Temesz

Z Wikipedii

Temesz (łac. Tibiscus lub Tibisis, rum. Timiş, serb. Тамиш - Tamiš, niem. Temesch węg.: Temes) - rzeka w południowo-zachodniej Rumunii (Banat) i w północno-wschodniej Serbii (Wojwodina). Lewy dopływ Dunaju. Długość - 359 km (241 km w Rumunii, 118 km w Serbii), powierzchnia zlewni - 13.085 km² (8.085 km² w Rumunii, 5.000 km² w Serbii), średni przepływ u ujścia - 47 m³/s.

Źródła Temeszu znajdują się na wschodnich stokach góry Semenic w paśmie górskim o tej samej nazwie, na południowym krańcu łańcucha Karpat. Stamtąd Temesz płynie na wschód, a po kilkunastu kilometrach ostro skręca na północ. Od tego miejsca rzeka zaczyna zataczać wielki, wybrzuszony na północ łuk na zachód. Koło miasta powiatowego Caransebeş Temesz opuszcza góry i wkracza na Równinę Temeszu - wschodni skraj Wielkiej Niziny Wegierskiej. Na nizinnym odcinku rzeka ma bieg wolny i meandrujący, w deszczowych latach często wylewa. Temesz przecina miasto Lugoj, następnie przepływa kilka kilometrów na południe od Timişoary. Koło wsi Jaša Tomić Temesz przecina granicę rumuńsko-serbską. Uchodzi do Dunaju koło Pančeva, kilka kilometrów na wschód od Belgradu. Końcowy odcinek rzeki jest żeglowny na długości 53 km.

Podczas powodzi w 2005 wody Temeszu zniszczyły serbskie wsie Boka i Jaša Tomić.

Największe dopływy Temeszu to Râul Rece, Slatina, Valea Mare, Rugiu, Pârâul Lung, Armeniş, Sebeş, Bistra, Şurgani, Timişana, Pogăniş, Timişul Mort i Vena Mare na odcinku rumuńskim i Brzava na odcinku serbskim.

Niegdyś ujście Temeszu do Dunaju znajdowało się 40 km dalej na zachód. W miejscu tym pozostało stare koryto rzeki zwane kanałem Karaš (Караш). Między tym kanałem, dolnym odcinkiem Temeszu a Dunajem leży region o powierzchni około 400 km², zwany Pančevački Rit (Панчевачки Рит). Były to bagna, które po II wojnie światowej zostały stopniowo osuszone i obecnie stanowią region intensywnego rolnictwa, zaopatrujący Belgrad w żywność. Pozostało tu wiele kanałów, starorzeczy i wysp rzecznych. Teren ten, przed II wojną nie zamieszkany, obecnie jest gęsto zaludniony i stanowi północne przedmieście Belgradu - Palilula.