Sinice
Z Wikipedii
| Sinice | |
 Anabaena tworząca kolonię w postaci trychomu. |
|
| Systematyka | |
| Królestwo | bakterie |
| Typ | sinice |
| Nazwa systematyczna | |
| Cyanobacteria | |
| Stanier 1974 ex Cavalier-Smith 2002 | |
 Systematyka Wikispecies |
|
 Galeria Wikimedia Commons |
|
Sinice, cyjanofity, cyjanobakterie, cyjanoprokariota (Cyanobacteria, Cyanophyta, Schizophyta) - gromada organizmów samożywnych, dawniej uznawanych za rośliny, według nowszej taksonomii zaliczanych do Procaryota (prokarioty, królestwo bakterii). Nazwa zwyczajowa Cyanophyta (końcówka -phyta -roślina), stosowana w taksonomii wcześniejszej, kładzie nacisk na te właściwości, które upodabniają sinice do organizmów roślinnych - zdolność do tlenowej fotosyntezy oraz obecność chlorofilu. To podobieństwo jest o tyle naturalne, że chloroplasty roślin powstały w wyniku endosymbiozy z sinicami - są po prostu uwstecznionymi sinicami.
Spis treści |
[edytuj] Systematyka
W gromadzie sinic wyróżnia się tylko jedną klasę - sinicowe z pięcioma rzędami.
- Klasa: sinicowe, cyanofitowe (Cyanophyceae)
- Rząd: Chroococcales
- Rząd: Oscillatoriales
- Rząd: Nostocales
- Rodzina: Nostocaceae
- Rodzaj: trzęsidło (Nostoc)
- Rodzina: Rivulariaceae
- Rodzina: Scytonemataceae
- Rodzina: Stigonemataceae
- Rodzina: Nostocaceae
[edytuj] Czynności życiowe
Sinice to w większości organizmy samożywne, mające zdolność wytwarzania związków organicznych na drodze fotosyntezy.
Sinice mają rzadką zdolność asymilacji azotu atmosferycznego. Asymilacja jest możliwa dzięki tzw. heterocystom. Heterocysta jest to komórka sinic otoczona grubą ścianą komórkową i posiadające uwsteczniony aparat fotosyntetyczny (brak produkcji tlenu). W takich warunkach nitrogenaza (enzym asymilujący azot) może działać poprawnie. Związany azot przesyłany jest przez tzw. plasmodesmy (łączenie heterocysty z protoplastami sąsiadujących komórek).
Zdolności te sprawiają, że sinice są pionierami. Można je spotkać w prawie każdym środowisku na Ziemi, nie straszne są im długotrwałe susze czy wysokie temperatury gorących źródeł, a nawet wysokie zasolenie czy kwasowość podłoża. Do termofili należą m.in. Mastigocladus laminosus, Oscillatoria filiformis, Phormidium laminosum, Synechococcus lividus. Sinice współżyją również z roślinami bądź jako epifity, bądź jako endofity (Anabaena azollae w paproci Azolla) jak i ze zwierzętami i protistami (w Paulinella chromatophora). endosymbiotyczne sinice nazywane są cyjanellami, a cały organizm cyjanomem. Niektóre gatunki współtworzą porosty.
[edytuj] Budowa sinic
Sinice mają budowę prokariotyczną. W peryferyjnej części komórki znajdują się tylakoidy, które zawierają tylko chlorofil a. Występują w nich również inne barwniki takie jak: niebieska fikocyjanina, czerwona fikoerytryna, żółty karoten. Barwników zazwyczaj jest więcej niż chlorofilu a toteż sinice mają charakterystyczne sino-zielone zabarwienie. Produktem asymilacji jest skrobia zwana skrobią sinicową. Jako ciekawostkę można dodać że nieliczne gatunki sinic nie posiadają barwników asymilacyjnych - są heterotrofami.
Materiał genetyczny zlokalizowany jest w nukleoidzie. W budowie wyróżnia się ścianę komórkową (delikatną), a na zewnątrz błonę zewnętrzną podobną jak u bakterii. Dookoła zewnętrznej błony komórkowej wytwarzane są grube pochwy śluzowe.
Sinice to najczęściej skupienia kolonii. Wyróżnia się dwa typy nici sinicowych:
- typ pleurokapsalny - nić zbudowana jest z komórek otoczonych całkowicie ścianą komórkową.
- typ trychomowy - wszystkie komórki sinic tkwią w wspólnej ścianie komórkowej.
[edytuj] Rozmnażanie
Sinice rozmnażają się wyłącznie wegetatywnie przez prosty podział komórki, rozerwanie nici (utworzonej przez pewną liczbę komórek sinic) lub wytwarzanie specjalnych utworów w tym celu. Rozerwanie nici następuje, gdy pewne komórki ją tworzące obumierają przez co nić ulega podzieleniu na części. Komórki takie nazywane są nekrydiami.
Rozróżniamy następujące rodzaje tworów służących do rozmnażania wegetatywnego:
- akinety, inaczej artrospory, komórki o charakterze przetrwalnikowym występujące tylko u form nitkowatych, większe od komórek wegetatywnych, o grubej ścianie komórkowej i dużej ilości ziarnistości materiałów zapasowych,
- endospory, powstające wewnątrz komórki macierzystej i uwalniane po jej rozpadzie; nie mają one charakteru przetrwalnikowego,
- egzospory, powstają gdy komórka macierzysta otwiera się na szczycie i odcina je ze swego wnętrza; w stadium początkowym nie mają ściany komórkowej,
- hormogonia, twory wielokomórkowe, zdolne do aktywnego ruchu, mogące przybrać charakter przetrwalnikowy,
- planokoki, działają podobnie jak homogonia, z tą różnicą, że są jednokomórkowe,
- nannocyty, liczne, drobniutkie komórki powstające przez wielokrotne podziały cytoplazmy komórki macierzystej.
[edytuj] Znaczenie sinic
Sinice wodne mogą stanowić również niepożądany składnik biocenozy w zbiornikach szczególnie w czasie tzw. zakwitów, oraz niektóre gatunki wydzielają substancje trujące. Dla organizmów wodnych sinice są marginalnym źródłem pożywienia gdyż zawierają mało substancji łatwo przyswajalnych. Ponadto forma nitkowata ich kolonii jest utrudnieniem dla typowych fitoplanktonożerców. Nici sinic dostając się do aparatów filtracyjnych wioślarek, mechanicznie je blokują, utrudniając dalszą filtrację. W skrajnych przypadkach takie oddziaływanie może prowadzić do zmniejszenia liczebności dużych planktonożerców (nici sinic są zbyt duże, by dostać się do aparatów filtracyjnych małych wioślarek).
Dla człowieka poza niekorzystnym działaniem (zakwity, toksyny sinicowe) sinice mają również wpływ pozytywny. Wykorzystuje się je do wzbogacania gleby w związki azotowe, np. wprowadzone do upraw ryżu zwiększają plon o około 20%.
