Witamina A

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga dodania infoboksu. Jeśli możesz, zrób to korzystając z szablonu {{związek chemiczny infobox}}. Instrukcja użycia szablonu znajduje się na jego stronie dokumentacji. Zobacz też listę artykułów z szablonem.

Witamina A (nazwa chemiczna: retinol, akseroftol, ATC: A 11 CA 01) - organiczny związek chemiczny, alkohol, pochodna β-karotenu, zaliczana do grupy karotenoidów, pełniąca w organizmie rolę witaminy.

Powstaje ona w tkankach zwierzęcych wskutek utleniania kilku związków karotenowych pospolitych w roślinach. Utlenianie odbywa się pod wpływem fermentów–karotenaz, które występują w ścianie jelit i w komórkach siateczkowych wątroby.

Witamina dostarczana jest do organizmu poprzez spożywanie masła, jaj, mleka, wątroby, sera, tłustego mięsa. Owoce i warzywa zawierające karotenoidy, np. pomidory, marchew; zawierają prowitaminę A, która może zostać przetworzona w ludzkim organizmie w witaminę.

Spis treści 1 Funkcje 2 Niedobór 3 Zatrucie ostre 3.1 Choroba z Niedoboru 4 Zatrucie przewlekłe 5 Ciekawostki 6 Przypisy

[edytuj] Funkcje

Funkcją tej witaminy jest m.in.:

• współtworzenie rodopsyny (purpury wzrokowej)
• zapewnienie normalnego wzrostu kości i zębów przez regulację aktywności komórek tkanki kostnej
• regulacja wzrostu i funkcjonowania tkanki nabłonkowej
• bierze udział w procesie widzenia i umożliwia rozróżnianie barw
• chroni nabłonek układu oddechowego przed drobnoustrojami
• utrzymuje prawidłowy stan skóry, włosów i paznokci

Karotenoidy są przeciwutleniaczami i działają na ogół umiarkowanie przeciwnowotworowo, jednak duże dawki syntetycznego β-karotenu, zarówno u palaczy jak i zwierząt laboratoryjnych poddanych ekspozycji na dym tytoniowy, powodują zwiększenie częstości występowania raka płuca (beta-Carotene and Retinol Efficacy Trial - "CARET").

W komórkach znajdują się specjalne receptory wiążące się z pochodnymi retinolu w cytoplaźmie i aktywującymi transkrypcje genów po przemieszczeniu się do jądra komórkowego i przyczepieniu do specyficznych sekwencji DNA.

[edytuj] Niedobór

Niedobór wywołuje keratynizację nabłonków :

• oka
• dróg oddechowych
• dróg pokarmowych
• rogówki

Skutki niedoboru:

• kseroftalamia-wysychanie spojówek i rogówek
• kruche,wolno rosnące paznokcie
• suchość skóry, czasem objawiająca się zaczerwionymi obszarami.
• brak apetytu
• ślepota zmierzchowa (kurza ślepota)
• złe widzenie
• zahamowanie wzrostu
• zanikanie nabłonków
• łuszczyca
• rogowiec dłoni i stóp
• trądzik pospolity
• łysienie plackowate
• skłonności do biegunek
• złe samopoczucie
• zły wygląd

[edytuj] Zatrucie ostre

Wątroby niektórych zwierząt, szczególnie polarnych, często zawierają witaminę A w ilościach toksycznych dla ludzi. Pierwsza udokumentowana śmierć (Xavier Mertz, naukowiec szwajcarski) spowodowana hiperwitaminozą A nastąpiła w styczniu 1913 podczas wyprawy na Antarktydę. Mertz, po stracie zapasów żywności, został zmuszony zjeść psy pociągowe. Wątroba niedźwiedzia polarnego zawiera śmiertelną dla człowieka ilość witaminy A (w 500g 9,000,000 IU vit. A)^[1]

Objawy ostrego zatrucia powodują prawdopodobnie wskutek wzrostu ciśnienia śródczaszkowego:

• wymioty
• nudności
• bóle głowy
• zaburzenia koordynacji mięśniowej

[edytuj] Choroba z Niedoboru

• Kurza Ślepota(niewidzenie po zmroku)

[edytuj] Zatrucie przewlekłe

• wady wrodzone u dzieci matek z hiperwitaminozą w czasie ciąży
• zaburzenia wątroby
• zmniejszone uwapnienie kości mogące doprowadzić do osteoporozy
• bóle stawów

[edytuj] Ciekawostki

• Hodowla kijanek pozbawionych oczu w wodzie zawierającej witaminę A powoduje rozwój dodatkowego oka z szyszynki.^[2]

Przypisy