Synagoga w Wielowsi
Z Wikipedii
Współrzędne: 50°30'32.82" N 18°36'54.82" E
| Synagoga w Wielowsi | |
 |
|
| Data budowy | 1771 |
| Data likwidacji | 1938 |
| Tradycja | reformowana |
| Budulec | murowana |
| Obecnie | magazyn zbożowy |
 Galeria zdjęć w Wikimedia Commons |
|
Synagoga w Wielowsi - synagoga znajdująca się w Wielowsi przy ulicy Gminnej. Jest najstarszą zachowaną synagogą w województwie śląskim.
[edytuj] Historia
Synagoga została zbudowana w latach 1763-1771 ze składek wielowiejskich Żydów, którzy wyemigrowali za granicę. Stanęła na miejscu starszej, drewnianej synagogi. Podczas nocy kryształowej, z 9 na 10 listopada 1938 roku, bojówki hitlerowskie zdemolowały i następnie podpaliły synagogę.
Jak okazało się wkrótce, synagoga została wcześniej zakupiona przez starszego, chrześcijańskiego mieszkańca Wielowsi, Franza Bialka. Zagroził on stacjonującym esesmanom że jeśli nie ugaszą pożaru to poda ich do sądu o zniszczenie mienia prywatnego. Pożar został wkrótce ugaszony, ale synagoga nie została już otwarta dla wiernych, mimo iż większość sprzętu wewnątrz ocalała. Później na polecenie władz z synagogi usunięto wszelkie symbole judaistyczne oraz wyburzono wieżę.
Po zakończeniu II wojny światowej synagoga została gruntownie przebudowana na magazyn zboża i taką funkcję pełni do dnia dzisiejszego.
[edytuj] Architektura
Murowany budynek synagogi wzniesiono na planie prostokąta. W zachodniej części znajduje się przedsionek, z babińcem u góry. We wschodniej części znajduje się główna sala modlitewna. Po powojennych przebudowach znacznie zniekształcono zewnętrzny wystrój budynku. Do dnia dzisiejszego można jeszcze dostrzec zarysy zamurowanych, półokrągłe zakończonych okien.
Do dnia dzisiejszego zachował się zabytkowy parochet z 1783 roku. Po zakończeniu II wojny światowej przez wiele lat znajdował się w rękach prywatnych. Od 1977 roku znajduje się w zbiorach Muzeum Żydowskiego Instytutu Historycznego.
