylu chińskim. Van Gulik zgłębiał m.in. sztukę gry w go (weiqi) oraz gry na cytrze (guqin).

Cykl szesnastu opowieści detektywistycznych z sędzią Di w roli głównej został zapoczątkowany z myślą o czytelniku azjatyckim, ale szybko odniósł sukces na całym świecie. W Polsce jest wydawany od 2006 r. przez Państwowy Instytut Wydawniczy. Van Gulik narysował też serię komiksów na motywach powieści o sędzim Di, które ukazały się w prasie holenderskiej.

[edytuj] Główni bohaterowie

sędzia Di Renjie - wzorowany na historycznej postaci urzędnika państwowego, który żył w latach 630-700 n.e., w okresie dynastii Tang. Pełnił funkcję sędziego pokoju w wielu miastach, a pod koniec życia został ministrem w stolicy cesarstwa;
sierżant Hoong - prawa ręka sędziego, stary sługa jego rodziny,
Ma Joong i Chao Tai - dawniej leśni rozbójnicy, po spotkaniu z sędzią zostali jego przybocznymi,
Tao Gan - niegdyś wędrowny oszust, uratowany przez sędziego został jego przybocznym.

[edytuj] Powieści

Tytuł oryginału	Rok	Tytuł przekładu	Rok	ISBN polskiego wydania	Główne motywy
Celebrated cases of Judge Dee (Dee Goong An)	1949				tłumaczenie klasycznej chińskiej powieści detektywistycznej z XVIII w.
The Chinese Maze Murders	1951	Sędzia Di w labiryncie	2007	ISBN 978-83-06-03067-9	zdrada, spadek, trucizna, barbarzyńcy
The Chinese Bell Murders	1958	Sędzia Di i wielki dzwon	2007	ISBN 978-83-06-03081-5	religia, waśń rodowa, włóczędzy
The Chinese Gold Murders	1959	Sędzia Di i złote morderstwo	2006	ISBN 83-06-03014-1
The Chinese Lake Murders	1960	Sędzia Di i tajemnica jeziora	2006	ISBN 83-06-03035-4	spisek polityczny, zdrada, chciwość
The Chinese Nail Murders	1961	Sędzia Di i chiński gwóźdź	2006	ISBN 83-06-02990-9	zazdrość, skrytobójstwo, romans
The Haunted Monastery	1961	Sędzia Di i nawiedzony klasztor	2006	ISBN 83-06-02988-7	molestowanie kobiet, trucizna
The Emperor's Pearl	1963	Sędzia Di i perła cesarza	2008	978-83-06-03150-8	antyki, perwersyjne praktyki
The Lacquer Screen	1964	Sędzia Di i parawan z laki	2006	ISBN 83-06-02991-7	poezja, zazdrość
The Red Pavilion	1964	Sędzia Di i czerwony pawilon	2007	978-83-06-03125-6	do czego może doprowadzić miłość
The Monkey and the Tiger	1965	Sędzia Di, małpa i tygrys	2006	ISBN 83-06-03013-3	dwa osobne opowiadania
The Willow Pattern	1965
Murder in Canton	1966	Sędzia Di i morderstwo w Kantonie	2007	ISBN 978-83-06-03051-8	polityka, prostytucja, społeczność arabska
The Phantom of the Temple	1966
Judge Dee at Work	1967				zbiór ośmiu opowiadań
Necklace and Calabash	1967	Sędzia Di, naszyjnik i tykwa	2007	ISBN 978-83-06-03105-8
Poets and Murder (The Fox-magic Murders)	1968	Sędzia Di, poeci	2007	ISBN 978-83-06-03113-3	sekrety wybitnych osobistości i miłość

Nowela "Cztery palce", zachowuje reguły klasycznej opowieści detektywistycznej, wprowadza nas w świat dawnych Chin, ukazuje tak różną od europejskiej obyczajowość i sposób myślenia.

[edytuj] Kolejność czytania

Ze względu na chronologię wydarzeń w powieściach cykl o przygodach sędziego Di można czytać w następującej kolejności (z uwzględnieniem zajmowanych przez niego stanowisk):

rok 663 - sędzia pokoju w fikcyjnym okręgu Peng-lai
- Sędzia Di i złote morderstwo
- Sędzia Di i parawan z laki
- Judge Dee at Work: Five Auspicious Clouds, The Red Tape Murders, He came with the Rain
rok 666 - sędzia pokoju w fikcyjnym okręgu Han-yuan
- Sędzia Di i tajemnica jeziora
- Sędzia Di, małpa i tygrys: Poranek Małpy
- Judge Dee at Work: The Murder on the Lotus Pond
- Sędzia Di i nawiedzony klasztor
rok 668 - sędzia pokoju w fikcyjnym okręgu Poo-yang
- Sędzia Di i wielki dzwon
- Judge Dee at Work: The Two Beggers, The Wrong Sword
- The Red Pavilion
- The Emperor's Pearl
- Sędzia Di, poeci i morderca
- Sędzia Di, naszyjnik i tykwa
670 - sędzia pokoju w fikcyjnym okręgu Lan-fang
- Sędzia Di w labiryncie
- The Phantom of the Temple
- Judge Dee at Work: The Coffins of the Emperor, Murder on New Year's Eve
676 - sędzia pokoju w fikcyjnym okręgu Pei-chow
- Sędzia Di i chiński gwóźdź
- Sędzia Di, małpa i tygrys: Noc Tygrysa
677 - przewodniczący sądu stołecznego
- The Willow Pattern
678 - główny śledczy cesarstwa
- Sędzia Di i morderstwo w Kantonie