Żydowski Instytut Historyczny

Z Wikipedii

Żydowski Instytut Historyczny (ŻIH) - placówka naukowa z siedzibą w Warszawie zajmująca się badaniami nad dziejami i kulturą Żydów w Polsce.

Spis treści 1 Historia 2 Działalność 2.1 Archiwum 2.2 Biblioteka 2.3 Muzeum 3 Dyrekcja 4 Linki zewnętrzne 5 Bibliografia

[edytuj] Historia

Instytut został założony w 1947 roku w wyniku przekształcenia Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej działającej przy Centralnym Komitecie Żydów Polskich w Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce, które przejęło jej zbiory i zadania.

Placówka nawiązuje do tradycji Instytutu Nauk Judaistycznych i Głównej Biblioteki Judaistycznej powołanych w 1928 roku, a których to budynku z 1936 roku znajduje się obecna siedziba ŻIH. Został on po zakończeniu wojny gruntownie wyremontowany i w maju 1947 roku oddany w użytkowanie instytutowi. Urzadzono w nim bibliotekę, archiwum oraz muzeum gromadzące ocalałe zbiory sztuki żydowskiej.

W 1948 roku ukazał się pierwszy numer "Bletter far Geszichte", periodyku w języku jidysz, a w 1949 roku polskojęzycznego "Biuletynu Informacyjnego Żydowskiego Instytutu Historycznego", którego nazwa od 1950 roku do 2000 roku brzmiała "Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego". Od roku 2000 czasopismo ukazuje się pod nazwą "Kwartalnik Historii Żydów". Lata 50. to okres emigracji wielu historyków, uczonych i innych pracowników placówki.

Kolejna fala emigracji nastąpiła po wydarzeniach z marca 1968 roku. Wówczas władze komunistyczne próbowały doprowadzić do likwidacji Instytutu, czemu stanowczo sprzeciwiał się jego dyrektor Artur Eisenbach, za co nastapnie został zwolniony z pracy. Po tych wydarzeniach działalność placówki została znacznie ograniczona, jednak nie została formalnie zlikwidowana.

Na przełomie lat 70. i 80. ŻIH próbował zaktywizować działalność poprzez nawiązanie współpracy z innymi placówkami naukowymi, głównie z Instytutem Historii Polskiej Akademii Nauk. W 1979 roku utworzono Dział Dokumentacji Odznaczeń Yad Vashem, a w 1991 roku Dział Dokumentacji Zabytków.

Rok 1992 roku to pierwsze przedsięwzięcia edukacyjne, a także znaczące ożywienie działalności wydawniczej. W 1994 roku ze Stowarzyszenia wyodrębnił się Instytut Naukowo-Badawczy, który został podporządkowany Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jego działalność jest finansowana głównie przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz z dotacji uzyskiwanych od fundacji polskich i zagranicznych. W 2000 roku po kilkuletnim remoncie odbyła się uroczystość otwarcia zmodernizowanego gmachu Instytutu.

[edytuj] Działalność

Głównym celem Żydowskiego Instytutu Historycznego jest upowszechnianie wiedzy o historii Żydów polskich. Pierwotnie głównym celem badań był Holokaust i jego problematyka. Dopiero na poczatku lat 90. tematyka badań stała się bardziej różnorodna. Instytut prowadzi szeroką działalność wydawniczą, wystawienniczą, dokumentacyjną i edukacyjną.

W dziale dokumentacji zgromadzono ponad 40 tysięcy zdjęć dotyczących ocalonych obiektów sakralnych, miejsc pamięci i kaźni ludności żydowskiej, zdjęć z okresu Holokaustu oraz z XIX i XX wieku.

[edytuj] Archiwum

Archiwum Instytutu jest jednym z najbogatszych zasobów źródłowych do badań historii Żydów w Polsce. W swoich zbiorach posiada dokumentację organizacji, takich jak Centralny Komitet Żydów Polskich, Joint, Hebrajskie Stowarzyszenie Pomocy Imigrantom czy Towarzystwo Propagowania Pracy wśród Żydów, prace studentów szkół wyższych i seminariów rabinackich dotyczące historii, filozofii i religioznawstwa, dokumenty gmin żydowskich, a także dokumenty dotyczace II wojny światowej: Podziemne Archiwum Getta Warszawskiego, pamiętniki pisane w obozach koncentracyjnych i gettach, akta Judenratów, relacje osób, które przeżyły Holokaust, prasę konspiracyjną oraz inne.

[edytuj] Biblioteka

Biblioteka, która obecnie liczy ponad 70 tysięcy woluminów jest największym w Polsce zbiorem historycznych i współczesnych publikacji dotyczących historii, kultury i religii Żydów. Kontynuuje tradycję Głównej Biblioteki Judaistycznej, z której posiada bardzo wiele pozycji. Prawie połowę zbioru stanowią książki i czasopisma w języku hebrajskim i jidysz.

Biblioteka posiada także ponad tysiąc rękopisów, na które składają się komentarze do Talmudu i Tory, prace z zakresu medycyny i astronomii oraz traktaty kabalistyczne i około dwa i pół tysiąca starodruków, z których większość to dzieła religijne i dysputy rabinackie.

Biblioteka jako jedyna w Polsce prowadzi katalog książek także w językach jidysz i hebrajskim, bez transliteracji na alfabet łaciński.

[edytuj] Muzeum

Muzeum Żydowskiego Instytutu Historycznego posiada największy zbiór judaików w kraju, na które składają się przedmioty użytkowe, religijne oraz przedmioty pochodzące z obozów zagłady i gett. Najciekawsze obiekty zostały zaprezentowane na stałych wystawach.

Muzeum posiada dużą kolekcję malarstwa, grafiki i rzeźby artystów żydowskich, takich jak Roman Kramsztyk, Maurycy Gottlieb, Henryk Kuna czy Alina Szapocznikow. W większości zostały one przekazane przez działaczy Żydowskiego Towarzystwa Krzewienia Sztuk Pięknych.

[edytuj] Dyrekcja

Dyrekcja Żydowskiego Instytutu Historycznego Dyrektor: Eleonora Bergman Wicedyrektor: Andrzej Żbikowski Wicedyrektor: Józef Chajn Przewodniczący Rady Naukowej: Jerzy Malinowski

Dyrektorzy: od 2007: Eleonora Bergman 1995-2006: Feliks Tych 1994-1995: Daniel Grinberg 1973-????: Maurycy Horn 1968-????: Szymon Datner 1966-1968: Artur Eisenbach 1949-1966: Bernard Ber Mark 1947-1949: Nachman Blumental

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Instytutu

[edytuj] Bibliografia

• Alina Cała, Hanna Węgrzynek, Gabriela Zalewska, Historia i kultura Żydów polskich, Warszawa 2000, ISBN 83-02-07813-1
• Przewodnik po Żydowskim Instytucie Historycznym, Warszawa 2003, ISBN 83-85888-71-3
• Żydowski Instytut Historyczny. 50 lat działalności. Materiały z konferencji jubileuszowej, Warszawa 1996, ISBN 83-85888-03-9