Stanisław Dąbrowa-Kostka

Z Wikipedii

Stanisław Dąbrowa-Kostka - urodzony 11 października 1924 r. w Przemyślu, syn Wilhelma i Barbary z domu Laskowieckiej, (ojciec uczestnik w walk o Przemyśl w 1919 r., pracownik poczty).

W l. 1926-1936 harcerz i uczeń szkoły powszechnej w Przemyślu i w Kępie. W l . 1937-1939 gimnazjalista w Przemyślu. I tam pozostał po wybuchu wojny, włączając się do konspiracji, pełniąc służbę łącznika Komendy Obrony Przeciwlotniczej Przemyśl-Zasanie. W nocy z 14 na 15 września wykopał w ogródku 2 pistolety kal. 6.35 z zapasowymi magazynkami i amunicją, ukryte tam w lasach lipowickich, 15 minut wcześniej przez jego ojca – dyrektora gimnazjum Zygmunta Weimera. Od połowy września 1939 r. współuczestniczył w organizowaniu samodzielnej grupy konspiracyjnej, która z czasem przyjęła nazwę „Lipowica”, wkrótce objął jej dowództwo. Od wiosny 1940 r. kontynuował przerwaną wojną naukę w Staatliche Handelsschule a następnie Aufbauklasse (Szkoła Handlowa i Klasa Administracji Handlowej) i na Dąbrowa-Kostka Stanisław: kompletach tajnego nauczania w zakresie szkoły średniej. W 1941 roku po nawiązaniu kontaktu ze Związkiem Walki Zbrojnej razem z Romanem Łabą „Leliwą”, pod pseudonimem „Dąbrowa”, zaprzysiężony do ZWZ w Placówce nr 1 Przemyśl-Zasanie. 11 listopada awansował na starszego strzelca. Od sierpnia 1942 r. do lipca 1942 r. organizował i dowodził oddziałem dyspozycyjnym Komendy Obwodu AK Przemyśl jako oficer propagandy i redagował tajne pismo „Placówka”, uczestniczył w akcjach bojowych, oraz w konspiracyjnych Kursach Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty i w jednostce specjalnej Kedywu. W czerwcu 1942 r. jego kuzyn, inż. Kazimierz Wochański, komendant powiatowy Polskiej Organizacji Zbrojnej, powierzył mu dowództwo plutonu ze składu „Lipowicy”, za jego zgodą zaprzysiężonej w całości do POZ. W sierpniu 1942 r., po scaleniu POZ z Armią Krajową, objął dowództwo plutonu specjalnego w pionie wywiadu i kontrwywiadu Komendy Obwodu AK Przemyśl-Zasanie, którego szefem został Kazimierz Wochański „Gad”. W lipcu 1943 r., po rozbiciu przemyskiej komendy obwodu AK, przeniesiony został na stanowisko adiutanta podkarpackiego Ośrodka Kedywu (Kierownictwa Dywersji).

Ppor. Zbigniew Zawiła zaproponował mu udział w akcji na więzienie w Jaśle. Dąbrowa Kostka dowodził tylną strażą podczas odskoku w nocy z 5 na 6 sierpnia 1943 r. biorąc udział w brawurowej akcji rozbicia więzienia w Jaśle (akcja "Pensjonat"). Uczestniczył w akcji na Placówkę Abwery w Bratkówce. W lipcu 1944 r. został przeniesiony na stanowisko adiutanta Podkarpackiego Ośrodka Kedywu AK. Za udział w akcji Burza, odznaczony Krzyżem Walecznych.

18 sierpnia 1944 r., po zajęciu Rzeszowa przez Sowietów i AK, aresztowany przez NKWD – zbiegł. Na rozkaz płk. dypl. dr. Kazimierza Putka „Zwornego” zorganizował komórkę legalizacyjną (tworzącą fałszywe dokumenty) Rzeszowskiego Podokręgu AK i kierował jej działalnością do końca października tegoż roku. W 1944 r. Dąbrowa-Kostka awansował na podporucznika.

W grudniu 1944 r., po aresztowaniu płk. „Zwornego” z całym sztabem podokręgu, korzystając ze starych kontaktów, zameldował się u inspektora AK Przemyśl, mjr. Bronisława Wohanki „Ludwika” i pod nowym pseudonimem „Dzierżyński” objął stanowisko oficera dywersji Komendy Obwodu Przemyśl AK. Od grudnia 1944 r. do sierpnia 1945 r. Stanisław Dąbrowa Kostka jako oficer dywersji Komendy Obwodu AK-DSZ odtworzył struktury rozbite przez aresztowania. Gromadził broń i sformował oddział, którego celem była obrona ludności cywilnej przed rabunkiem. Oddział ten został rozformowany dopiero w sierpniu 1945 r. 1 stycznia 1945 r. otrzymał kolejny awans oficerski na stopień porucznika. Został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. . .

Działając w starych strukturach AK pod nowymi nazwami „Niepodległość” i Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj, w maju 1945 r. sformował oddział partyzancki w sile kompanii i dowodził nim początkowo na terenach byłego Obwodu AK Przemyśl, a potem Obwodów Sanok i Krosno. W sierpniu na rozkaz mjr. „Ludwia” rozwiązał oddział. Z końcem września skierowany został do Krakowa na stanowisko szefa Wydziału Informacji i Bezpieczeństwa oraz dowódcy „Straży” (zbrojne zespoły ochrony WiN), będącego w początkowym stadium organizacyjnym Rejonu Zrzeszenia „Wolność i Niepodległość” (następnie „Wolność i Niezawisłość”), który obejmował całe województwo krakowskie. W październiku 1945 r. zarejestrował się w komisji ujawnieniowej AK, zatajając jednak całą swoją działalność od sierpnia 1944 r. 5 marca 1946 r. wpadł w ubowską zasadzkę w lokalu, gdzie miał przeprowadzić kolejną odprawę powiatowych kierowników pionu informacji i bezpieczeństwa WiN-u. Po trzymiesięcznym śledztwie w krakowskiej komendzie Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego odtransportowano go do więzienia przy ul. Senackiej. 11 lipca 1946 r. wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Krakowie skazany został na 7 lat więzienia, mimo że na podstawie znalezionych przy nim dokumentów udowodniono mu tylko działalność w organizacji „Zrzeszenie” (nie łącząc tego z WiN) od grudnia 1945 do marca 1946 roku. 6 sierpnia 1946 r. w kaplicy tegoż więzienia zawarł związek małżeński z Anną Stahlówną. 5 marca 1947 r. na podstawie amnestii zmniejszono mu wyrok o połowę. Więziony był w Krakowie przy ul. Senackiej i Montelupich oraz w Rawiczu i Wronkach. Po zwolnieniu w dniu 6 września 1949 r. nie dopełnił obowiązku meldowania się w Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego, skutkiem czego z żoną, potem jeszcze z czwórką małych dzieci, musiał wielokrotnie zmieniać miejsce zamieszkania i pracy. W roku 1950 nieokreślona bliżej komisja wojskowa odebrała mu stopień oficerski, zweryfikowany po ujawnieniu. W latach 1950–1970 był m.in. księgowym w PGR, majstrem w spółdzielni produkującej zabawki, urzędnikiem MHD, kierownikiem domów wypoczynkowych „Orbis”, kierownikiem technicznym spółdzielni zabawkarskiej, projektantem zabawek i rzecznikiem prasowym spółdzielni oraz dorywczo zarabiał na życie jako plastyk i publicysta. W roku 1970 uzyskał uprawnienia emerytalne i rentę inwalidy wojennego. W okresie powojennym Stanisław Dąbrowa Kostka aktywnie uczestniczył w pracach Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich i Komisji Historycznej ZBOWiD. jako członek Związku Inwalidów Wojennych RP, Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, ZAiKS, Stowarzyszenia Żołnierzy AK.

Jest autorem książek, opracowań i artykułów. Wydał własne ksiązki: W okupowanym Krakowie (Warszawa 1972), Hitlerowskie afisze śmierci (Kraków 1983); i jako współautor: Dynamit (Kraków 1964), Akcja „N” (Warszawa 1973), Rozkaz: zdobyć więzienie (Kraków 1988), Przemyśl w oczach pisarzy (Londyn 1994).

Szczególnie angażuje się w działalność harcerską, za którą został uhonorowany stopniem Instruktora Przewodnika ZHP.

Jest odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari V klasy, Krzyżem Komandorskim i Oficerskim Orderem Polonia Restituta III i IV klasy, Krzyżem Walecznych, Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Medalem Wojska, Krzyżem Armii Krajowej i Krzyżem Partyzanckim, Krzyżem Zasługi dla ZHP z Rozetą i Mieczami. Ponadto w 1989 r. otrzymał awans na kapitana, a w 1993 r. majora.

Za udział w akcji uwolnienia więźniów z jasielskiego więzienia w nocy z 5/6 sierpnia 1943 r., Rada Miejska Jasła uchwałą z dnia 9 czerwca 2003 r., nadała Stanisławowi Kostce Dąbrowie tytuł Honorowego Obywatela Miasta Jasła.

[edytuj] Bibliografia:

• Dąbrowa-Kostka Stanisław:W okupowanym Krakowie. Warszawa 1972r.
• Dąbrowa-Kostka Stanisław:Hitlerowskie afisze śmierci. Kraków 1983
• Dąbrowa-Kostka Stanisław: Jankowski Stanisław Maria, Rozkaz: zdobyć więzienie. Kraków 1988. Krajowa Agencja Wydawnicza. wyd.1
• Dąbrowa-Kostka Stanisław...: Przemyśl w oczach pisarzy (Londyn 1994).