Kwas askorbinowy

Witamina C (kwas askorbowy, 2,3-didehydro-L-treo-heksono-1,4-lakton, 3-keto-L-gulofuranolakton) to związek organiczny, pochodna glukozy o wzorze sumarycznym C₆H₈O₆. W warunkach standardowych jest białym, krystalicznym ciałem stałym. Dobrze rozpuszcza się w wodzie, roztwór ma odczyn kwasowy.

Witamina C wpływa na wytwarzanie i zachowywanie kolagenu, ułatwia gojenie się ran, złamań, hamuje tworzenie się sińców, powstawania krwotoków, krwawień dziąseł, podnosi odporność na zakażenia, uszkodzenia oraz na choroby, szczególnie w okresach przeciążenia fizycznego, skraca czas trwania zakażenia itd. Bierze także udział w przemianach tyrozyny, syntezie steroidów nadnerczowych. Witamina C ma wpływ na zachowanie prawidłowego potencjału oksydacyjnego w komórce.
Zapotrzebowanie na witaminę C wynosi ok. 60 mg na dobę. Organizmy większości zwierząt i roślin wytwarzają ten związek. Wyjątkiem są organizmy ssaków naczelnych, w tym człowieka, świnki morskiej i niektórych gatunków nietoperzy, do których musi być ona dostarczona z zewnątrz.

[edytuj] Skutki niedoboru

Szkorbut, samoistne krwawienia, uszkodzenia naczyń krwionośnych, krwawe wybroczyny, złe gojenie i odnawianie się ran, rozpulchnienie dziąseł, zmiany w zębach (np. zgorzel), bolesność stawów i mięśni, obrzęki kończyn, osłabienie, utrata apetytu, obniżenie wydolności fizycznej, depresja, osteoporoza, niedokrwistość mikrocytarna niedobarwliwa, nadczynność gruczołu tarczowego, zaburzenia neurologiczne, wtórne infekcje, schorzenia żołądka, zapalenie błony śluzowej, przedłużenie okresu zaziębienia organizmu i trudności w leczeniu zakażeń. Ostatecznie może prowadzić do śmierci.

[edytuj] Skutki nadmiaru

Kwas askorbinowy nie jest toksyczny, ale przyjmowany w nadmiarze może wywoływać dolegliwości żołądka, nudności, biegunkę, wymioty, wysypkę skórną, a u osób mających problemy z nerkami przyspieszać tworzenie się kamieni nerkowych, obniżać odporność po radykalnym zmniejszeniu dawki. Jednak mimo tego wszystkiego zazwyczaj jego nadmiary wydalane są z organizmu wraz z moczem.

Stosowanie wyższych niż zalecane dawek witaminy C w czasie ciąży może być szkodliwe dla płodu. Wysokie dawki tej witaminy, według klasyfikacji FDA ryzyka stosowania leków w czasie ciąży, należą do kategorii C. Oznacza to, że w badaniach na zwierzętach wykazano działanie niepożądane na płód, jednak jej wpływ na ciążę człowieka nie jest potwierdzony w badaniach klinicznych.

[edytuj] Źródła w pożywieniu

Świeże owoce i warzywa (szczególnie zielonoliściaste):

papryka
koper ogrodowy
liczi
owoce dzikiej róży
owoce cytrusowe:
- cytryny
- pomarańcze
- grejpfruty
kiwi
melony
ananasy
czarne i czerwone porzeczki
truskawka
jagody czarnego bzu
maliny
jeżyny
brukselka
kapusta
kalafior
rzepa
cebula zwyczajna
szpinak
brokuły
groszek zielony
kalarepa
szparagi
jabłka
soja
ziemniaki - główne źródło witaminy C dla mieszkańców wielu krajów
pomidory
karczochy

[edytuj] Zastosowanie w przemyśle spożywczym

Kwas askorbinowy jest przeciwutleniaczem i jako taki jest stosowany w przemyśle spożywczym, podobnie jak jego sole i estry. Symbole stosowane do oznaczenia tych związków:

E300 - kwas askorbinowy
E301 - askorbinian sodu
E302 - askorbinian wapnia
E303 - askorbinian potasu
E304 - estry kwasów tłuszczowych i kwasu askorbinowego
- E304(i) - palmitynian askorbylu
- E304(ii) - stearynian askorbylu

Przypisy

p • d • e

Witaminy (A11)

Rozpuszczalne w tłuszczach

Retinol (A) • Kalcyferol (D) • Tokoferol (E) • Fitochinon (K)

Rozpuszczalne w wodzie

Tiamina (B₁) • Ryboflawina (B₂) • Niacyna (B₃) • Kwas pantotenowy (B₅) • Pirydoksyna (B₆) • Kwas foliowy (B₉) • Cyjanokobalamina (B₁₂) • Biotyna (H) • Kwas askorbinowy (C)