Shuowen Jiezi
Z Wikipedii
| Nazwa chińska | |
| Hanyu Pinyin | Shuōwén Jiězì |
| Wade-Giles | Shuo wen chieh tzu |
| Spolszczenia | Shuowen Jiezi |
| Znaki trad. | 說文解字 |
| Znaki upr. | 说文解字 |
Shuowen Jiezi (wym. szło-łen dzie-dzy; dosł. Objaśnienie pisma [i] zrozumienie znaków ) to pierwszy chiński słownik etymologiczny, opracowany przez Xu Shena na początku II wieku. To także pierwsza chińska publikacja, w której do uporządkowania znaków użyto systemu 540 kluczy. Xu ukończył słownik w 100 roku, ale ze względu na uwarunkowania polityczne Shuowen ukazał się dopiero w 121 roku. Zawiera objaśnienia dotyczące 9353 znaków pisma kancelaryjnego oraz 1163 obocznych form niektórych z nich.
[edytuj] Struktura
Układ 540 kluczy był uwarunkowany numerologicznie: 540=6x9x10. Parzysta "6" symbolizuje tu yin, nieparzysta "9" - yang, a "10" symbolizuje dziesięć tzw. niebiańskich pni. Układ ten w późniejszych wiekach zakwestionowano, bo niektóre klucze Xu wyznaczył na siłę, żeby dopasować je do założeń ideologicznych. Aż 159 kluczy odnosi się zaledwie do jednego znaku, a 34 - do żadnego. Mimo to, od czasów Xu Shena klucze pozostają najpopularniejszym systemem organizacji skorowidzów w słownikach chińskiego pisma, chociaż dziś ich liczba jest zredukowana niemal trzykrotnie.
Każdy ze znaków jest również zaliczony do jednej z sześciu kategorii etymologicznych, które objaśnione są w posłowiu słownika. Znaki figurują w formie obowiązującej w piśmie kancelaryjnym, ale podane są również oboczne formy pisma archaicznego oraz wielkopieczęciowego.
Rekordy dotyczące poszczególnych znaków zawierają objaśnienia, od jednosylabowego synonimu do dłuższej definicji, analizującej składniki semantyczne i fonetyczne. Czasami słowniki podaje regionalne warianty graficzne omawianych znaków.
Mała część podanych przez Xu definicji jest błędna, jeśli chodzi o etymologię znaków. Często jego dociekania były nietrafne, bo nie dysponował materiałem obejmującym najstarsze warianty chińskiego pisma: napisy na kościach wróżebnych oraz napisy na brązach (wydobyli je na światło dzienne archeolodzy w XX wieku).
Oryginalna wersja Shuowenu zaginęła. Obecne wersje są rekonstrukcjami, które próbowano opracowywać od czasów dynastii Tang.
[edytuj] Linki zewnętrzne
- (zh) 《说文解字注》 全文检索 - Bardzo wygodna, zeskanowana wersja Shuowenu po której można nawigować za pomocą kluczy (po chińsku)
