Tryptyk Portinarich

Z Wikipedii


Tryptyk Portinarich
Hugo van der Goes , ok.1475
olej na desce
253 × 586 cm
Galeria Uffizi

Tryptyk Portinarich (Pokłon pasterzy) - ołtarz Hugo van der Goes'a, wykonany w technice olejnej na desce. Tryptyk został zamówiony przez bankiera Medyceuszy Tommaso Portinari dla kościoła Sant'Egidio w szpitalu Santa Maria Nuova we Florencji. Dzieło namalowane zostało w Brugii ok. 1475 r., przetransportowane do Florencji w 1483(?) i umieszczone w szpitalnym kościele, a w 1900 przeniesione do w Galerii Uffizi. Szerokość centralnej sceny wynosi 304 cm, a szerokość każdego skrzydła - 141 cm^[1].

Zamknięty ołtarz przedstawia scenę zwiastowania wykonaną w technice en grisaille. W scenie głównej ołtarza widoczny jest placyk, pośrodku którego leży Dzieciątko Jezus. Nad nim pochyla się Matka Boska. Z lewej strony widać św. Józafa, a po prawej - grupę trzech pasterzy. Dookoła rozmieszczone są w rozmaitych pozach anioły. Na pierwszym planie zostały namalowane rozmaite kwiaty będące atrybutami Marii: lilie, irysy, orliki i goździki w wazonach i porozrzucane na ziemi fiołki.

Lewe skrzydło ołtarza przedstawia świętych Antoniego i Tomasza razem z donatorem - Tommaso Portinarim oraz jego synami (Antonio i Pigello). W tle umieszczona została scena przybycia Marii i Józefa do Betlejem. Prawe skrzydło przedstawia natomiast święte Małgorzatę (z księgą i krzyżem w ręku) i Marię Magdalenę (z naczyniem) oraz Marię Portinari i jej córkę Marię. Za nimi rozciąga się rozległy krajobraz poprzez który podróżują Trzej Królowie.

Nastrój sceny nie jest tak radosny jak w innych dziełach o tej tematyce tworzonych przez współczesnych Hugo van der Goesa. Surowe i skupione twarze aniołów, bladość Marii, powaga na tworzy św. Józefa, a ponadto irysy będące symbolem boleści Marii - wszystko to przypomina o Zbawieniu, które ma się dokonać przez męczeńską śmierć.

Grupa pasterzy z prawej strony głównej sceny ilustruje trzy różne stany emocjonalne i fazy ruchu. Jeden z pasterzy dopiero dobiegł do stajenki. Zdyszany i zaniepokojony gwałtownie przechyla się, aby dojrzeć co się dzieje. Drugi, klękający, właśnie dostrzegł Dzieciątko, a na jego twarzy maluje się lekko bojaźliwa czułość. Trzeci, najstarszy z nich klęczy łagodnie się uśmiechając, pełen wzruszenia adoruje Dzieciątko.

[edytuj] Bibliografia

Web Gallery of Art - Hugo van der Goes (en)
Robert Genaille Słownik malarstwa holenderskiego i flamandzkiego, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa, 1975.