Sto dni reform

Z Wikipedii

Sto dni reform ( tradycyjne pismo chińskie: 戊戌变法; uproszczone pismo chińskie: 戊戌變法; pinyin: wùxū biànfǎ, albo uproszczone pismo chińskie: 百日维新; tradycyjne pismo chińskie: 百日維新; pinyin: bǎirì wéixīn) było nieudanym 104-dniowym narodowym, kulturalnym, politycznym i edukacyjnym ruchem reformatorskim. Ruch trwał od 11 czerwca do 21 września 1898 roku, podjęty został przez młodego cesarza Guangxu i reformatorów takich jak Kang Youwei, Tan Sitong, czy Liang Qichao. Ruch okazał się krótkotrwały, zakończony zamachem stanu (戊戌政變) dokonanym przez potężne konserwatywne stronnictwo pod przewodnictwem cesarzowej wdowy Cixi.

[edytuj] Przebieg

Qingowski cesarz Chin Guangxu (1875-1908), rozpoczął serię reform mających na celu uzyskanie społecznych i instytucjonalnych zmian. Była to odpowiedź na słabość Chin obnażoną w wojnie z Japonią z lat 1894-95, a także nieco wcześniejszych wojen opiumowych. Wojna ta była szokiem dla Chin, gdyż dużo mniejsza i zależna od Państwa Środka Japonia była postrzegana w Chinach jako kraj niższej kategorii. Co więcej porażka w tej wojnie spowodowała, wzrost obcych wpływów, szczególnie Rosji i Niemiec.

W 1898 roku Kang Youwei wystosował drugi memoriał do cesarza Guangxu. Pierwszy memoriał po porażce w wojnie z Japonią nie został cesarzowi przedstawiony. Tym razem jego apel spotkał się z aprobatą cesarza. Kang został zaproszony na audiencję u cesarza. W ten sposób rozpoczął się okres Stu Dni Reform, wzorowanych na japońskich reformach z okresu Meiji. Także uczniowie Kanga zostali dopuszczeni do ruchu reformatorskiego. W główne założenia ruchu reformatorskiego:

• modernizacja urzędniczego systemu egzaminacyjnego
• likwidacja synekur
• stworzenie nowego systemu edukacji, przeniesienie punktu ciężkości na nauki niezwiązane ze studiowaniem konfucjańskich tekstów

Reformatorzy zadeklarowali, że Chiny potrzebują więcej niż samo-umocnienia, a innowacje muszą pociągnąć za sobą instytucjonalne i ideologiczne zmiany.

Opozycja do reformatorów skupiła się wokół konserwatywnej elity rządzącej, głównie mandżurskiej, która uznała reformy za zbyt radykalne, proponując bardziej umiarkowane i długotrwałe zmiany. Byli wspierani przez ultrakonserwatywne elity, a ciche wsparcie gwarantował im Yuan Shikai i cesarzowa wdowa Cixi. 21 września 1898 roku zorganizowali zamach stanu. Młodego cesarza reformatora Guangxu internowano z rozkazu cesarzowej na południowej wyspie pałacowego jeziora, aż do jego śmierci w 1908 roku. Cixi została regentką przejmując w ten sposób realną władzę w kraju. Sto dni reform zakończyło się odwołaniem edyktów wydanych przez Guangxu(nie wszystkich), oraz egzekucją sześciu reformatorów, nazwanych później "sześcioma dżentelmenami stu dni reform" (戊戌六君子). Byli to:. Tan Sitong, Kang Guangren (brat Kang Youweia), Lin Xu, Yang Shenxiu, Yang Rui, oraz Liu Guangdi. Dwóch liderów ruchu, Kang Youwei, oraz jego uczeń Liang Qichao, uszło z życiem, uciekając do Japonii. Kang udał się następnie do USA, a następnie Kanady, gdzie w 1899 założył Stowarzyszenie Obrony Cesarza. Po upadku cesarstwa powrócił do Chin. Inny lider reformatorów Tan Sitong odmówił ucieczki i został aresztowany, a następnie stracony.

[edytuj] Skutki

W następnej dekadzie, z opóźnieniem wprowadzono pewne z proponowanych przez Kang Youweia i jemu podobnych reform. Egzaminy cesarskie zniesiono w 1905 roku. Ponadto zmodernizowano szkolnictwo oraz wojsko wzorując tę reformę na modelu japońskim. A już po obaleniu dynastii Qing w 1912 uchwalono tymczasową konstytucję oraz otwarto Zgromadzenie Narodowe (partia Guomindang), jednak ta próba demokratyzacji kraju szybko poniosła klęskę. Choć ruch reformatorski podczas Stu dni reform upadł, to próby w tym czasie podjęte przyniosły efekty, tyle że nie natychmiastowe.

Z drugiej strony, porażka ruchu reformatorskiego, była bodźcem dla rewolucyjnych sił w Chinach. Zmiany wewnątrz elit rządzących okazały się niemożliwe, a obalenie Qingów stopniowo zaczynało jawić się jako jedyny sposób na ocalenie Chin. Taka sytuacja przyczyniła się znacząco do sukcesu Chińskiej rewolucji z 1911 roku i obalenia dynastii Qing.