Rozpad Jugosławii
Z Wikipedii
Rozpad Jugosławii - proces zapoczątkowany w 1980 roku przez śmierć byłego przywódcy Jugosławii Josipa Broz Tito, w wyniku którego stale od 1991 roku dochodzi do rozpadu Federalnej Republiki Jugosławii.
Spis treści |
[edytuj] Skład Jugosławii przed rozpadem
Socjalistyczna Federalna Republika Jugosławii obejmowała sześć republik i dwie prowincje autonomiczne:
[edytuj] Geneza rozpadu
Prezydentem Jugosławii od 1953 roku był przywódca Komunistycznej Partii Jugosławii Josip Broz Tito. Po jego śmierci w maju 1980 roku, kraj pogrążył się w narodowościowym, politycznym i ekonomicznym kryzysie. Rosły nacjonalistyczne i etniczne napięcia, z którymi następcy prezydenta nie potrafili sobie poradzić. Te napięcia były powodowane głównie przez Serbów, którzy bali się rozpadu swojego kraju.
[edytuj] Proklamowanie niepodległości przez państwa byłej Jugosławii
W 1991 r. trzy z sześciu republik tworzących Jugosławię jednostronnie ogłosiły niepodległość po przeprowadzonych wcześniej referendach:
5 kwietnia 1992 roku suwerenność ogłosiła również Republika Bośni i Hercegowiny. Po tym rozpad Jugosławii stał się faktem. 4 lutego 2003 w miejsce Jugosławii powstało nowe państwo - Serbia i Czarnogóra, które istniało do 3 czerwca 2006, kiedy to kraj podzielono na 2 państwa:
17 lutego 2008 od Serbii oddzieliło się:
[edytuj] Historia rozpadu i reakcje Serbii
[edytuj] Chorwacja i Słowenia kontra Serbia
Republika Serbii zdecydowanie potępiła decyzje o uchwaleniu niepodległości tych państw, dlatego kiedy Chorwacja i Słowenia proklamowały swoją suwerenność rozpoczęła się druga jugosłowiańska wojna domowa.Doszło do walk armii jugosłowiańskiej (zdominowana przez Serbów) i serbskich ochotników z oddziałami słoweńskimi i chorwackimi. Walki serbsko–słoweńskie ustały po kilku dniach, serbsko-chorwackie toczyły się do końca roku. Zabitych zostało około 10 tysięcy ludzi. Narody byłej Jugosławii mordowały się wzajemnie, rozstrzeliwały jeńców, ludność cywilną i dokonywały czystek etnicznych.
[edytuj] Macedonia, "trzecia Jugosławia", Bośnia i Hercegowina
Kiedy 17 września 1991 r. niepodległość ogłosiła Macedonia, władze Serbii i Czarnogóry proklamowały powstanie "trzeciej Jugosławii" (3 stycznia 1992). Wkrótce potem zaczęły rościć pretensje terytorialne do sąsiadów. Niedługo potem, bowiem 5 kwietnia 1992 roku rozpad Jugosławii stał się faktem, ponieważ niepodległość ogłosiła Bośnia i Hercegowina co spowodowało Wojnę w Bośni. Serbia potem połączyła się z Czarnogórą i ogłosiła powstanie Federalnej Republiki Jugosławii.
[edytuj] Lata 1993-1995
W czerwcu 1993 roku doszło do nowej wojny, gdy mieszkający na terenie Chorwacji Serbowie ogłosili powstanie swego państwa - Serbskiej Krajiny, której mieszkańcy w nielegalnym referendum opowiedzieli się za związkiem z Jugosławią. Armia chorwacka w lecie 1995 zlikwidowała Serbską Krajinę, łamiąc opór Serbów. Do wojny doszło też w Bośni i Hercegowinie, gdzie Serbowie proklamowali Serbską Republikę Bośni i Hercegowiny, do której chcieli włączyć serbskie enklawy. Na terenie Bośni i Hercegowiny problem był szczególnie skomplikowany, gdyż zamieszkiwały ją trzy narody: Serbowie, Chorwaci i Bośniacy różniące się religią (prawosławie, katolicyzm, islam) , do tego żaden z nich nie zamieszkiwał zwartego obszaru. Wszyscy praktykowali ludobójstwo, co spowodowało, że po zakończeniu wojny zbrodniarze wojenni trafili przed międzynarodowy trybunał w Hadze. 12 października 1995 roku w życie weszło zawieszenie broni, jednakże nie było ono wszędzie respektowane.
Rokowania w Dayton
Następnie 1 listopada 1995 roku rozpoczęły się rokowania w Dayton. Udział w tych rokowaniach wzięli prezydenci Serbii, Chorwacji i Bośni. Dziesięć dni później podpisano pokój i Bośnia stała się krajem niepodległym. Piętnaście dni od tej chwili (czyli 25 listopada) zakończono wojnę w Bośni. NATO czuwało nad przestrzeganiem porozumień.
[edytuj] Początek walki z Kosowem oraz odłączenie się Czarnogóry
Kolejnym punktem zapalnym okazało się zamieszkane przez Albańczyków Kosowo, w którym w 1999 roku doszło do walk serbskich sił zbrojnych z albańskim separatystami z UCK. W wyniku tego w marcu 1999 roku rozpoczęły się naloty sił NATO na Serbię wskutek których doszło do przejęcia kontroli w Kosowie przez międzynarodowe siły pokojowe. Nastąpiło wycofanie się oddziałów serbskich z Kosowa i utworzono w nim międzynarodowy protektorat. W wyniku nalotów zginęło ok. 2 tys. mieszkańców Jugosławii, a kolejne kilkaset tysięcy musiało opuścić swoje domostwa. 24 czerwca 2000 roku władzę stracił Slobodan Milošević, który rok później został aresztowany i osądzony w Hadze. W zamian za ekstradycję Slobodana Miloševića Serbia otrzymała wielomilionowe wsparcie. Wsparcie te było potrzebne, gdyż Serbia była już zrujnowana wojnami i nalotami sił NATO. 3 czerwca 2006 roku doszło do rozpadu Serbii i Czarnogóry, w wyniku czego powstała Czarnogóra i Serbia. Serbia posiadała dwie autonomiczne prowincje, czyli Kosowo i Wojwodina. Nie doszło do najazdu wojsk serbskich na Czarnogórę, a to dlatego, że Federacja Serbii i Czarnogóry zgodziła się na "rozluźnienie związków".
[edytuj] Ciąg dalszy sporu o Kosowo
18 lutego 2008 od Republiki Serbii odłączyło się Kosowo, ogłaszając niepodległość co spowodowało kryzys w kontaktach międzynarodowych i może spowodować w przyszłości tzw. efekt "domina" m.in w Hiszpanii. Kosowo jest najprawdopodobniej pierwszym państwem, które odłączyło się od Serbii, a nie zostało uznane przez wszystkich - Kosowa nie uznała m.in Rosja, Serbia, Hiszpania, Chiny, Rumunia. Serbowie na dodatek nie mogąc pogodzić się ze stratą Kosowa zdemolowali głównie ambasadę USA oraz wybuchły zamieszki w Belgradzie. Władze Serbii są podzielone co do rozmów z UE - ówczesny premier Serbii Vojislav Koštunica przez częściowe uznanie Kosowa nie chce rozmawiać o przyłączeniu Serbii do Unii Europejskiej, natomiast również ówczesny prezydent Serbii Boris Tadić oznajmił, że rozmowy z UE będą kontynuowane. Jednakże niedługo potem Vojislav Koštunica zrezygnował ze swojego urzędu, doszło również do rozwiązania władzy. W wyniku tego przeprowadzone zostały nowe wybory, co do wyniku których nic nie wiadomo.
Kosowo z kolei w dzień proklamowania niepodległości oznajmił polskim dziennikarzom, że Kosowo zamierza zintegrować się z Europą oraz przyjąć ich wartości moralne. Na razie państwo otrzymuje pomoc od USA, gdyż państwo jest bardzo biedne. Prezydentem Kosowa został Fatmir Sejdiu, a premierem Hashim Thaçi. Władze Kosowa i Serbii mówią, że do wojny nie dojdzie, lecz mimo to misja ONZ w Kosowie trwa nadal.
[edytuj] Rozpad Jugosławii, a interes Polski
Polska oficjalnie uznała niepodległość wszystkich państw, które odłączyły się od Serbii. Uznała też niepodległość Kosowa, dlatego zwiększono bezpieczeństwo w polskiej ambasadzie w Serbii.
