Thomas Edward Lawrence
Z Wikipedii
Thomas Edward Lawrence (ur. 16 sierpnia 1888 w Tremadoc w Walii, zm. 19 maja 1935 w Clouds Hill w Anglii) - brytyjski archeolog, podróżnik, wojskowy i agent wywiadu. Znany jako Lawrence z Arabii.
Był drugim z pięciu nieślubnych dzieci Sir Thomasa Chapmana, Siódmego Baroneta Westmeath i Sary Junner, guwernantki. Sir Chapman opuścił Lady Chapman i zamieszkał z ukochaną w North Oxford, gdzie oboje byli znani jako państwo Lawrence. Edward, zwany w domu Ned, był bardzo zdolnym dzieckiem. Jako czterolatek czytał już książki i gazety. W szkole miał zawsze wysokie lokaty, a w Oxfordzie był wyróżniającym się studentem. W młodości studiował archeologię; jako student w ramach stypendium uczestniczył w wykopaliskach w Mezopotamii i Syrii.
Po wybuchu I wojny światowej Thomas Lawrence zaciągnął się do armii brytyjskiej. Od końca grudnia 1914 roku pełnił służbę w kairskim sztabie jako oficer wydziału geograficznego. W ramach swoich obowiązków opracował mapy Bliskiego Wschodu, a także przewodnik dla żołnierzy opisujący tereny które zwiedził jako student. Prowadził także działalność wywiadowczą (między innymi ustalił przydziały w armii tureckiej niemieckich archeologów).
W 1916 wszedł w skład zorganizowanego przez brytyjskie Secret Intelligence Service Biura Arabskiego.
W czerwcu 1916 wybuchło arabskie powstanie antytureckie. Było ono wspierane przez Brytyjczyków. 15 października 1916 Thomas Lawrence przypłynął do Dżuddy na pokładzie statku wiozącego zaopatrzenie dla powstańców. W tym czasie znajdowali się oni w defensywie. Lawrence przekonał szarifa Mekki do przejścia do działań ofensywnych. W następnych miesiącach przeprowadzono wiele rajdów na obszarze Arabii, z których najważniejszy był rajd, który zakończył się zdobyciem Akaby (przeprowadzony pomiędzy 6 maja a 6 lipca 1917). W efekcie działań powstańców została zahamowana ofensywa wojsk tureckich na strefę Kanału Sueskiego. W uznaniu zasług Lawrence'a awansowano go do stopnia pułkownika. 1 października 1918 armia arabska wraz z brytyjskim Camel Corps zajęła Damaszek – co zakończyło kampanię bliskowschodnią.
Lawrence był gorącym zwolennikiem powstania samodzielnego państwa arabskiego, ale jego plany udało się tylko częściowo zrealizować. Rozczarowany, wycofał się z działalności w sprawach arabskich na początku lat 20. XX wieku. Aby "uciec" przed prasą, w 1922 zmienił nazwisko na John Hume Ross, po czym zgłosił się do służby w RAF. Kiedy wykryto mistyfikację, jako T. E. Shaw przeszedł w 1923 do Royal Tank Corps, by pod tym samym nazwiskiem wrócić w 1925 do RAF. Po zwolnieniu ze służby osiedlił się w Dorset.
Zginął 19 maja 1935 w wypadku motocyklowym. Postać Lawrence'a była inspiracją dla filmu Lawrence z Arabii z roku 1962.
