Skóra
Z Wikipedii
Skóra (łac. cutis, gr. derma) - największy narząd powłoki wspólnej (łac. integumentum communae) kręgowców o złożonej budowie i wielorakich funkcjach; powłoka właściwa.
Spis treści |
[edytuj] Funkcje skóry
Podstawowe funkcje skóry to:
- izolacja środowiska wewnętrznego od zewnętrznego (czynników fizycznych, chemicznych i biologicznych) - mechaniczna osłona i obrona organizmu głównie przed drobnoustrojami chorobotwórczymi (ważny składnik odporności nieswoistej)
- udział w oddychaniu (tylko kręgowce niższe)
- termoregulacja ustroju
- udział w gospodarce wodno-elektrolitowej (gruczoły potowe)
- percepcja (odbiór) bodźców ze środowiska zewnętrznego (dotyk, ból, ciepło, zimno) poprzez receptory w skórze i naskórku
- melanogeneza (melanina chroni organizm przed mutagennym promieniowaniem ultrafioletowym)
- wchłanianie niektórych substancji
- gospodarka tłuszczowa
- gospodarka witaminowa (synteza witaminy D3 z 7-dehydrocholesterolu).
- wydzielanie dokrewne i reakcje odpornościowe (skóra zawiera komórki Langerhansa należące do APC).
Skóra jest narządem pokrywającym i osłaniającym ustrój. Ogólna powierzchnia skóry u człowieka wynosi 1,5-2 m², a grubość wynosi 1,5-5 mm. Składa się z trzech warstw: naskórka, skóry właściwej i tkanki podskórnej. Naskórek składa się głównie z dojrzewających komórek nabłonkowych, nazywanych keratynocytami i tworzy kilka warstw: podstawną, kolczystą, ziarnistą i rogową. Oprócz keratynocytów w naskórku znajdują się również komórki barwnikowe — melanocyty, komórki odpowiedzialne za reakcje immunologiczne - komórki Langerhansa i komórki układu nerwowego — komórki Merkela. W skórze właściwej utworzonej z tkanki łącznej znajdują się włókna kolagenowe i elastyna oraz elementy komórkowe: fibroblasty, mastocyty i komórki krwi oraz naczynia i nerwy. Tkankę podskórną tworzy tkanka tłuszczowa i łączna. W skórze znajdują się przydatki skóry: gruczoły potowe (gruczoły ekrynowe i apokrynowe), gruczoły łojowe, paznokcie i włosy. Skóra spełnia wiele czynności ochronnych: przed zakażeniem bakteriami, grzybami, wirusami, przed czynnikami mechanicznymi, termicznymi, chemicznymi i promieniowaniem świetlnym, oraz zapewnia niezmienne warunki dla środowiska wewnętrznego organizmu (homeostazę). Poza tym skóra spełnia czynność percepcyjną ciepła, bólu, dotyku, ekspresyjną w wyrażaniu stanów emocjonalnych, resorpcyjną oraz bierze udział w magazynowaniu i przemianie materii. Skóra w okolicy otworów naturalnych (usta, nozdrza, odbyt, pochwa itp.) przechodzi w błony śluzowe. U człowieka najcieńsza jest na powiekach, natomiast najgrubsza jest na pięcie[1].
[edytuj] Budowa skóry
Skóra składa się z trzech warstw (licząc od zewnątrz):
- naskórek (epidermis) - warstwa zewnętrzna pełniąca funkcję ochronną i rozrodczą, która posiada barwnik - melaninę, nadającą włosom i skórze barwę; naskórek dzieli się na 4 lub 5 warstw w zależności od grubości. Są to (od dołu):
- warstwa podstawna (łac. stratum basale)
- warstwa kolczysta (łac. stratum spinosum)
- warstwa ziarnista (łac. stratum granulosum)
- warstwa jasna (łac. stratum lucidum) - tylko w miejscach gdzie skóra jest gruba - na podeszwach stóp, zwłaszcza na piętach i wewnętrznej stronie dłoni
- warstwa rogowa (łac. stratum corneum), która dzieli się na warstwę zbitą (łac. stratum compactum) i warstwę rogowaciejącą (łac. stratum disjunctum)
- skóra właściwa (łac. cutis vera) - warstwa środkowa, zawiera receptory, naczynia krwionośne, nerwy oraz gruczoły, np. potowe, jest to warstwa odżywcza i wspierająca (ma od 1 do 3 mm grubości)
- tkanka podskórna (łac. hypodermis, tela subcutanea) - warstwa najgłębsza, zbudowana z tkanki łącznej właściwej luźnej; zawiera komórki tłuszczowe, izoluje przed nagłymi zmianami temperatury.
[edytuj] Przydatki skóry (wytwory naskórka)
Do skóry zalicza się również przydatki skóry (adnexa cutis), powstające z nabłonka tworzącego naskórek:
Receptory w skórze są narządami zmysłów: dotyku, bólu (nocycepcja) i temperatury.
[edytuj] Gruczoły
W skórze właściwej i w warstwie podskórnej występują gruczoły potowe i łojowe, naczynia krwionośne i ciałka zmysłów.
Do przydatków skóry należą też gruczoły (glandulae cutis):
- gruczoły potowe (glandulae sudoriferae) (ssaki)
- gruczoły łojowe (glandulae sebaceae)(ssaki)
- gruczoły sutkowe (glandulae mammariae) (ssaki)
- gruczoły śluzowe (glandulae mucosae) (ryby i płazy)
- gruczoły mlekowe (glandulae lactiferae)
- gruczoły jadowe (gady i płazy)
- gruczoły kuprowe (ptaki).
[edytuj] Unaczynienie skóry
- sieć głęboka - skóra właściwa, tkanka podskórna
- sieć podbrodawkowa - u podstawy brodawek
- sieć powierzchowna
Przy oziębieniu następuje odruchowy skurcz naczyń krwionośnych i mięśni stroszących włosy (musculi arectores pilorum).
[edytuj] Przypisy
- ↑ Opracowano na podstawie: prof. dr hab. med. Waldemar Placek Wybrane pojęcia z dermatologii "Encyklopedia Badań Medycznych" Wydawnictwo Medyczne MAKmed, Gdańsk 1996