Salomon Biber

Z Wikipedii

Salomon (Szlomo) Biber (ur. 1875 w Ostrowie na Wołyniu - zm. 1931 w Warszawie) - polski dziennikarz i pisarz żydowskiego pochodzenia, tworzący w języku jidysz.

[edytuj] Życiorys

Pochodził z rodziny kupieckiej. Uczył się w rosyjskim progimnazjum, a następnie w szkole górniczej. Później pracował w kopalni w Zagłębiu Donieckim (był sztygarem). W 1894 roku zamieszkał w Warszawie. Tam zatrudnił się jako korespondent prasowy. Pisał do gazet żydowskich i żydowsko-rosyjskich. W tym czasie wykrystalizowały się u niego lewicowe, socjalistyczne poglądy. W wyniku tego rozpoczął współpracę z nielegalnym periodykiem Arbeter (jid. Robotnik), związanym z Polską Partią Socjalistyczną. Później publikował także w żydowskich dziennikach Der Weg i Der Telegraf.

W 1908 roku związał się ze środowiskiem fołkistowskim, wchodząc w skład redakcji czasopism Unzer Leben, Der Frajnd oraz Der Moment. Nieco później znalazł się w Radzie Naczelnej fołkistowskiej Żydowskiej Partii Ludowej. Publikował w jej organie prasowym Dos Fołk.

Salomon Biber pochowany jest na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie.

[edytuj] Twórczość

Biber publikował przede wszystkim artykuły publicystyczne w języku jidysz, ale zajmował się także pisaniem powieści w odcinkach, takich jak:

• In szturm fun łebn (W burzy życia),
• In szturm (W burzy),
• Der Zakładnik (Zakładnik),
• Der amerikaner feter (Amerykański wujek),
• Rasputin
• Der bekers tochter (Córka piekarza),
• Di polsker kdojszim (Polscy męczennicy),
• Ojf di churwes fun carzim (Na ruinach caratu).

Jego autorstwa były także rozprawy historyczne w odcinkach, publikowane w żydowskich gazetach. Jednym z jego ulubionych tematów były rzezie Żydów z okresu powstania Chmielnickiego. Napisał m.in.:

• Gzejres tach we-tat (Rzezie roku 5048/5049),
• Sztadłones ba-Jidn (Pośrednictwo u Żydów),
• Reb Rafael Hamburger.

Biber był również autorem kilku pozycji książkowych:

• Der Bejlis-proces (Proces Beilisa, 1914, stenograficzny zapis procesu Menahema Beilisa),
• Di kijewer geajmnisn (Kijowskie tajemnice, 1914, powieść na temat powyższego procesu),
• Ferszwundene tipn fun judiszn Warsze (Przemijające typy żydowskiej Warszawy, 1924, pamiętniki).

[edytuj] Źródła

• Borzymińska Zofia, Żebrowski Rafał (red.), Polski słownik judaistyczny - dzieje, kultura, religia, ludzie, t. 1, Warszawa 2003, s. 186-187, ISBN 83-7255-126-X