Ustka

Z Wikipedii

Współrzędne: 54°35' N 16°51' E54.5833333 16.85 (Ustka)

Ustka
Herb Ustki Flaga Ustki
Województwo	pomorskie
Powiat	słupski
Gmina  - rodzaj	Ustka miejska
Założono	XIII w.
Prawa miejskie	1935 r.
Burmistrz	Jan Olech
Powierzchnia	10,14 km²
Położenie	54° 35' N 16° 51' E
Wysokość	3 m n.p.m.
Liczba mieszkańców (2004)  - liczba ludności  - gęstość	16 308 1608,3 os./km²
Strefa numeracyjna (do 2005)	59
Kod pocztowy	76-270
Tablice rejestracyjne	GSL
Położenie na mapie Polski Ustka
TERC10 (TERYT)	6222812011
SIMC10	0977427
Miasta partnerskie	Bielsko-Biała Enkhuizen Kappeln Słupsk
Urząd miejski3 ul.  ks.kard.St.Wyszyńskiego  3 76-270 Ustka tel. 59 815-43-03; faks 59 815-29-00
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Strona internetowa miasta

Ustka (kasz. Ùskô, niem. Stolpmünde) – miasto w Polsce, na północno-zachodnim krańcu województwa pomorskiego, w powiecie słupskim.

Ustka jest położona u ujścia rzeki Słupii do Morza Bałtyckiego. Jest miastem portowym oraz uzdrowiskiem, a nade wszystko^{[styl do poprawy]} jest kąpieliskiem morskim. Od niepamiętnych czasów^{[styl do poprawy]} istniała i nadal jest stocznia. Rybacy zajmują się połowem ryb i sportowym wędkarstwem morskim. Miasto graniczy z gminą Ustka.

Spis treści 1 Geografia 2 Demografia 3 Historia 4 Architektura 4.1 Zabytki 4.2 Miejsca pamięci narodowej 5 Galeria zdjęć 6 Gospodarka 7 Kultura 8 Oświata 9 Sport 10 Komunikacja 10.1 Kolej 11 Miasta partnerskie 12 Zobacz też 13 Linki zewnętrzne

[edytuj] Geografia

W okresie powojennej polskiej administracji, w latach 1950-1975 należała do województwa koszalińskiego, a w latach 1975-1998 – do województwa słupskiego.

Od 13 lipca 2003 Ustkę i Słupsk łączy porozumienie zwane dwumiastem. Oba miasta są połączone komunikacją kolejową i autobusową.

Według danych z 30 czerwca 2004 ², miasto miało 16 308 mieszkańców. Ma powierzchnię 10,14 km², z czego 46% stanowią lasy, a 11% – użytki rolne. Ustka skupia 0,44% powierzchni powiatu słupskiego oraz 17,6% jego ludności.

W Ustce zlokalizowane jest Centrum Szkolenia Marynarki Wojennej, będące głównym ośrodkiem szkoleniowym Marynarki Wojennej.

Układ miejski tworzą 88 ulice, 2 place (Dąbrowskiego, Wolności) oraz 2 trakty (Promenada Nadmorska, Bulwar Portowy). Dodatkowe dzielnice miasta: Grabienko, Mokrzyca, Ustka-Leśniczówka.

[edytuj] Demografia

• 1960: 6 100
• 1970: 9 500
• 1975: 12 400
• 1980: 15 200
• 2001: 17 100
• 2004: 16 308

[edytuj] Historia

Z umowy słupskich radnych ze Święcami z 1337 pochodzi informacja o istnieniu warowni w miejscu ujścia Słupi. Warownia w Ustce jest grodziskiem "quondam castrum", w umowie jest to miejsce określone jako:

...nec non totum et integrum portum Stolpesmunde dictum, penes aquam stolpensem tam ab una quam alia parte situm...

...jak również cały i niepodzielny port Ustka, położony po obu stronach rzeki Słupi...

Od XIII w. na tereny te napływali niemieccy kolonizatorzy. Liczba ludności coraz szybciej wzrasta. Kościół w Ustce, która już teraz ma inną nazwę – Stolpmünde, jest budowany z kościołem w Grabnie – w 1356. Zbudowany z drewna kościół pw. św. Mikołaja stał na podwyższeniu, prawdopodobnie w środku starego grodziska słowiańskiego. Był wykorzystywany jako znak nawigacyjny; dzienny i nocny.

Wizytacje szkół przynoszą pierwsze informacje o szkole w Ustce z 28 lipca 1590 i z 1729.

W roku 1590 wzmiankowano, że mieszkańcy Ustki zajmują się intensywnie także rybołówstwem.

Do portu w Ustce 2 listopada 1626 wkroczyły szwedzkie wojska, rozpoczęła się wojna trzydziestoletnia. Obroty portu spadły. Zmniejszyła się też liczba mieszkańców.

Dodatkowo do klęsk związanych z wojną w 1644 Ustkę strawił pożar; ocalało 15 domów i kościół.

W 1648 traktat pokojowy i dodatkowe uzgodnienia w 1653 przyporządkowały wschodnią część Pomorza Zachodniego, a więc i Ustkę, pod zwierzchnictwo Brandenburgii.

W XVIII w. nieliczne statki rozładowywane były na redzie.

W 1794 Ustka liczyła około 700 mieszkańców.

Nowa wojna wywołana przez Napoleona powoduje, że "Wielka Armia" zajmuje Pomorze Zachodnie na przełomie 1806/07. Port w Ustce był blokowany.

Budowa kolei (początek XX w.) wąsko- i szerokotorowej dokonała przyspieszenia w rozwoju gospodarczym portu jak również całego regionu. Liczba ludności Ustki w 1818 wynosi 477 a w 1941 wynosiła 5051.

Pierwsze, wcale niemałe inwestycje infrastruktury wypoczynkowej zostały podjęte przez gminę miejską w 1911. Projekt wzorował się na łazienkach w Sopocie. Od tego czasu jest nieprzerwany przyrost realizacji tych inwestycji.

W 1904 latarnia morska w Ustce emitowała światło białe przerywane. Dodatkowo od 1913 na wschodnim falochronie pracowała syrena przeciwmgłowa.

W 1888 był konsekrowany nowy kościół.

Od września 1939 i od czerwca 1941 obowiązywały na pewien czas obostrzenia dla cywilnego ruchu statków.

Od 1942 była w niewielkim stopniu rozbudowywana stocznia.

W Ustce do połowy 1944 jest ok. 230 więźniów.

1945 dla Ustki w szczególności (ze względu na port, który dawał możliwość ucieczki przed frontem) rozpoczął się zgromadzeniem dużej liczby uchodźców. Panowała szczególnie ostra zima, brakowało kwater i żywności.

Żołnierze niemieccy skapitulowali po niewielkiej wymianie ognia z oddziałem Armii Czerwonej 9 marca 1945. Została w mieście utworzona komendantura, która utworzyła niemiecką, pomocniczą administrację z niemieckim burmistrzem. Zaczęli zjeżdżać sie polscy osiedleńcy. Pierwsza polska władza, Zarząd Miejski, rozpoczął urzędowanie 11 maja 1945.

Od czerwca 1945 były uruchamiane: kolej, poczta, gazownia.

[edytuj] Architektura

[edytuj] Zabytki

• Kościół św. Jana Chrzciciela i św. Mikołaja w Ustce- skwer (cmentarz przykościelny) bo sam kościół został rozebrany w 1889 roku
• kościół pw. Najświętszego Zbawiciela
  • wybudowany został w latach 1885-1888, w stylu neogotyckim, wzniesiony pierwotnie za wsią, na pustej wydmie, we wnętrzu świątyni na uwagę zasługują:
    • protestanckie empory
    • krucyfiks z 1752 (przeniesiony ze starego kościóła pw. św. Mikołaja)
    • witraż z wyobrażeniem Chrystusa ratującego św. Piotra z morskich fal (dzieło nowoczesne)
    • organy z manufaktury Völknera w Duninowie
    • dwa XVII-wieczne obrazy - na pierwszym przedstawiono rodzinę Kalffów u stóp Chrystusowego Krzyża (ufundowany w intencji duszy syna tej rodziny, który zginął na morzu w 1674), drugi zaś przedstawia Ukrzyżowanie (ufundowany w 1652)
• domki rybackie i kamieniczki z XIX/XX w.
• Warownia w ujściu Słupi znana jako Zaułek Kapitański
• Port w Ustce- niewielka przystań (żeglarstwo) morska w ujściu rzeki Słupi, mająca charakter portu. Ów port morski posiada wszystkie rodzaje konstrukcji dla obsługi statków o niewielkich wymiarach.
  • miejsce po kościele pw. św. Mikołaja stojącym w tym miejscu w latach 1356-1889, mały plac otoczony jest kamienicami, które niegdyś należały do kapitanów statków (stąd nazwa Kapitański Zaułek), w miejscu dawnego kościoła, który prawdopodobnie pełnił również funkcję latarni morskiej położono kamień młyński, rosną tu również stare lipy
• latarnia morska w Ustce
  • wybudowana w 1892 z czerwonej cegły u nasady wschodniego falochronu, posiada ośmiokątną wieżę o wysokości 21,5 m, wysyła światło na odległość prawie 30km, zastąpiła światło latarni wciąganej od 1871 na maszt stacji pilotów
• molo
  • falochron wcinający się w morze na około 100 m, w Ustce istnieje również tzw. III molo będące pozostałością po niedokończonych planach niemieckich sprzed II wojny światowej, kiedy to miano utworzyć z miasta drugą Gdynię, między trzecim molem a dzisiejszym portem planowano powstanie dwóch basenów dla wielkich statków
• dzielnica willowa
  • usytuowana zaraz za promenadą i rozciągająca się w głąb śródmieścia, na uwagę zasługują:
    • willa Red z 1890, styl wilhelmański, z wysoką wieżą i tarasem widokowym
    • Dom Pracy Twórczej z 1890, styl szwajcarski, o konstrukcji ryglowej z czterokondygnacyjną wieżą
• Baza Ratowników Morskich
  • tzw. czerwona szopa, powstała w 1867 ze względu na ówczesne liczne wypadki statków, zwłaszcza w rejonie Ustki, budynek wieńczy godło ratownicze - maltański krzyż
• Zakład Przyrodoleczniczy
  • zbudowany w 1912 w celu leczenia chorób układu oddechowego, układu krążenia, przemiany materii i reumatyzmu; budynek wzniesiono w miejscu gdzie w 1877 zbudowano pierwsze usteckie łazienki parowe, do łazienek tłoczono morską wodę, którą podgrzewano i wykorzystywano do kąpieli leczniczych
• promenada nadmorska
  • jej historia sięga 1875, kiedy założono tu park z alejami spacerowymi, w spacerach i śniadaniach na promenadzie lubował się książę Otto von Bismarck; obecnie ustecka promenada poddawana jest rewitalizacji
• zabudowa związana z obsługą letników (pensjonaty, restauracje)

[edytuj] Miejsca pamięci narodowej

• pomnik Fryderyka Chopina w parku nadmorskim, przedstawia postać kompozytora kierującego się w stronę morza. Odsłonięty został 23 czerwca 1979, jego autorką jest Ludwika Nitschowa (twórczyni warszawskiej syrenki)
• "Umierający wojownik" pomnik autorstwa Josefa Thoraka ku czci 76 mieszkańców Ustki poległych w czasie I wojny światowej, odsłonięty 22 stycznia 1922, przedstawia nagiego, upadającego, rannego wojownika dźwigającego tarczę, na której po raz pierwszy uwieczniono herb Ustki
• pomnik matki czekającej na powrót syna z morza. Został odsłonięty w 2002 roku pomiędzy Latarnią Nadmorską a Kapitanatem Portu w Ustce, przedstawia kobietę zwróconą twarzą do portu.

[edytuj] Galeria zdjęć

[edytuj] Gospodarka

Najwięcej mieszkańców Ustki zatrudnionych jest w sektorze publicznym – opieka zdrowotna, szkoły podstawowe i średniego szczebla, urzędy administracji samorządowej, morskiej i specjalnej oraz jednostki garnizonu wojskowego. Ogółem w sektorze gospodarki narodowej w roku 2002 pracowało 3.308 osób (w tym administracja publiczna 166 osób, edukacja – 505 osób, ochrona zdrowia i opieka społeczna – 518 osób, pozostała działalność komunalna – 72 osoby, hotele i restauracje – 162 osoby, handel i naprawy 324 osoby, przemysł – 1175)^{[potrzebne źródło]}.

Na terenie miasta na koniec 2003 zarejestrowanych było 2122 osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą – głównie zakłady prywatne takie jak sklepy, zakłady produkcyjne, usługowe, rzemieślnicze oraz ośrodki wczasowo-wypoczynkowe, punkty gastronomiczne i handlowe. Ogółem w mieście jest ponad 17.000 miejsc noclegowych. Cały sektor noclegowo-gastronomiczny zatrudnia około 3000 osób z Ustki i okolic.^{[potrzebne źródło]}

Drugą istotną gałęzią gospodarki w Ustce jest rybołówstwo^{[potrzebne źródło]}. Ustecki port jest największym portem rybackim na wybrzeżu polskim^{[potrzebne źródło]}. Na dzień 30 kwietnia 2004 zacumowanych w nim było 117 kutrów i łodzi rybackich. Na terenie miasta zlokalizowane są także firmy branżowo związane z rybołówstwem – zakłady mechaniczne i elektromechaniczne, sieciarnie. Ważnym elementem całego sektora są przetwórnie ryb. W całym sektorze gospodarki morskiej jest zatrudnionych około 3.500 osób z Ustki i okolic^{[potrzebne źródło]}. Dawne duże przedsiębiorstwa państwowe zatrudniające w czasach PRL po kilka tysięcy osób albo zbankrutowały (Stocznia Ustka SA), albo zostały sprywatyzowane. Na terenie dawnej stoczni zlokalizowane są nieduże prywatne spółki branżowo związane z rybołówstwem lub przemysłem okrętowym (prywatna Stocznia Ustka Sp. z o.o. zatrudniająca kilkadziesiąt osób^{[potrzebne źródło]}, gdzie budowane są plastikowe łodzie ratunkowe). Działalność ta jest jednak zanikająca i przewiduje się w przyszłości turystyczno-rekreacyjny charakter dawnych terenów przemysłowych. Teren drugiego największego państwowego przedsiębiorstwa PPiUR "Korab" został sprzedany i obecnie działają tam przedsiębiorstwa z branży turystyczno-noclegowej (osiedle deweloperskie przy ul. Na Wydmie), pensjonaty. W innej jego części zlokalizowano pierwszą na polskim wybrzeżu aukcję rybną, sieciarnię (firma duńska) oraz usługi.

[edytuj] Kultura

Najważniejszymi instytucjami kultury w Ustce są:

• Bałtycka Galeria Sztuki
• Muzeum Ziemi Usteckiej
• Muzeum Chleba
• Dom Kultury
• Kino "Delfin"
• Biblioteka Miejska

Dużą rolę odgrywa działalność stowarzyszeń^{[potrzebne źródło]}, towarzystw i związków twórczych takich jak:

• Towarzystwo Przyjaciół Ustki
• Stowarzyszenie "Domino"
• Stowarzyszenie Prywatnych Inicjatyw W Mieście Ustka
• Stowarzyszenie Rozwoju I Promocji Ustki
• Przyjaźni I Współpracy Miast Enkhuizen – Ustka
• Pomocy Dzieciom "Przystań"
• Przyjaciół Domu Dziecka "Patron"
• Związek Stowarzyszeń Usteckich
• Zrzeszenie Kaszubsko – Pomorskie
• Usteckie Forum Turystyczne
• Stowarzyszenie "Bene Vita"
• Niezależne Forum Samorządowe Ziemi Usteckiej
• Lokalna Organizacja Turystyczna Ustka

Cykliczne imprezy kulturalno-rekreacyjne:

• Ustecki Festiwal Sztucznych Ogni,
• Nadbałtycki Festiwal Piosenki Dziecięcej "O Bursztynowe Słoneczko",
• Mistrzostwa Polski w Beach Soccer,
• Impreza żeglarska"Cała naprzód"
• "Bielsko Biała i Beskidy w Ustce"
• Mistrzostwa Polski w wypłukiwaniu bursztynu "Złoto Bałtyku",
• 14 sierpnia – Święto Miasta, czyli. "Festyn Bałtycki"

[edytuj] Oświata

Szkoły podstawowe:

• Szkoła Podstawowa nr 1 im. kpt. Leonida Teligi,
• Szkoła Podstawowa nr 2 im. kmdra Bolesława Romanowskiego,

Gimnazja:

• Gimnazjum im. gen. Mariusza Zaruskiego,
• Społeczne Gimnazjum Usteckiego Towarzystwa Oświatowego,

Szkoły ponadgimnazjalne:

• Zespół Szkół Technicznych:
  • Technikum
  • Technikum Uzupełniające dla Dorosłych
  • Zasadniczą Szkołę Zawodową
• Zespół Szkół Ogólnokształcących im. Mikołaja Kopernika
  • Liceum Ogólnokształcące
  • Liceum dla Dorosłych,

Szkoły wyższe :

• Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny Akademii Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte,

Towarzystwa oświatowe:

• Usteckie Towarzystwo Oświatowe.

[edytuj] Sport

Kluby sportowe działające w mieście:

• Klub Sportowy "Jantar Ustka"
• Lekkoatletyczny Klub Sportowy "Jantar Ustka"
• Miejski Uczniowski Klub Sportowy "Żaki Ustka"
• Uczniowski Klub Sportowy "OPTY"
• Międzyszkolny Klub Karate "Kyokushin" w Ustce
• Stowarzyszenie Turystyczno Sportowe „STS Ustka”
• Stowarzyszenie Sympatyków Piłki Ręcznej "Szczypiorniak Ustka"
• Klub Sportowy "Flota"
• Stowarzyszenie "Yacht Klub Ustka"

Usteccy sportowcy:

• Barbara Madejczyk
• Agnieszka Pogroszewska
• Natasza Caban
• Piotr Drwal
• Zbigniew Czechowski
• Grzegorz Rybak
• Tomasz Iwan
• Marian Nikodemski
• Wiesław Rudnicki

[edytuj] Komunikacja

[edytuj] Kolej

Ustka stanowiła niegdyś węzeł kolejowy skąd odchodziły linie kolejowe:

• Piła Główna - Ustka
• Sławno - Ustka
• Komnino - Ustka

W tej chwili istnieje tylko linia kolejowa Piła Główna - Ustka, pozostałe dwie zostały rozebrane, a na terenie miasta znajdują się dwa czynne przystanki kolejowe: Ustka oraz Mokrzyca (od 10 czerwca 1996 kiedy to włączono Mokrzycę do granic administracyjnych miasta).

[edytuj] Miasta partnerskie

• Bielsko-Biała
• Enkhuizen
• Kappeln
• Słupsk

[edytuj] Zobacz też

• Latarnia Morska Ustka
• Molo w Ustce

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Strona miasta
• Galeria Ustki
• Galeria starówki

• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi