Teofil Budzanowski
Z Wikipedii
Teofil Budzanowski ps. "Tum" (ur. 10 grudnia 1894 w Rypinie, zm. 5 marca 1959 w Piotrkowie Trybunalskim) – polski pedagog i nauczyciel. Poseł na Sejm II Rzeczypospolitej V kadencji. W czasie powstania warszawskiego był porucznikiem, zastępcą dowódcy dowódcy V Zgrupowania "Kryska". Był także poetą, opublikował dwa tomiki wierszy[1].
Urodził się w Rypinie, tam też uczęszczał do szkoły, uczestnicząc w 1905 roku w strajku szkolnym. W 1913 ukończył seminarium nauczycielskie w Wymyślinie i rozpoczął pracę nauczycielską. W czasie I wojny światowej współpracował z POW, uczestniczył w wojnie z bolszewikami. W roku 1928 studia na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego uzyskując dyplom nauczyciela szkół średnich.
Jako nauczyciel pracował w latach 1913-1938 w szkołach średnich w Rypinie, Grodnie, Łomży i Białymstoku. Był także inspektorem szkolnym w Łomży i Białymstoku oraz radnym Grodna.
W roku 1938 został posłem ziemi grodzieńskiej w sejmie V kadencji. Był współautorem kilku ustaw, m.in. o bibliotekach publicznych, uchwalonej 22 marca 1939 roku.
W powstaniu warszawskim był początkowo zastępcą, a od 11 września dowódcą V Zgrupowania "Kryska" na odcinku Górny Czerniaków. Od początku walk pełnił również funkcję dowódcy batalionu "Tum" wchodzącego w skład Zgrupowania "Kryska" i składającego się z jego 3 kompanii: por. "Siekiery" (Roman Rożałowski), por. "Leszka" i kompanii "Blaszanka". 15 września podczas walk Budzanowski został ciężko ranny. Przeniesiono go do szpitala przy ul. Płockiej, następnie do Brwinowa.
Na temat powstania napisał opowiadania: Kryska w czasie powstania warszawskiego na Czerniakowie i Wspomnienia. Czerniaków w ogniu. W powstaniu uczestniczyły również jego dzieci: córka Maria (ps. "Gnom") była łączniczką, syn Tadeusz Budzanowski (ps. "Tumek") – kapralem podchorążym, zaś syn Andrzej Zdzisław (ps. "Szymon"[2] lub "Samson" ) – strzelcem.
Po zakończeniu wojny pracował w szkolnictwie, początkowo w Tomaszowie Mazowieckim. W latach 1947-1950 był dyrektorem I Liceum Ogólnokształcącego im. Bolesława Chrobrego w Piotrkowie Trybunalskim. W 1950 został aresztowany przez władze komunistyczne i pozbawiony funkcji dyrektora, a następnie przeniesiony na etat nauczyciela w II Liceum Ogólnokształcącym. Został zrehabilitowany w 1957 roku, przywrócono mu też stanowisko dyrektora I Liceum im. Bolesława Chrobrego. Funkcję tę pełnił aż do śmierci w 1959.
Rozkazem Dowódcy AK nr 424 z 18 IX 1944 otrzymał Order Virtuti Militari; uzasadnienie brzmiało: "za dzielność, inicjatywę i dobry przykład dla podwładnych"[3]. Był odznaczony również Krzyżem Walecznych (dwukrotnie), Krzyżem Zasługi z Mieczami, a także Srebrnym Wawrzynem Polskiej Akademii Literatury i Złotą Odznaką ZNP.
Przypisy
- ↑ Katalog Biblioteki Narodowej
- ↑ Dane według: Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego, tom 5, s. 86. Redaktor naukowy Piotr Rozwadowski. Dom Wydawniczy "Bellona", Warszawa 2002. ISBN 83-11-09261-3
- ↑ Dane według: Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego, tom 4. Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari - Powstanie Warszawskie. Opracował Andrzej Krzysztof Kunert, Dom Wydawniczy "Bellona", Warszawa 1997. ISBN 83-87224-00-6
[edytuj] Źródła
- Zenon Bartczak Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Chrobrego w Piotrkowie Trybunalskim. Dzieje. Wychowankowie. Absolwenci. Biblioteka – Piotrków 800, Piotrków Tryb. 2005, ISBN 83-923148-0-8
