Menahem Mendel Beilis
Z Wikipedii
Menahem Mendel Beilis (hebr. מנחם מנדל בייליס, ros. Менахем Мендель Бейлис, ur. 1874 - zm. 1934) - był ukraińskim Żydem oskarżonym o mord rytualny. Był oskarżonym w procesie, który odbył się w 1913 roku i przeszedł do historii jako proces Beilisa lub sprawa Beilisa. Stał się on początkiem dla międzynarodowej krytyki antysemickiej polityki prowadzonej przez Imperium Rosyjskie.
Spis treści |
[edytuj] Tło
Menahem Mendel Beilis urodził się w religijnej żydowskiej rodzinie, pomimo tego jednak bardzo mało studiował Torę i pracował regularnie w czasie szabatu i innych świąt (poza Rosz Haszana i Jom Kippur). W 1911 Beilis był po odbyciu służby wojskowej, miał piątkę dzieci, zatrudniony był jak superintendent w fabryce kostki brukowej w Kijowie.
12 marca 1911 roku, trzynastoletni ukraiński chłopiec, Andrej Juszczinskij (Андрей Ющинский), zaginął w drodze do szkoły. Osiem dni później jego okaleczone ciało zostało znalezione w jaskini znajdującej się niedaleko miejscowej fabryki kostki brukowej.
[edytuj] Przed procesem (1911-1913)
Beilisa aresztowano 21 lipca 1911, zaraz po tym jak zajmujący się zapalaniem latarń świadek zeznał, iż chłopiec został porwany przez Żyda. Raport wysłany carowi przez sąd opisywał Beilisa jako zabójcę Juszczinskiego. Beilis spędził w więzieniu dwa lata w oczekiwaniu na proces. W tym czasie rozpoczęła się w rosyjskiej prasie szeroko zakrojona kampania antysemicka, w czasie której społeczność żydowską oskarżano o mordowanie dzieci i używanie ich krwi w celach rytualnych.
Pośród tych, którzy pisali lub przemawiali przeciwko fałszywym oskarżeniom byli: Maksym Gorki, Władimir Korolenko, Aleksander Błok, Aleksander Kuprin, Władimir Wernadskij, Mychajło Hruszewski, Paweł Milukow i wielu innych.
[edytuj] Proces
Proces miał miejsce w Kijowie i trwał od 25 września do 28 października 1913 roku. Główny oskarżyciel, A.I. Vipper w swoich mowach zawierał wielokrotne twierdzenia o antysemickim charakterze.
Zespół oskarżycieli składał się z najlepszych rządowych prawników. Jednym ze świadków oskarżenia, rzekomym "ekspertem religijnym" na temat judaizmu, był ksiądz katolicki Justinas Pranaitis, sprowadzony aż z Taszkentu. Pranaitis stwierdził, iż zamordowanie chłopca było religijnym rytuałem, co pokrywało się z ówczesną wiarą wielu Rosjan w to, iż Żydzi w swojej liturgii wykorzystują krew chrześcijan. Innym ekspertem był profesor Sikorski z uniwersytetu w Kijowie, psycholog medyczny, który również rozpoznał sprawę jako morderstwo rytualne.
Beilisa reprezentowali natomiast najlepsi adwokaci Moskwy, Petersburga i Kijowa: Wasilij Maklakow, Oskar Grusenberg, N. Karabczewskij, A. Zarundy i D. Grigorowicz - Barskij. Dwóch prominentnych rosyjskich profesorów, Troitskij i Kokowcow wypowiadało się w obronie żydowskich wartości religijnych, próbując wykazać fałszywość zarzutów. Profesor Kijowskiego Seminarium Teologicznego, prawosławny filozof Aleksander Głagolew stwierdził natomiast, iż "prawa mojżeszowe zabraniają rozlewu ludzkiej krwi i używania jakiejkolwiek krwi w ogóle w celach żywnościowych."
Jedyny świadek, na podstawie zeznań którego dokonano aresztowania Beilisa, zeznał iż został do nich nakłoniony przez tajną policję. Po kilku godzinach narad, ława przysięgłych (wszyscy jej członkowie byli chrześcijanami, a pośród nich nie było żadnego przedstawiciela inteligencji) uniewinniła Beilisa.
Późniejsze śledztwo wykazało, iż feralnego poranka Andrej Juszczinskij postanowił pójść na wagary i odwiedzić przyjaciela, Żenię Czeberiaka.
[edytuj] Po procesie
Proces Beilisa zdobył międzynarodowy rozgłos, w jego wyniku antysemicka polityka Imperium Rosyjskiego stała się przedmiotem zmasowanej krytyki. Sprawę Beilisa porównywano do wydarzeń w USA, gdzie Żyd Leo Frank, dyrektor fabryki ołówków w Atlancie, został zlinczowany, a następnie skazany na karę dożywocia za zgwałcenie i zamordowanie dwunastoletniej Mary Phanagan.
Po wyjściu na wolność, Beilis wraz z rodziną wyjechał z Rosji do Palestyny, wówczas prowincji Imperium Ottomańskiego. W 1920 roku osiedlił się w USA, gdzie zmarł w 1934 roku.
[edytuj] Echa i wpływy
W oparciu o opisane powyżej wydarzenia i książkę Bernarda Melamuda, w 1968 roku nakręcono film pt. The Fixer (w Polsce znany pod tytułem Fachman lub Żyd Jakow), z rolami Alana Batesa i Dirka Bogarde.
W marcu 2006 w wydawanym przez oskarżaną o antysemityzm ukraińską Międzyregionalną Akademię Zarządzania Osobowego magazynie Personnel Plus (Nr 9/160) pojawił się artykuł pt. "Morderstwo wyjaśnione, morderca nieznany?" autorstwa Jarosława Orosa [1]. Powtórzono w nim fałszywe oskarżenia pod adresem Beilisa z czasów carskich. Tydzień wcześniej członkowie władz Akademii odwiedzili grób Andreja Juszczinskiego [2].
[edytuj] Literatura
- Beilin Menahem Mendel, Scapegoat on Trial: The Story of Mendel Beilis, ISBN 1-56062-166-4 (autobiografia),
- Leikin Ezekiel, The Beilis Transcripts. The Anti-Semitic Trial that Shook the World, ISBN 0-87668-179-8
- The Beilis Case. Modern Research and Documents, ISBN 5-7349-0016-8
[edytuj] Linki zewnętrzne
- (ru) Przemowa obrońcy V.A. Maklakowa (później wydana)
- (ru) Artykuły and Odezwa do ludu rosyjskiego Władimira Korolenko
- (ru) Stenogram z procesu
- (ru) Бейлис, Менахем Мендель w The Shorter Jewish Encyclopaedia, Jerozolima 1976-2005
- (ru) Sprawa Beilisa: prawda i mit Feliks Lewitas, Michaił Frenkel, 12 kwietnia 2006
