Stanisław Flato

Z Wikipedii

Stanisław Flato (ur. 27 czerwca 1910, zm. 1972) – pułkownik, oficer polskiego wywiadu wojskowego (Oddziału II), następnie Zarządu II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego; później pracownik Ministerstwa Spraw Zagranicznych PRL.

Pułkownik Flato ukończył studia medyczne, w drugiej połowie lat 30. XX wieku przebywał w Hiszpanii, gdzie uczestniczył w wojnie domowej od grudnia 1936 do lutego 1939. Był następnie doradcą Czerwonego Krzyża w Chinach i od sierpnia 1939 do września 1945 kierownikiem lekarzy przy Chińskiej Armii Ludowej. Powrócił do Polski pod koniec 1945; w lutym 1946 objął stanowisko zastępcy szefa Oddziału II Sztabu Generalnego LWP ds. operacyjnych i technicznych. W 1952 został wysłany do rezydentury Zarządu II Sztabu Generalnego WP w Ottawie (Kanada).
Na rozkaz MON zdecydował się powrócić do kraju, choć już wiedział o aresztowaniach na dużą skalę w Oddziale II Szt.Gen WP, gdzie Informacja WP, dokonowywała masowych aresztowań w wywiadze wojskowym zostali aresztowani m.in sam szef Oddziału II Generał Wacław Komar, jego zastępca Witold Feder. Po powrocie do kraju, Flato został aresztowany 7 lutego 1953.
Śledztwo przeciwko pułkownikowi Flacie prowadzili oficerowie Oddziału IV (Śledczego) Głównego Zarządu Informacji Wojska Polskiego, m.in kpt. Leopold Sokołowski, mjr Jerzy Stępniewski, oraz kpt Władysław Kordula.
Prowadzone śledztwo było bardzo oktutne (co w GZI WP/MON, w owym czasie było na porządku dziennym), nie zezwolili aresztantowi na sen przez pierwsze dwie doby po zatrzymaniu. Potem aż do 23 marca przesłuchiwali go po 17-20 godzin na dobę, podczas którego oficerowie śledczy się zmieniali. Za rzekome prowokacyjne zachowanie osadzali pułkownika Flatę w Karcerze, a brak snu spowodował u niego halucynację. W końcu płk Flato załamał sie i zaczął zeznawać, gdy trochę odpoczął wycofywał to co powiedział.

20 Października 1953 roku jeden z oficerów śledczych Informacji WP, kpt Sokołowski napisał w służbowej notatce :

Zachowanie Flato pozostaje bez zmian. Nadal nie chce zeznawać na temat wrogiej działalności prowadzonej w Polsce.

Śledztwo przeciwko płk Flacie nie dawało rezultatów, jakich się spodziewał szef Informacji Wojskowej Dmitrij Wozniesienski i jego najbliższy współpracowanik i zastępca płk Antoni Skulbaszewski, wiec 1 lipca 1953 roku z pułkownikiem S Flato rozmawiał płk Stanisław Zarakowski, wówczas Naczelny Prokurator Wojskowy. Pisał po tej rozmowie

[..] wobec oficera sledczego Flato zachowuje sie lekceważąco, podnosi głos, przerywa mu. W swoich wypowiedziach często ponad potrzebę posługuje się określeniami "władza ludowa" Polska Ludowa", powołuje się na partię, podnosi swoje oddanie dla partii. Oficer śledczy ma oczywiste trudności w rozmowie z Flato, nieprzeciętnie inteligentnym człowiekiem, który zachowuje wobec niego postawę ofensywnej obrony, wykazuje zniecierpliwienie, słysząc nie zawsze logiczny argument lub, uwagę oficera śledczego [..]

Flato został zwolniony z aresztu 6 grudnia 1954. Dwa lata po wyjściu z więzienia został pracownikiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych (1956). Ze względu na wielki szacunek, jakim cieszył się wśród chińskich władz, był głównym pośrednikiem przy organizacji wizyty I sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwarda Ochaba w Pekinie w październiku 1956. Rok później objął stanowisko radcy ambasady PRL w Pekinie. Jeszcze w 1957 wrócił do kraju i został wicedyrektorem Departamentu II MSZ (kraje Azji). W MSZ pracował do czasu przejścia na emeryturę w 1968; zmarł w 1972.

[edytuj] Bibliografia

• Leszek Pawlikowicz, Tajny front zimnej wojny. Uciekinierzy z polskich służb specjalnych 1956-1964, Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 2004, ISBN 83-7399-074-7.
• Jerzy Poksiński - Represje Wobec Oficerów Wojska Polskiego 1949-1956 - TUN - Bellona 1992 2002