Stanisław Stadnicki

Z Wikipedii

Stanisław Stadnicki herbu Szreniawa (ur. ok. 1551 w Żmigrodzie lub Dubiecku, zm. 4 sierpnia 1610 w Tarnawcu) – starosta zygwulski. Był synem Stanisława Mateusza i Barbary ze Zborowskich. Ożeniony z Anną Ziemięcką (z Ziemięcic k. Gliwic), miał z nią trzech synów: Władysława, Zygmunta i Stanisława, oraz jedną córkę - Felicjanę.

Został zapamiętany jako awanturnik i sławny warchoł, nazwany "diabłem łańcuckim". Początkowo bardzo zasłużył się dla korony rotmistrzem biorąc udział w wyprawie Stefana Batorego na Gdańsk i Moskwę. Urażony, że jego wyczyny nie zostały docenione, wyjechał na Węgry, gdzie w wojsku cesarza Rudolfa II, walczył przeciw Turkom. Później popierał arcyksięcia Maksymiliana w staraniach o koronę polską i przez jakiś czas przebywał na Śląsku. Był przeciwnikiem Jana Zamoyskiego. W latach 1606-1607 był jednym z przywódców rokoszu Zebrzydowskiego. Później jednak niespodziewanie zmienił zdanie i uszedł ze swoim wojskiem.

W roku 1586 przejął za długi od Anny Sienińskiej miasto Łańcut. Toczył prywatną wojnę ze starostą Leżajska Łukaszem Opalińskim. Opaliński zdobył jego rezydencję w Łańcucie wraz z samym miastem w roku 1608. Władca Łańcuta jednak zrobił odwet zdobywając rezydencję wraz z miastem Leżajsk. Ostatecznie pod Tarnawcem, gdzie zgromadzono 6000 ludzi 4 sierpnia 1610 r. przegrał wojnę z Opalińskim. Zginął w odwrocie po bitwie pod Tarnawcem, a wraz nim około pół tysiąca jego żołnierzy. Ukrył się w lesie, ale gdy nieostrożnie wychylił się zza kłód drewna został dostrzeżony przez Kozaków. "Diabła" dobił Tatar Persa. Po śmierci na ciele Stadnickiego naliczono 10 ran od ciosów i pchnięć. Opaliński żałował, że "diabła" nie wzięto żywcem, wynagrodził jednak Persę, który na najbliższym sejmie otrzymał nobilitację i nazwisko Macedoński. Legenda głosi, że odrąbaną głowę diabła przywiózł do Lublina jeden z zalotników pięknej panny Reginy Żegocianki, by serce jej zdobyć i obnosił ją zatkniętą na drzewcu po Lublinie.

Postać Stadnickiego została umieszczona na obrazie Jana Matejki "Kazanie Skargi".

Jest bohaterem książki Jacka Komudy pt. Diabeł Łańcucki, a także powieści Kazimierza Korkozowicza pt. Pod czarcim kopytem (1983).