Województwo podlaskie

Z Wikipedii

województwo podlaskie

Herb	Flaga
Siedziba wojewody Siedziba sejmiku	Białystok
Urząd Wojewódzki	Białystok, ul. Mickiewicza 3
Wojewoda	Maciej Żywno
Urząd Marszałkowski	Białystok, ul. Wyszyńskiego 1
Marszałek	Jarosław Dworzański
Powierzchnia	20 187,01 km²
Ludność	1 194 529 mieszk. (30 czerwca 2007)
Gęstość zaludnienia	59,2 mieszk./km²
Urbanizacja	58,4%
Tablica rejestracyjna	B
TERYT: 20	Kod ISO: PL-PD
zobacz: szczegółowy podział administracyjny powiaty grodzkie 3 ziemskie 14 gminy miejskie 13 miejsko-wiejskie 23 wiejskie 82
Podlaski Urząd Wojewódzki ul. Mickiewicza 3 15-213 Białystok tel.: , fax
Oficjalna strona województwa podlaskiego

Województwo podlaskie (biał. Padlaskaje vajavodstva, lit. Palenkės vaivadija) - jednostka podziału administracyjnego Polski, jedno z 16 województw. Położone jest w północno-wschodniej części kraju, w geograficznym środku Europy. Przez jego środek przepływa Narew. Stolicą jest Białystok.

Utworzone w 1999 roku z województw poprzedniego podziału administracyjnego:

• białostockiego (w całości)
• łomżyńskiego (oprócz 5 zachodnich gmin powiatu ostrowskiego)
• suwalskiego (tylko gminy powiatów: augustowskiego, sejneńskiego i suwalskiego z miastem Suwałki)

Atutami tego województwa jest nieskażone środowisko, z fragmentami pierwotnej puszczy oraz unikalnymi rozlewiskami Biebrzy. Województwo ma charakter rolniczy, lecz coraz większą rolę zaczyna odgrywać turystyka.

Spis treści 1 Geografia 1.1 Położenie 1.2 Geografia historyczna 1.3 Miasta 1.4 Podział administracyjny 2 Warunki naturalne 2.1 Ochrona przyrody 3 Zabytki 4 Nauka i oświata 4.1 Państwowe uczelnie wyższe 4.2 Niepubliczne uczelnie wyższe 4.3 Seminaria duchowne 5 Historia 6 Linki zewnętrzne

[edytuj] Geografia

Dane szczegółowe
Wsie	3272
Sołectwa	3307
Gminy	118
Miasta	36
Powiaty	17
Użytki rolne	1 200 600 ha
Gęstość dróg	52,4 km/100 km²
Dochód na mieszkańca	1106 zł
Stopa bezrobocia	10,4% (listopad 2007)

[edytuj] Położenie

Województwo podlaskie znajduje się na terenie Niziny Podlaskiej, Pojezierza Suwalskiego i Niziny Mazowieckiej.

Województwo podlaskie graniczy z:

• Białorusią 260 km
• Litwą ok. 100 km
• województwem lubelskim
• województwem mazowieckim
• województwem warmińsko-mazurskim

[edytuj] Geografia historyczna

Obszar województwa podlaskiego nie pokrywa się z Podlasiem. Tworzy je:

• w 36% Podlasie

(większość powiatu białostockiego, powiat bielsko-podlaski, powiat hajnowski, powiat moniecki, część powiatu siemiatyckiego, część powiatu sokólskiego, powiat wysokomazowiecki)

• w 35% Pojaćwieska Suwalszczyzna

(powiat augustowski, część powiatu grajewskiego, część powiatu sokólskiego, powiat sejneński, powiat suwalski)

• w 20% Mazowsze ziemia łomżyńska

(część powiatu grajewskiego, powiat kolneński, powiat łomżyński, powiat zambrowski, zachodnia część powiatu białostockiego)

• w 7% Polesie

(część powiatu siemiatyckiego)

• w 1% Ruś Czarna

(część powiatu siemiatyckiego)

Ponadto nie zawiera ono 42% Podlasia - części na południe od Bugu (są to ziemie od Węgrowa po Międzyrzec Podlaski

[edytuj] Miasta

W województwie podlaskim jest 35 miast, w tym 3 miasta na prawach powiatów. Miasta zostały uszeregowane według liczby mieszkańców. Liczba ludności i powierzchnia wg. GUS z 31 grudnia 2005 r.

1. Białystok – 294.830 (102 km²)
2. Suwałki – 69.268 (65,50 km²)
3. Łomża – 63.819 (32,71 km²)
4. Augustów – 29.971 (80,93 km²)
5. Bielsk Podlaski – 26.893 (26,88 km²)
6. Zambrów – 22.782 (19,02 km²)
7. Grajewo – 22.718 (18,93 km²)
8. Hajnówka – 22.159 (21,29 km²)
9. Sokółka – 18.945 (18,61 km²)
10. Łapy – 16.611 (11,90 km²)
11. Siemiatycze – 15.178 (36,25 km²)
12. Kolno – 10.772 (25,08 km²)
13. Mońki – 10.461 (7,66 km²)
14. Czarna Białostocka – 9.611 (14,28 km²)
15. Wysokie Mazowieckie – 9.279 (15,24 km²)
16. Wasilków – 8.872 (28,15 km²)
17. Dąbrowa Białostocka – 6.165 (22,64 km²)
18. Sejny – 5.971 (4,49 km²)
19. Choroszcz – 5.424 (16,79 km²)
20. Ciechanowiec – 4.923 (26,01 km²)
21. Supraśl – 4.554 (5,68 km²)
22. Brańsk – 3.800 (32,43 km²)
23. Szczuczyn – 3.576 (13,23 km²)
24. Knyszyn – 2.851 (23,68 km²)
25. Lipsk – 2.500 (4,97 km²)
26. Stawiski – 2.455 (13,28 km²)
27. Zabłudów – 2.396 (14,30 km²)
28. Suchowola – 2.255 (25,95 km²)
29. Drohiczyn – 2.092 (15,68 km²)
30. Nowogród – 2.014 (20,55 km²)
31. Jedwabne – 1.908 (11,47 km²)
32. Tykocin – 1.906 (28,96 km²)
33. Goniądz – 1.903 (4,28 km²)
34. Rajgród – 1.677 (35,18 km²)
35. Kleszczele – 1.438 (46,71 km²)
36. Suraż – 980 (33,86 km²)

[edytuj] Podział administracyjny

Ludność 31.12.2004

ziemskie:

• powiat augustowski - 59 062
• powiat białostocki - 139 084
• powiat bielski - 60 808
• powiat grajewski - 50 461
• powiat hajnowski - 48 956
• powiat kolneński - 40 034
• powiat łomżyński - 50 822
• powiat moniecki - 43 389
• powiat sejneński - 21 461
• powiat siemiatycki - 49 180
• powiat sokólski - 73 386
• powiat suwalski - 35 361
• powiat wysokomazowiecki - 60 201
• powiat zambrowski - 45 077

grodzkie:

• Białystok - 294 830 (2006)
• Łomża - 63 387 (2006)
• Suwałki - 69 234 (2006)

[edytuj] Warunki naturalne

W rozległych lasach i puszczach (Puszcza Białowieska, Augustowska, Knyszyńska, Zielona), z których niektóre jako jedyne w Europie zachowały swój pierwotny charakter, można spotkać bogactwo unikatowej fauny i flory. Szata roślinna regionu jest niezwykle bogata i urozmaicona, co sprzyja bogactwu świata zwierząt. Spotkać tu można łosie, wilki, rysie i żubry żyjące w Puszczy Białowieskiej i Knyszyńskiej.

Krajobraz urozmaicony, ukształtowany na północy podczas zlodowacenia bałtyckiego, na pozostałym obszarze podczas zlodowacenia środkowopolskiego. Najwyższe wzniesienia występują na północy (Rowelska Góra - 298 m n.p.m.), gdzie dominuje krajobraz pagórkowaty pojezierny. Pojezierza: Zachodniosuwalskie, Wschodniosuwalskie, Ełckie) oraz sandrowy pojezierny (Równina Augustowska); w środkowej i południowej części przeważają równiny peryglacjalne (wysoczyzny: Kolneńska, Białostocka, Wysokomazowiecka, Drohiczyńska, Wzgórza Sokólskie, Międzyrzecze Łomżyńskie, Równina Bielska), urozmaicone wcinającymi się w nie kotlinami i dolinami rzek, na zachodzie leży skraj sandrowej Równiny Kurpiowskiej. Na powierzchni przeważają piaski, żwiry, gliny morenowe, a w dolinach i kotlinach rzek iły, piaski i torfy rzeczne.

Klimat w porównaniu z innymi regionami Polski jest bardziej surowy, a Suwałki, są nazywane "polskim biegunem zimna". Jest on pod silnym wpływem mas powietrza kontynentalnego; średnia roczna temperatura powietrza poniżej 7°C, w części północno-wschodniej poniżej 6,5°C. Jest to jeden z chłodniejszych obszarów w kraju (zimy najchłodniejsze w Polsce, poza górami, o temp. poniżej 5,5°C); amplitudy temperatur powyżej 23°C, większe niż przeciętne w kraju. Opady wynoszą średnio 550 mm na południu województwa, do 700 na północy. Z warunków klimatycznych wynika długi okres zalegania pokrywy śnieżnej (ponad 3 miesiące) oraz skrócony okres wegetacyjny roślin 190-205 dni.

Województwo podlaskie należy do najczystszych ekologicznie regionów Polski - najniższa emisja (poza województwem warmińsko-mazurskim) zanieczyszczeń pyłowych (5,4 tys. ton) i gazowych (23 tys. ton).

Bardzo niska gęstość zaludnienia 61 os./km², największe zaludnienie (poza miastami) w zachodniej i środkowej części województwa podlaskiego; w Białymstoku i okolicach mieszka 1/3 ludności; niższy od średniej krajowej stopień urbanizacji 57,8%; wyższy przyrost naturalny 1,2, ujemne saldo migracji (0,6);

Podlaskie jest województwem najbardziej zróżnicowanym w Polsce pod względem etnicznym i kulturowym. Od stuleci sąsiadują tu różne narodowości i wyznania. Poza ludnością polską mieszkają tu:

• Białorusini (ok. 48 tys.),
• Litwini (ok. 6 tys.),
• Tatarzy (ok. 0,5 tys.),
• Rosjanie,
• Ukraińcy,
• Romowie,
• Żydzi.

Występuje tu najliczniejsze w Polsce skupisko ludności prawosławnej (ok. 300 tys.), w Grabarce znajduje się ośrodek pielgrzymek prawosławnych (dane z 1999 roku).

Województwo podlaskie jest regionem o ogromnym, nie w pełni wykorzystanym, potencjale turystycznym (niska ilość miejsc noclegowych, brak infrastruktury). Małe miasteczka, ciekawe budowle, miejsca kultu religijnego oraz wspaniała przyroda tworzą klimat i niepowtarzalny urok województwa.

[edytuj] Ochrona przyrody

Ochroną prawną objęto blisko 40% powierzchni województwa. Szczególnym uznaniem cieszą się 4 podlaskie parki narodowe - najstarszy w Polsce Białowieski Park Narodowy, a także o największej powierzchni czyli Biebrzański Park Narodowy. Dwa pozostałe parki narodowe to wigierski i narwiański.
Ochrona przyrody i środowiska naturalnego w województwie podlaskim obejmuje także 3 parki krajobrazowe, 85 rezerwatów przyrody oraz 2051 pomników przyrody.

Parki narodowe:

1. Białowieski Park Narodowy
2. Biebrzański Park Narodowy
3. Narwiański Park Narodowy
4. Wigierski Park Narodowy

Parki krajobrazowe:

1. Suwalski Park Krajobrazowy
2. Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej
3. Łomżyński Park Krajobrazowy Doliny Narwi

87 rezerwatów przyrody oraz liczne obszary chronionego krajobrazu.

[edytuj] Zabytki

Ważniejsze zabytki województwa (do uzupełnienia).

Średniowiecze

• Katedra św. Michała Archanioła i Jana Chrzciciela w Łomży (1504-1526)

Renesans

• Ruiny zamku w Tykocinie (XV w.)
• Cmentarz żydowski w Tykocinie (XVI w.)
• Monaster Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Supraślu (XVI-XVIII w.)

Barok

• Klasztor dominikanów z kościołem Nawiedzenia NMP w Sejnach (1610-1619)
• Stary Kościół Farny w Białymstoku (1617-1626)
• Synagoga (1642) i Dom Talmudyczny w Tykocinie (XVIII w.)
• Klasztor karmelitów trzewiczkowych z kościołem Matki Bożej z Góry Karmel w Bielsku Podlaskim (poł. XVII w.)
• Zespół Pałacowo-Parkowy Branickich w Białymstoku (XVII-XVIII w.)
• Letnia rezydencja Branickich w Choroszczy (1752-1759)
• Kościół Świętej Trójcy w Tykocinie (1742-1750)
• Kościół Wniebowzięcia NMP w Siemiatyczach (1719-1727)
• Klasztor dominikanów z kościołem św. Jana Chrzciciela i św. Szczepana Męczennika w Choroszczy (poł. XVIII w.)
• Zespół klasztorny O.O. Kapucynów w Łomży (1770-1798)
• Ratusz w Bielsku Podlaskim
• Pałac w Pawłowiczch koło Sokółki
• Synagoga w Orli
• Klasztor Bernardynów w Tykocinie (1771-1791)

Klasycyzm

• Kościół pw. Narodzenia NMP i św. Mikołaja w Bielsku Podlaskim (1780)
• Sobór św. Mikołaja w Białymstoku (1843-1846)
• Kościół św. Anny w Kolnie (1834-1839)
• Konkatedra św. Aleksandra w Suwałkach (1825)
• Kościół św. Antoniego w Sokółce (1848)
• Cmentarz Katedralny w Łomży

Wiek XIX

• Pałac Lubomirskich w Białymstoku (II poł. XIX w.)
• Pałac Hasbacha w Białymstoku (koniec XIX w.)
• Zespół pałacowo-parkowy Buchholtzów w Supraślu (1892-1903)
• Zespół fabryczny Beckera w Białymstoku (XIX/XX)
• Zespół klasztorny SS. Benedyktynek w Łomży (1863 r.)
• Kościół Wniebowzięcia NMP w Łomży (1877 r.)
• Kościół Trójcy Przenajświętszej w Zambrowie (1879 r.)
• Kościół Trójcy Przenajświętszej w Grajewie (1882 r.)
• Kościół św. Jana Chrzciciela w Wysokiem Mazowieckim (1888 r.)
• Gmach Seminarium w Łomży (1866 r.)
• Ratusz w Łomży (1822-23)
• Liczne zabytki przy ul Dwornej w Łomży
• Dwór w Wojnówce

Wiek XX

• Bazylika Wniebowzięcia NMP w Białymstoku (1900-1905, neogotycka)
• Kościół św. Wojciecha w Białymstoku (1906-1912, neoromański)
• Kościół św. Rocha w Białymstoku (1926-1947, modernistyczny)
• Kościół Najświętszego Serca Jezusowego w Augustowie (1905-1911, eklektyczny)
• Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej i Świętego Kazimierza w Mońkach (1921-1935, neobarokowy)
• Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Łapach (1918-1927, neoromański}
• Twierdza w Osowcu.

[edytuj] Nauka i oświata

[edytuj] Państwowe uczelnie wyższe

• Uniwersytet w Białymstoku
• Politechnika Białostocka
• Uniwersytet Medyczny w Białymstoku (Akademia Medyczna w Białymstoku - do 21.03.2008r.)
• Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Suwałkach

[edytuj] Niepubliczne uczelnie wyższe

• Wyższa szkoła Menedżerska
• Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku
• Wyższa Szkoła Administracji Publicznej w Białymstoku
• Niepaństwowa Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Białymstoku
• Wyższa Szkoła Kosmetologii i Ochrony Zdrowia w Białymstoku
• Wyższa Szkoła Matematyki i Informatyki Użytkowej w Białymstoku
• Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Białymstoku w Białymstoku
• Wyższa Szkoła Agrobiznesu w Łomży
• Wyższa Szkoła Zarządzania i Przedsiębiorczości im. B. Jańskiego w Łomży
• Nadbużańska Szkoła Wyższa w Siemiatyczach
• Wyższa Szkoła Wychowania Fizycznego i Turystyki w Supraślu
• Wyższa Szkoła Suwalsko-Mazurska w Suwałkach
• Wyższa Szkoła Służby Społecznej im. ks. F. Blachnickiego w Suwałkach

[edytuj] Seminaria duchowne

• Archidiecezjalne Wyższe Seminarium Duchowne w Białymstoku
• Wyższe seminarium duchowne w Drohiczynie
• Wyższe seminarium duchowne w Łomży

[edytuj] Historia

Województwo podlaskie, jakkolwiek w niewielkim stopniu pokrywało się z aktualnym obszarem, istniało pod tą nazwą także w latach 1513-1795 (Województwo podlaskie (I Rzeczpospolita)) i 1816-1837.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Wrota Podlasia - Podlaski Portal Informacyjny - oficjalny portal Województwa Podlaskiego - prowadzony przez Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego