Statystyka nieparametryczna

Z Wikipedii

Statystyka nieparametryczna to gałąź statystyki, zajmująca się modelami i metodami, nie wymagającymi założeń odnośnie rozkładu populacji z której losowana jest próba.

Przymiotnik "nieparametryczna" podkreśla, że w odróżnieniu od wielu klasycznych metod statystycznych algorytmy te nie polegają na estymacji żadnych parametrów z góry założonego rozkładu^[1] zmiennej losowej w populacji.

Metody nieparametryczne należą do tzw. odpornych metod statystycznych (ang. robust methods), gdyż są mało wrażliwe na obserwacje odstające. Najpopularniejszą grupą metod nieparametrycznych są rangowe metody statystyczne.

Termin statystyka nieparametryczna może także odnosić się do statystyki - funkcji próby, której interpretacja nie jest związana z dopasowywaniem parametrów jakiegokolwiek rozkładu. Typowym przykładem są miary oparte na rangach.

Spis treści 1 Cel i zastosowania 2 Modele nieparametryczne 3 Popularne metody nieparametryczne 3.1 Testy 3.2 Miary zależności zmiennych 3.3 Inne miary nieparametryczne 3.4 Inne metody nieparametryczne 4 Bibliografia 5 Zobacz też 6 Przypisy

[edytuj] Cel i zastosowania

Metody nieparametryczne są szeroko używane przy badaniu zmiennych na skali porządkowej (jak punktowa ocena filmu od 1 do 6 gwiazdek), lub kolejność preferencji klienta.

Kolejnym polem zastosowania metod nieparametrycznych są dane w których występują obserwacje odstające. Metody parametryczne dają wówczas błędne wyniki, gdyż ich założenia nie są spełnione - obserwacje odstające są z definicji przykładem odstępstwa od założonego rozkładu. Metody nieparametryczne, ze względu na mniejszą liczbę założeń, są mniej wrażliwe na takie błędy.

Kolejnym argumentem za użyciem metod nieparametrycznych jest ich prostota. W pewnych przypadkach, nawet jeśli użycie metod parametrycznych jest uzasadnione, metody nieparametryczne prościej zastosować.

Metody parametryczne mają generalnie większą liczbę założeń, szczególnie względem rozkładu populacji. Założenia te nigdy nie są całkowicie spełnione^[2]. Kwestia, czy obserwowane odstępstwa od założeń są dostatecznie małe, by daną metodę parametryczną można było zastosować, jest w dużej mierze decyzją statystyka. Metody nieparametryczne wymagają mniej tego rodzaju decyzji i dzięki temu dają mniej okazji do pomyłek lub niejednoznaczności analizy.

W przypadku jednak, gdy rozkład faktycznie jest bardzo zbliżony do założonego, metody parametryczne dają lepsze rezultaty od nieparametrycznych - generują mniejszy błąd i bardziej istotne statystycznie wyniki, a testy mają większą moc.

[edytuj] Modele nieparametryczne

Modele nieparametryczne zwykle różnią się tym od parametrycznych, że struktura modelu nie jest założona a priori, lecz jest dostosowywana do danych. Termin nieparametryczny nie oznacza tu, że w danym modelu nie występują żadne parametry, lecz, że ich liczba i natura jest elastyczna.

• histogram jest prostym nieparametrycznym modelem gęstości prawdopodobieństwa.
• estymator jądrowy gęstości daje lepszą estymację gęstości.
• regresja nieparametryczna (w szczególności drzewa regresyjne) i regresja semiparametryczna są odpowiednikami standardowych modeli regresji.

[edytuj] Popularne metody nieparametryczne

[edytuj] Testy

Praktycznie każdy test parametryczny ma przynajmniej jeden odpowiednik nieparametryczny. Kilka z nich wymienione jest poniżej:

• test Andersona-Darlinga
• test chi-kwadrat
• test Q Cochrana
• kappa Cohena
• test Efrona-Petrosiana
• dokładny test Fishera
• test Friedmana na rangach
• test Kołmogorowa-Smirnowa
• test Kruskala-Wallisa na rangach
• test Kuipera
• test McNemara (szczególny przypadek testu chi-kwadrat)
• test permutacyjny Pitmana
• test Siegela-Tukeya
• test Studenta-Newmana-Keulsa (SNK)
• test Wilcoxona

Ceną za większą odporność na obserwacje odstające jest w przypadku testów nieparametrycznych mniejsza moc. Innymi słowy większa próba może być konieczna, aby test nieparametryczny dawał tę sam poziom istotności co test nieparametryczny, jednak wyniki są w mniejszym lub żadnym stopniu zależne od rozkładu populacji i obserwacji odstających.

[edytuj] Miary zależności zmiennych

• korelacja rangowa Spearmana
• rho Spearmana
• tau Kendalla
• gamma Kruskala

[edytuj] Inne miary nieparametryczne

• mediana
• rozstęp ćwiartkowy
• W Kendalla

[edytuj] Inne metody nieparametryczne

• regresja medianowa
• drzewa klasyfikacyjne
• drzewa regresyjne
• algorytmy genetyczne
• sieci neuronowe
• gradacyjna analiza odpowiedniości (GCA)

[edytuj] Bibliografia

• Larry Wasserman: All of Nonparametric Statistics. Springer, 2007. 
• Jean Dickinson Gibbons, Subhabrata Chakraborti: Nonparametric Statistical Inference. Wyd. 4. CRC, 2003. 

[edytuj] Zobacz też

• statystyka parametryczna
• gradacyjna analiza danych
• ranga i metody rangowe
• odporne metody statystyczne

Przypisy