Samuel Komitopuli

Z Wikipedii

Samuel (zm. 6 października 1014) - władca państwa zachodniobułgarskiego od 976, car Bułgarii.

Był synem komesa Mikołaja i Ripsimii. Razem ze swoimi starszymi braćmi - Dawidem, Mojżeszem i Aaronem - stał na czele powstania antybizantyjskiego w 976 roku. Wkrótce jednak dwaj najstarsi bracia zginęli, zaś Aaron został zamordowany na polecenie Samuela. Zginęła też cała rodzina Aarona - oprócz jednego syna Jana Władysława.

Sporna pozostaje data koronacji Samuela na cara Bułgarii. Badacze w większości kładą ją na pierwsze dziesięciolecie jego panowania, niektórzy sądzą dodatkowo, że została przeprowadzona za zgodą Rzymu.

Samuel jako władca rozszerzył granice swojego państwa - w 985 zdobył wreszcie Larissę, główne miasto Tesalii. W 986 na państwo bułgarskie ruszyła armia bizantyjska pod wodzą cesarza Bazylego II - 17 sierpnia 986 w przełęczy Trajanowe Wrota została rozbita przez Samuela.

Wykorzystując zamieszki w Bizancjum, Samuel wzmógł ekspansywną politykę. Zdobył Werię i Serwię, w 995 pokonał pod Sołuniem Grzegorza Taronitę, a w latach 995-996 spustoszył Peloponez. W drodze powrotnej został jednak pokonany przez Nicefora Uranosa nad rzeką Spercheios w pobliżu Termopil. W 997 utracił Larissę, lecz już w następnym roku opanował ziemie obecnej Czarnogóry i spustoszył Dalmację. Ok. 1000 r. Samuel panował nad terytoriami Macedonii,Tesalii, Epiru, Albanii, Bułgarii Naddunajskiej oraz nad serbskimi księstwami: Bośnia, Dukla, Raszka, Sirmium, Zahumle. Stolicą państwa bułgarskiego była wówczas Ochryda.

Pozostałe lata rządów Samuela wypełniają nieustanne wojny cara z Bazylim II, który uporawszy się z uzurpatorami, rozopczął zakrojone na szeroką skalę działania zbrojne. Już w 1001 r. cesarz zdobył Serdykę, czyli dzisiejszą Sofię, a jego wodzowie opanowali Bułgarię Naddunajską. W następnym roku Samuel utracił twierdze macedońskie i całą Tesalię, w 1003 r. ważną twierdzę naddunajską Widyń. Mimo iż w 1004 car opanował przejściowo Adrianopol, poniósł klęskę w bitwie nad rzeką Wardar. Skutkiem tej porażki była utrata miasta Skopje. Jeszcze w 1005r. Bazyli II zdobył Epir. Po pięciu latach ofensywy bizantyjskiej Samuel władał jedynie w Ochrydzie, Prespie i Prilepie. Do decydującej bitwy między Bułgarami i Bizantyjczykami doszło 29 lipca 1014r. w wąwozach gór Belasica. W wyniku starcia armia Samuela otoczona przez wojska Bazylego została rozbita, a car ratował się ucieczką. Do niewoli bizantyjskiej według niewątpliwie przesadnych danych kronikarzy dostało się aż 14 000 Bułgarów. Z rozkazu Bazylego jeńcom wydłubano oczy, co setnemu pozozstawiając jedno, aby mógł poprowadzić swych towarzyszy z powrotem do Bułgarii (temu okrutnemu czynowi cesarz zawdzięczał przydomek - Bułgarobójca, Bulgaroktonos). Jak twierdzą kronikarze widok okaleczonych żołnierzy spowodował u Samuela atak apopleksji, w wyniku którego car zmarł 6 października 1014r.

Organizacja państwa bułgarskiego za cara Samuela opierała się na bizantyjskiej. Na czele państwa stał car i jego rodzina, a administracją lokalną kierowali urzędnicy zwani archontami. Posiadacze ziemscy, zarówno arystokracja bojarska, jak i wolni chłopi zobowiązani byli do służby wojskowej. Pozostała ludność zależna oraz miasta płacili państwu daniny.

Samuel był żonaty z Agatą, córkę Jana Chryzyliosa, protevona Drača. Z tego małżeństwa pochodzili:

• Gabriel Radomir,
• Kosara-Teodora, żona Jana Włodzimierza, księcia Dukli,
• Mirosława, żona Aszota, syna Grzegorza Taronity.

Przypuszcza się, że miał jeszcze dwie córki, które źródła wymieniają przy okazji poddania się bułgarskiej rodziny carskiej cesarzowi Bazylemu II w Ochrydzie w 1018 roku.

Pojawiła się hipoteza, jednak bez jakiegokolwiek uzasadnienia czy podstawy źródłowej, jakoby Samuel miał jeszcze jedną córkę, wydaną rzekomo za Vazula, stryjecznego brata Stefana I Wielkiego, króla Węgier^[1].

[edytuj] Bibliografia

• Stawowy-Kawka Irena, Historia Macedonii, Wrocław-Warszawa-Kraków 2000.
• Swoboda Wincenty, Samuel Komitopuli, (w:) Słownik Starożytności Słowiańskich, t. 5, 1975, s. 41-42.
• Wasilewski Tadeusz, Historia Bułgarii, wyd. II , Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź 1988, s. 69-71.

Przypisy

To jest tylko zalążek artykułu biograficznego. Jeśli możesz, rozbuduj go.