Synagoga w Orli

Z Wikipedii

Synagoga w Orli
Data budowy	około 1754
Data zniszczenia	1928, 1941
Tradycja	ortodoksyjna
Budulec	murowana
Obecnie	opuszczona
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Synagoga w Orli - synagoga znajdująca się w Orli w centrum wsi. Jest najlepiej zachowaną synagogą w powiecie bielskim.

[edytuj] Historia

Synagoga została zbudowana w około 1754 roku. W początku XIX wieku synagogę przebudowano ujednolicając elewację w stylu klasycystycznym oraz dobudowano parterową przybudówkę, mieszczącą babiniec. Podczas I wojny światowej synagoga została przejęta i zaadaptowana na potrzeby szpitala wojskowego.

Po zakończeniu wojny synagoga powróciła do gminy żydowskiej, która ją wyremontowała i z powrotem dostosowała do potrzeb kultowych. W 1938 roku synagoga została uszkodzona podczas pożaru, lecz została natychmiast odnowiona. Podczas II wojny światowej, w 1941 roku hitlerowcy zdewastowali synagogę i urządzili w niej magazyn.

Po zakończeniu wojny synagoga nadal służyła jako magazyn oraz przez pewien czas jako owczarnia i powoli popadała w ruinę. W tym czasie również rozebrano przybudówki mieszczące babińce. W latach 80. przeprowadzono mały remont elewacji zewnętrznych i dachu oraz odbudowano babińce.

Przez wiele lat były koncepcje aby w synagodze urządzić dom kultury lub inną placówkę kulturalną. Ze względu na brak środków finansowych plany spełzły na niczym, a synagoga pozostaje opuszczona i popada w ruinę.

[edytuj] Legenda

Z synagogą była związana legenda, która mówi że synagoga była pierwotnie zborem kalwińskim, który Żydzi chcieli kupić od Radziwiłłów. Tak długo ich prosili, aż uzyskali zgodę, jednakże pod warunkiem zebrania w ciągu godziny zapłaty 10 000 grosików. Warunek został spełniony, a budowla stała się ich własnością.

[edytuj] Architektura

Murowany budynek synagogi wzniesiono na planie prostokąta w stylu klasycystycznym z elementami późnobarokowymi. Z zewnątrz na fasadzie głównej znajduje się trójkątny fronton z fryzem, wsparty na dwóch kolumnach. Miedzy nim znajduje się wąski otwór wejściowy, nad którym był dawniej hebrajski napis: "Jakimże lękiem napawa to miejsce! Nic tu innego tylko Dom Boży".

We wnętrzu w obszernej, obniżonej w stosunki do ulicy i prostokątnej głównej sali modlitewnej nie zachowało się dawne oryginalne wyposażenie. Jedynie na wschodniej ścianie zachowały się pozostałości rzeźbionej i polichromowanej wnęki po Aron ha-kodesz. Na ścianach i sklepieniach liczne pozostałości barokowych malowideł przedstawiających głównie motywy zwierzęce i roślinne. Na środku zachowały się również cztery kolumny, między którymi dawniej stała bima.