Roszponka warzywna
Z Wikipedii
| Roszpunka warzywna | |||||||||||||||||||||||||||||
 Valerianella locusta |
|||||||||||||||||||||||||||||
| Systematyka wg Reveala | |||||||||||||||||||||||||||||
| Domena | jądrowce | ||||||||||||||||||||||||||||
| Królestwo | rośliny | ||||||||||||||||||||||||||||
| Podkrólestwo | naczyniowe | ||||||||||||||||||||||||||||
| Nadgromada | nasienne | ||||||||||||||||||||||||||||
| Gromada | okrytonasienne | ||||||||||||||||||||||||||||
| Klasa | Rosopsida | ||||||||||||||||||||||||||||
| Rząd | szczeciowce | ||||||||||||||||||||||||||||
| Rodzina | kozłkowate | ||||||||||||||||||||||||||||
| Rodzaj | roszpunka | ||||||||||||||||||||||||||||
| Gatunek | roszpunka warzywna | ||||||||||||||||||||||||||||
| Nazwa systematyczna | |||||||||||||||||||||||||||||
| Valerianella locusta Laterr. em. Betcke | |||||||||||||||||||||||||||||
| Synonimy | |||||||||||||||||||||||||||||
| Valerianella locusta Laterr. Valerianella olitoria (L.) Pollich |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||
 Galeria zdjęć i grafik |
|||||||||||||||||||||||||||||
.gif/240px-Horizontal_rule_line_(black-blue).gif){kind=small}
Roszpunka warzywna [1] syn. roszponka warzywna [2] (Valerianella locusta (L.) Latter. em. Betcke) – gatunek rośliny jednorocznej lub dwuletniej należący do rodziny kozłkowatych. Jej ojczyzną jest Europa i Azja Mniejsza. W Polsce jest rośliną uprawną, ale zdziczałe formy występują również na siedliskach naturalnych (archeofit).
Spis treści |
[edytuj] Charakterystyka
- Łodyga
- Prosto wzniesiona o wysokości 5–20 cm, w górnej części rozgałęziająca się. Tylko krawędzie ma nieco owłosione, poza tym jest naga.
- Liście
- Liście odziomkowe o łopatkowatym kształcie tworzą rozetę. Górne liście łodygowe są lancetowato zaostrzone. Nasada liści z 1–2 tępymi ząbkami, albo całobrzega.
- Kwiaty
- Mają barwę niebieską i są zebrane w główki na wierzchołkach rozgałęzionych pędów łodygi. Kielich składa się z 1–3 działek, czasami brak kielicha. Korona z zewnątrz naga, do połowy zrosła w rurkę, w górnej części składa się z 5 rozchylonych płatków. Przysadki o podługowatym kształcie, tępe i nieobłonione. Kwitnie od lipca do sierpnia.
- Owoc
- Nieregularnie okrągły i spłaszczony z boku o długości 1,5–2,8 mm i z niewyraźnymi bruzdami na bokach. Bez śladu resztek kielicha. W środku posiada silnie zgrubiałą komorę nasienną i dwie komory płone.
- Biotop, wymagania
- Przydroża, zbocza, rowy i pola uprawne (jako chwast lub roślina uprawna). Roślina ruderalna. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O. Centauretalia cyani [3]
[edytuj] Zastosowanie
- Roślina uprawna
- Historia uprawy: planową jej uprawę rozpoczęto dopiero w XX wieku.
- Sposób uprawy: nie ma żadnych specyficznych wymagań co do warunków klimatycznych i glebowych. Korzystna jest jednak dla niej łagodna zima, gdyż wówczas zbiór można przeprowadzić także o tej porze roku. Ma krótki okres wegetacji. Wysiewa się ją od początku sierpnia aż do końca września. Zbiera od listopada do kwietnia.
- Sztuka kulinarna – ma neutralny, lekko orzechowy smak. Jest bardzo wartościowym warzywem, ponieważ w czasie zimy dostarcza związków mineralnych żelaza, a także witamin A i C. Zawiera ponadto olejki eteryczne. Z jej liści przyrządza się smaczne sałatki.
[edytuj] Zagrożenia
Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)[4] w grupie gatunków narażonych na wymarcie (kategoria zagrożenia: V).
[edytuj] Nazewnictwo
Dawne ludowe nazwy tego warzywa to: kozłek sałatka, rapontyka, rapunkuł, rapunkuł jarzynny, raszpanka, roszponka warzywna, roszpunka, roszpunka jadalna, roszpunka jarzynna, roszpunka pospolita, sałatka.
Przypisy
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular plants of Poland - a chekclist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. IB PAN, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
