Trałowce projektu 253Ł

Z Wikipedii

Trałowce projektu 253Ł (typu MT lub T-351) - typ radzieckich trałowców redowych z końca II wojny światowej i lat powojennych. Używane także w Polsce, gdzie były znane jako typ Albatros lub typ Kormoran. Trałowce te znane są powszechnie w polskiej literaturze pod błędnym oznaczeniem typu BTSzcz lub T-301^[1].

Spis treści 1 Historia 2 Służba w Polsce 2.1 Przydział początkowy w Polsce 3 Dane (proj. 253Ł II serii) 4 Plany i modele 5 Źródła 6 Przypisy 7 Zobacz też

[edytuj] Historia

Okręty typu MT (MT-1) zostały zaprojektowane w ZSRR podczas II wojny światowej jako małe trałowce, o niewielkim zanurzeniu, lecz sporych możliwościach bojowych (skrót oznaczał: малый тральщик - małyj tralszczik - mały trałowiec). Plany, początkowo noszące oznaczenie projektu 253, zostały dostarczone do oblężonego przez Niemców Leningradu, gdzie zostały dopracowane i uproszczone, a następnie wszczęto tam produkcję okrętów pod oznaczeniem projektu 253Ł (Ł (Л) od Leningrad). Próby okręty odbywały na Newie. Dla uproszczenia produkcji, burty i dno okrętów składały się z dużych płaszczyzn. Sterówka ich była lekko opancerzona (grubość 8mm), co zwiększało uniwersalność okrętów i umożliwiało używanie ich do ostrzeliwania celów lądowych.

W listopadzie 1943 został ukończony i przeszedł próby pierwszy okręt T-351, po czym pod koniec 1943 wszedł do służby. Od 1944 do końca wojny zbudowano dalsze 38 okrętów tego typu, które uczestniczyły w końcowych operacjach wojny. Po oswobodzeniu Leningradu, w 1944 projekt zmodyfikowano, tworząc projekt 253Ł drugiej serii. Zwiększeniu uległa długość i wyporność oraz umieszczono silniki w dwóch osobnych przedziałach. Kolejne 53 okręty ukończono po wojnie - razem powstały 92 okręty projektu 253Ł.

W służbie radzieckiej nosiły one numery: Т-222 - 228, T-231 - 249, Т-351 - 391, Т-434 - 435, Т-439 - 441, Т-459 - 470, T-472 - 479^[2]. Typ ten określany był potocznie w ZSRR także jako "stotonnik" - stutonowiec, z uwagi na wyporność.

Po wycofaniu ze służby, część trałowców została przekazana do szkolenia organizacji DOSAAF. Jeden z trałowców projektu 253Ł T-390 posłużył w programie testowym radzieckiej broni atomowej - 21 września 1955 miał miejsce pierwszy próbny wybuch spuszczonej z niego do wody torpedy T-5 z ładunkiem RDS-9 o mocy 20 Kt na poligonie na Nowej Ziemi (trałowiec został zniszczony)^[3].

[edytuj] Służba w Polsce

9 trałowców tego typu Polska otrzymała od ZSRR w zamian za część polskiego udziału w podziale floty niemieckiej. Przybyły one do Gdyni 31 marca 1946, a polską banderę podniesiono na nich 5 kwietnia 1946. Nosiły one numery radzieckie: T-225, -228, -231, -241, -243, -244, -246, -465 i -467 i były zbudowane w 1945 roku. Powszechnie były nazywane w Polsce potocznie "kaczorkami" (w odróżnieniu od "ptaszków").Używane były intensywnie do oczyszczania polskich wód terytorialnych z pozostających po wojnie min. Okręty te wycofano z polskiej służby w latach 1958-1959.

Dwie z polskich jednostek po skreśleniu z listy floty zostały przebudowane i ustawione na brzegu jako poligon chemiczny w Ustce (ORP "Jastrząb") oraz poligon przeciwpożarowy w Gdyni (ORP "Jaskółka"). Po rozbrojeniu, "Krogulec" w 1958 i "Kormoran", "Kania" i "Orlik" w 1959 zostały przekazane Centralnemu ośrodkowi Szkolenia Morskiego Ligi Przyjaciół Żołnierza w Jastarni, gdzie otrzymały nazwy: "Mars", "Jowisz", "Jupiter" i "Orion", natomiast "Albatros", "Czapla" i "Kondor" zostały przekazane w 1958 do Żeglugi Mazurskiej.

[edytuj] Przydział początkowy w Polsce

Flotylla Trałowców Marynarki Wojennej w Gdyni
(w nawiasach - polskie znaki taktyczne, następnie zamienione numerami burtowymi):

• 2. dywizjon – OORP "Kondor" (KD, T-12), "Krogulec" (KG, T-13), "Kormoran" (KR, KM, T-24) i "Kania" (KN, T-25)
• 3. dywizjon – OORP "Albatros" (AL, AB, T-21), "Czapla" (CP, CL, T-11), "Jaskółka" (JK, T-14), "Jastrząb" (JS, JT, T-23), Orlik (OL, OK, T-22)
• uwaga: 1. dywizjon tworzyły 4 przedwojenne trałowce typu Jaskółka (OORP "Czajka", "Rybitwa", "Mewa", "Żuraw")

[edytuj] Dane (proj. 253Ł II serii)

• wyporność: standardowa - 145,8 tony; pełna 180 ton (wyporność standardowa I serii - 116,8 t)
• wymiary: długość - 38 m; szerokość - 5,7 m; zanurzenie - 1,5 m
• napęd: 3 sześciocylindrowe silniki Diesla o łącznej mocy 1600 KM^[4], trzy śruby
• osiągi:
  • prędkość: maksymalna - 12,5 węzłów; ekonomiczna - 8 węzłów
• uzbrojenie:
  • 2 półautomatyczne działa 45 mm
  • 2 podwójne wkm przeciwlotnicze kalibru 12,7 mm systemu Colt
  • 18 min morskich kontaktowych (według W. Ankudinow... 12 min])
• wyposażenie trałowe:
  • trał kontaktowy Szulca
  • trał akustyczny BAT-2p
  • trał elektromagnetyczny KEMT-2
• załoga: 37 ludzi

[edytuj] Plany i modele

• ORP Kormoran: Mały Modelarz nr 3/1983

[edytuj] Źródła

• Marek Soroka: Polskie okręty wojenne 1945-1980, Gdańsk 1986, ISBN 83-215-3249-7
• (ru) W. Ankudinow: Leningradskij projekt w: Modelist-Konstruktor 3/1985 (dostępne tutaj)
• (ru) Spis okrętów

Przypisy

[edytuj] Zobacz też

• Lista trałowców polskiej Marynarki Wojennej
• przegląd zagadnień z zakresu wojskowości