Tove Jansson
Z Wikipedii
Tove Jansson, właśc. Tove Marika Jansson (ur. 9 sierpnia 1914 w Helsinkach, zm. 27 czerwca 2001 także w Helsinkach) – fińska pisarka szwedzkojęzyczna, malarka, ilustratorka i rysowniczka komiksowa, znana najbardziej jako autorka książek o Muminkach.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
Ojciec – Viktor Jansson – był rzeźbiarzem, a matka – Signe Hammarsten-Jansson – projektantką. Jej bracia również byli artystami: Per Olov Jansson fotografem, Lars Jansson autorem i rysownikiem komiksowym. Rysowała dla satyrycznego pisma Garm. Jansson początkowo studiowała malarstwo w Akademii Sztuki Ateneum w Helsinkach. Studiowała również w Paryżu.
Tove Jansson mieszkała w Helsinkach, ale większość czasu spędzała z dala od swojego atelier, na wyspie Klovharu w Zatoce Fińskiej, która stała się tłem dla jej książek. Żyła ze swoją partnerką, graficzką Tuulikki Pietilä.
2 grudnia 1976 w Ambasadzie PRL w Helsinkach odebrała z rąk Kanclerza Cezarego Leżeńskiego przyznany jej w 1975 roku na wniosek dzieci Order Uśmiechu oraz legitymację z numerem 133.
[edytuj] Twórczość
Autorka stworzyła swój własny, niepowtarzalny świat, pełen tolerancji i wzajemnego zrozumienia. Historie o Muminkach dalekie są od natrętnego moralizatorstwa i edukacji znanych z innych książek dla dzieci. Ich język jest bezpośredni, pełen humoru; książki zilustrowała sama autorka, która była również malarką.
Jej pierwsza powieść, Małe trolle i wielka powódź została opublikowana w 1945 (w Polsce dopiero w 1995), choć napisana została około 1939 roku. Kolejną książkę: Kometa nad Doliną Muminków wydano w 1946. Książka odniosła bardzo duży sukces – tak było już do końca, ze wszystkimi powieściami z tej serii. Ostatnia, Dolina Muminków w Listopadzie, ukazała się w 1971.
Poza opowieściami o Muminkach w dorobku Jansson jest również kilka książek "dla dorosłych", zaś jej obrazy, freski i malowidła ścienne można znaleźć w całej Finlandii. Tove Jansson ilustrowała również inne książki, między innymi Hobbit, czyli tam i z powrotem Tolkiena, czy Alicja w Krainie Czarów Lewisa Carrolla.
Tove Jansson została uhonorowana Nagrodą Szwedzkiej Akademii w 1994 (nagrody takie otrzymali również m.in. Astrid Lindgren i Ingmar Bergman). W 1966 została odznaczona Medalem Hansa Christiana Andersena – międzynarodową nagrodą dla twórców książek dla dzieci. Książki o Muminkach zostały przetłumaczone na 34 języki i wydane w milionach egzemplarzy. Fińskim wydawcą książek Tove Jansson jest Schildts Forlags Ab.
[edytuj] Muminki
Seria o Muminkach składa się z 9 części:
- Małe trolle i duża powódź (Smatrollen och den stora översvämningen; Tłumaczenie polskie – Teresa Chłapowska; Wydawnictwo "Nasza Księgarnia", Warszawa 1963)
- Kometa nad Doliną Muminków (Kometen kommer; Tłumaczenie polskie – Teresa Chłapowska; Wydawnictwo "Nasza Księgarnia", Warszawa 1977)
- W Dolinie Muminków (Trollkarlsen hatt; Tłumaczenie polskie – Irena Szuch-Wyszomirska; Wydawnictwo "Nasza Księgarnia", Warszawa 1964)
- Pamiętniki Tatusia Muminka (Muminpappans memoarer; Tłumaczenie polskie – Teresa Chłapowska; Wydawnictwo "Nasza Księgarnia", Warszawa 1978)
- Lato Muminków (Farlig midsommar; Tłumaczenie polskie – Irena Szuch-Wyszomirska; Wydawnictwo "Nasza Księgarnia", Warszawa 1967)
- Zima Muminków (Trollvinter; Tłumaczenie polskie – Irena Szuch-Wyszomirska; Wydawnictwo "Nasza Księgarnia", Warszawa 1969)
- Opowiadania z Doliny Muminków (Det osynliga barnet; Tłumaczenie polskie Irena Szuch-Wyszomirska; Wydawnictwo "Nasza Księgarnia", Warszawa 1975)
- Tatuś Muminka i morze (Pappan och havet; Tłumaczenie polskie – Teresa Chłapowska; Wydawnictwo "Nasza Księgarnia", Warszawa 1977)
- Dolina Muminków w listopadzie (Sent i november; Tłumaczenie polskie – Teresa Chłapowska; Wydawnictwo "Nasza Księgarnia", Warszawa 1980)
[edytuj] Inne książki
- Kamienne pole (Stenakern, 1984; tłumaczenie: Teresa Chłapowska Młodzieżowa Agencja Wydawnicza 1989)
- Podróż z małym bagażem – zbiór 12 opowiadań, Wydawnictwo Waza 1994. Wybór i przekład: Teresa Chłapowska; opowiadania wybrane z wydań szwedzkich: Lyssnerskan (1971), Resa med latt bagage (1989), Rent spel (1989)
- Lato (Sommarboken; tłumaczenie: Zygmunt Łanowski; Instytut Wydawniczy "Nasza Księgarnia" 1980)
- Córka rzeźbiarza, zbiór opowiadań (Bildhuggarens dotter; tłumaczenie: Teresa Chłapowska, wydawnictwo Słowo/Obraz/Terytoria 1999)
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Biografia autorki (en)
