Ryksa Bolesławówna
Z Wikipedii
Ryksa (ur. w 1116, zm. po 25 grudnia 1155) – księżniczka polska, królowa szwedzka, księżna nowogrodzka z dynastii Piastów.
Córka księcia Polski - Bolesława III Krzywoustego i Salomei z Bergu. Żona kolejno: króla Szwecji Magnusa Silnego, księcia nowogrodzkiego Włodzimierza i króla Szwecji Swerkera I Starszego. Matka króla Danii Kanuta V i księżnej duńskiej Zofii, żony króla Danii Waldemara I Wielkiego.
Spis treści |
[edytuj] Matka Ryksy
Ryksa, najstarsza córka Bolesława III Krzywoustego i Salomei z Bergu, urodziła się w 1116. Identyfikacja jej matki do dziś pozostaje nierozstrzygnięta. Średniowieczne przekazy źródłowe milczą na ten temat, wspominają jedynie o ojcostwie Krzywoustego. Badający tę sprawę Kazimierz Jasiński skłonił się do uznania Salomei z Bergu za matkę Ryksy i na tej podstawie ustalił datę roczną narodzin najstarszej córki Krzywoustego. Ponieważ Salomea poślubiła Bolesława III Krzywoustego na początku 1115, a pod koniec tego samego roku wydała na świat Leszka, zaś w 1129 lub 1130 Ryksa została wydana za mąż i ok. 1130 urodziła pierwsze dziecko, stąd najstarsza córka Krzywoustego musiała urodzić się w 1116.
[edytuj] Mężowie i potomstwo
W 1129 lub 1130 Ryksa poślubiła Magnusa Silnego, syna króla Danii Nielsa Starego. Z tego związku na świat przyszli król Danii Kanut V i Niels. Magnus Silny, który w 1129 został koronowany na króla Szwecji, zmarł 4 czerwca 1134.
Między 1136 a 1138 Ryksa wyszła za mąż za księcia nowogrodzkiego Włodzimierza z dynastii Rurykowiczów (z linii Monomachowiczów). Małżeństwo to umocniło istniejący już związek pomiędzy dziećmi Salomei i Wsiewołoda (Bolesław Kędzierzawy w 1137 pojął za żonę córkę Wsiewołoda, a siostrę Włodzimierza, Wierzchosławę). Z księciem ruskim Ryksa miała córkę Zofię, która w 1154 poślubiła króla Danii Waldemara I Wielkiego i obdarzyła go licznym potomstwem, m.in. królami Danii: Kanutem VI i Waldemarem II, a także królową szwedzką Ryksą (żona króla Szwecji Eryka X i matka Eryka XI) i królową francuską Ingeborgą (żona króla Francji Filipa II Augusta). Włodzimierz zmarł między 1140 a 1145.
Trzecim mężem Ryksy przed 1150 został król Szwecji Swerker I Starszy. Z tego małżeństwa na świat przyszedł syn Bolesław. W literaturze pojawiają się opinie, że synami Swerkera z tego związku byli także Kol i Sune Sik. Mąż Ryksy został zamordowany 25 grudnia 1156.
Po zamordowaniu Swerkera I Starszego władzę w Szwecji przejął Eryk IX Święty, po śmierci którego tron szwedzki przypadł synowi Swerkera I Starszego z pierwszego małżeństwa z Ulfhildą, Karolowi VII. Gdy ten w 1167 został zamordowany, rozpoczęły się trwające do 1173 krwawe walki o panowanie w Szwecji. Brali w nich udział Bolesław i Kol (ta informacja jest jedyną o nich wzmianką źródłową), którzy prawdopodobnie zginęli pokonani przez Kanuta Erikssona.
[edytuj] Genealogia
| Władysław I Herman ur. ok. 1043 zm. 4 VI 1102 |
Judyta Przemyślidka ur. ok. 1056 zm. 25 XII 1086 |
Henryk z Bergu ur. XI w. zm. przed 1138 |
NN |
||||||||||
| Bolesław III Krzywousty ur. 20 VIII 1085 zm. 28 X 1138 |
Salomea z Bergu ur. 1093/1101 zm. 27 VII 1144 |
||||||||||||
| 1 Magnus Silny ur. 1106/07 zm. 4 VI 1134 OO 1129/30 |
2 Włodzimierz Rurykowicz ur. po 1123 zm. 1140/45 OO 1136/38 |
Ryksa Piastówna ur. 1116 zm. po 25 XI 1155 |
3 Swerker I Starszy ur. ? zm. 25 XII 1156 OO przed 1150 |
||||||
| 1 | 1 | 2 | 3 | ||||||
| Kanut V Skjoldung ur. ? zm. 9 VIII 1157 |
Mikołaj Skjoldung ur. 1130/35 zm. ? |
Zofia Rurykowicz 1) ur. 1139/1142 zm. 5 V 1198 |
Bolesław ur. 1140/56 zm. ok. 1173(?) |
||||||
|
[edytuj] Bibliografia
- A. Marzec i A. Waśko, Ryksa, (w:) Piastowie. Leksykon biograficzny, s. 87, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999.
