Santok

Z Wikipedii

Współrzędne: 52°44'20" N 15°25'" E52.7388889 15.4166667 (Santok)

Santok
Herb Santoka
Województwo	lubuskie
Powiat	gorzowski ziemski
Gmina	Santok
Sołtys	Klimczak Jerzy
Położenie	52° 44' 20'' N 15° 25'  E
Liczba mieszkańców (2006)  • liczba ludności	780
Strefa numeracyjna (do 2005)	95
Kod pocztowy	66-431
Tablice rejestracyjne	FGW
Położenie na mapie Polski Santok

Santok (niem. Zantoch) - wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie gorzowskim, w gminie Santok.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gorzowskiego, a wcześniej w latach 1950 - 1975 do województwa zielonogórskiego.

Spis treści 1 Położenie i warunki geograficzne 2 Historia 2.1 Kalendarium 2.2 Zabytki: 3 Ciekawostki 4 Bibliografia 5 Przypisy 6 Linki zewnętrzne

[edytuj] Położenie i warunki geograficzne

Współczesny Santok to duża wieś ulicówka, o długości ponad 3 km. Miejscowość leży u ujścia Noteci do Warty, na wąskiej terasie Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej. Od południa ograniczona jest korytami Warty i Noteci, a od północy wysoką krawędzią Równiny Gorzowskiej.

Na lewym brzegu Warty zachowało się grodzisko, które jest obecnie niewielkim, zadrzewionym pagórkiem wśród podmokłych łąk. Pierwotnie leżało ono w widłach Warty i Noteci, lecz w czasie katastrofalnej powodzi w 1751 r. Warta zmieniła koryto, tworząc nowe na północ od grodziska. Badania archeologiczne potwierdziły istnienie w tym miejscu 12 warstw osadniczych (VIII - XIV w.).

[edytuj] Historia

We wczesnym średniowieczu ważna osada obronna i gród piastowski, wg Galla Anonima klucz i strażnica państwa polskiego, przedmiot walk z Pomorzanami i Niemcami, ostatecznie opanowany przez Brandenburgię w XIV wieku po śmierci Kazimierza Wielkiego.

Pomimo utraty Santoka Polska aż do rozbiorów zachowała tytuł kasztelanów santockich (w latach 1231-1793 było ich 61)^[1].

[edytuj] Kalendarium

• VII-VIII w. - pierwszy gród otoczony palisadą,
• poł. X w. - zniszczenie grodu w czasie walk Mieszka I z Pomorzanami,
• X w. - wzniesiono potężne obwarowania rusztowo-skrzyniowe,
• X-XI w. - powstaje umocnione podgrodzie,
• XI w. - na prawym brzegu Noteci Pomorzanie wznoszą gródek z fosą,
• 1097 - pierwsza wzmianka o Santoku w roczniku kapituły gnieźnieńskiej,
• XII w. - siedziba kasztelanii, ważny ośrodek administracyjny,
• 1266 - Santok opanowany przez margrabiów brandenburskich wchodzi w skład Nowej Marchii,
• 1278-1296 - przejściowo pod panowaniem Przemysła II,
• 1296 - ponownie w posiadaniu Brandenburgii,
• 1365-1370 - włączony do Korony przez Kazimierza Wielkiego,
• 1402-1454 - pod panowaniem Krzyżaków,
• 1455 - w posiadaniu Brandenburgii, upadek znaczenia Santoka,
• 1701 - w państwie pruskim,
• 1731 - w wyniku katastrofalnej powodzi Warta zmienia koryto, osada zostaje przeniesiona się na prawy wyższy brzeg,
• 1724 - wzniesiono ryglowy kościół,
• 1820 - wielki pożar,
• 1854 - katastrofalna powódź niszczy część wsi,
• 1858 - wybudowano neogotycki kościół,
• 1932-1934 - pierwsze badania archeologiczne grodu prowadzone przez Berlińskie Państwowe Muzeum Prehistoryczne,
• 1945 - Santok ponownie w Polsce,
• 1958-1965 - badania archeologiczne prowadzone przez Instytut Archeologii i Etnologii PAN,
• 1997 - uroczyste obchody 1300-lecia grodu,
• 1997-1999 - kontynuacja badań archeologicznych,
• 2005 - otwarcie Muzeum Grodu Santok
• 2007 - kontynuacja badań archeologicznych.

[edytuj] Zabytki:

• kościół neogotycki z 1858 r., na wyposażeniu późnogotycki krucyfiks z XVI w.,
• szachulcowa dzwonnica z 1764 r.,
• średniowieczne grodzisko pierścieniowate,
• szachulcowe domy (najstarszy z 1825 r.),
• kamienna wieża widokowa z 1934 r.

[edytuj] Ciekawostki

• Nazwa wsi nawiązuje do położenia, staropolski sątok oznacza spływ rzeki.
• We wsi znajduje się Muzeum Grodu Santok - Oddział Muzeum Lubuskiego im. Jana Dekerta w Gorzowie Wielkopolskim.
• Na terenie Santoka zachowały się resztki umocnień południowej części odcinka Wału Pomorskiego (Die Pommernstellung) - Linii Noteci (Netzestellung).
• Miejscowość jest siedzibą gminy Santok. Znajduje się tutaj przystań wodna, przystanki PKP i PKS, sklepy różnych branż, ośrodek zdrowia i dom kultury. Przez Santok prowadzą turystyczne szlaki piesze, rowerowe i wodne.

[edytuj] Bibliografia

• Bohdan Kucharski, Informator Turystyczno-Krajoznawczy Województwa Gorzowskiego, Gorzów Wielkopolski, Urząd Wojewódzki w Gorzowie Wielkopolskim, 1998, ISBN 83-908511-1-3.
• J. Lewczuk, B. Skaziński (red.), Zabytki północnej części województwa lubuskiego, Zielona Góra - Gorzów Wielkopolski, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Zielonej Górze, 2004, ISBN 83-921289-0-7.

Przypisy

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi

• Muzeum Grodu Santok