Maria Magdalena
Z Wikipedii
| Maria Magdalena | |
 |
|
| Urodzona | I w.n.e. Magdala |
| Zmarła | I w. n.e. 63 n.e. |
 Galeria w Wikimedia Commons |
|
Maria Magdalena (Maria z Magdali - według Biblii żyjąca w I w. n.e. kobieta pochodząca z wioski Magdallah lub Migdal, (z hebr. Migdal oznacza "wieża ryb") obecnie El-Me-dżel odległej o 5 km od Tyberiady, leżącej nad jeziorem Genezaret w Galilei. Należała do kręgu uczniów Jezusa. Przyłączyła się do niego po tym, gdy Ten wypędził z niej siedem złych duchów (Łk, 8:2, Mk 16:9). W Kościele rzymskokatolickim przez wieki była utożsamiana z kobietą cudzołożną z Ewangelii Janowej.[potrzebne źródło]
[edytuj] Maria Magdalena w Nowym Testamencie
Maria Magdalena jest dwunastokrotnie wspominana w Nowym Testamencie, przez wszystkich czterech ewangelistów. U świętego Łukasza pojawia się już na początku działalności duszpasterskiej Jezusa, jeszcze w Galilei (Łk.8.1-3) jako jedna z towarzyszek jego podróży obok Joanny i Zuzanny. W relacjach trzech pozostałych ewangelistów – św. Marka, św. Mateusza i św. Jana – pojawia się dopiero w Judei, w momencie ukrzyżowania Jezusa (Mk 15:40, Mt 27:56, J 19:25). Wszyscy czterej zgodnie piszą o niej jako tej, która jako pierwsza przybyła do grobu Jezusa (Mk 16:1, Mt 28:1, Łk 24:10, J 20:1-3). Ewangelista Jan twierdzi, iż pierwotnie przybyła sama i zobaczywszy pusty grób, zawiadomiła Szymona Piotra. Gdy uczniowie przybyli na miejsce pochówku, ona pozostała na zewnątrz. Tam spotkała Jezusa, początkowo myląc go z ogrodnikiem. Ewangelista Jan oraz Ewangelista Marek to właśnie jej przypisali rolę pierwszej osoby której ukazał się zmartwychwstały Jezus (Mk 16:9, J 19:25) i której nakazał cieszyć się z cudu i dodać odwagi uczniom (Mk 16:10). Była również pierwszą, która miała głosić zapowiedź zbawienia. (J 20,18)
[edytuj] Kościół Zachodni i Maria Magdalena – ewolucja wizerunku
Pierwsi ojcowie kościoła podważali rolę kobiety w życiu duchowym i od samego początku odsuwali je od uczestnictwa w Kościele. Tertulian głosił:
- "Nie wolno kobiecie przemawiać w kościele ani też nie wolno jej udzielać chrztów czy ofiarować eucharystii, ani też żądać jakiegokolwiek udziału w męskich funkcjach, a zwłaszcza zaś funkcji kapłana",[1]
Rola kobiety przez odsunięcie jej od wiary sprowadzała się do postaci grzesznicy. Tym samym kościół pragnął zminimalizować rolę Marii Magdaleny. Takie podejście było zgodne nie tylko z Tertulianem ale i również z naukami św. Pawła (1 Tm 2:11-12). W dokumencie "Porządek apostolski" stworzonym przez oponentów Marii, a opisującym wydarzenia Ostatniej Wieczerzy znajduje się fragment:
- Jan rzekł: "Kiedy Mistrz pobłogosławił chleb i kielich i rozdał je ze słowami: "To moje Ciało i Krew" nie zaproponował ich kobietom, które są z nami. Marta odpowiedziała: "Nie przekazał ich Marii, ponieważ się śmiała"
Na tej podstawie twierdzono, iż Maria Magdalena wątpiła w zbawienie Jezusa. Zaczęto głosić, iż była nierządnicą i grzesznicą i jako taka nie zasługuje na cześć. Przeciwko Marii Magdalenie występował też twórca luteranizmu Marcin Luter:
- Ona nie potrafi myśleć, marzyć, mówić o niczym innym, jako tylko o tym: gdybym miała tego mężczyznę, mego najukochańszego gościa i pana, radowało by się moje serce [2]
Tego typu poglądy spowodowały, iż na długie stulecia Maria Magdalena stała się symbolem pokutnicy i grzesznicy. W średniowieczu tworzono nawet domysły upadku Magdaleny. Jeden z nich mówił o zamożnym pochodzeniu Marii i jej niespotykanej urodzie. Te przywary miały spowodować zejście na złą drogę. Istniał również pogląd, iż Magdalena był żoną Jana Ewangelisty a gdy ten wybrał pójście za Jezusem, zrozpaczona żona oddała się w ręce nierządu. Historie te odpowiadały ówczesnej modzie średniowiecza, identyfikując zmysłową ladacznicę z nawróconą mistyczką. Pomimo późniejszych prób wyniesienia i oczyszczenia imienia Marii Magdaleny taki obraz pozostał w świadomości wyznawców kultury Kościoła Zachodniego.
Jednak były i opinie przeciwne. Święty Hipolit, teolog z początków III w., jako pierwszy nazwał ją "Apostołką Apostołów", zaś benedyktyn Rabanus Maurus, żyjący w IX wieku, uznał za równą apostołom.
Dopiero w 1969 r., papież Paweł VI, oficjalnie oczyścił imię Marii Magdaleny i jej niechlubną tradycję. W 1978 r. z Rzymskiego Brewiarza wyeliminowano inwokacje o Marii pokutnicy i wielkiej grzesznicy.
W późniejszej tradycji Kościoła zachodniego, za sprawą papieża Grzegorza I Wielkiego, Maria Magdalena była utożsamiana z Marią z Betanii siostrą Marty i Łazarza, która namaściła Jezusa drogim olejkiem i "włosami swoimi otarła Jego nogi" (J 11:2) Owo namaszczenie stanowi bardzo ważny fakt z życia Jezusa. Wspominają o nim zgodnie wszyscy czterej ewangeliści (Mk 14:1, Mt 26:6-7). Choć ani Marek, ani Mateusz nie wymieniają imienia kobiety, wiąże się ją a ową grzesznicą wspomnianą przez Łukasza (7:37-38). Połączenie kobiety, z której wypędzono siedem demonów, i grzesznicy obmywającej stopy Jezusa skłoniło egzegetów do twierdzenia, iż jest to jedna postać - Maria Magdalena. Św. Bernard z Clairvaux, żyjący w XI wieku, Marię Magdalenę identyfikował z oblubienicą z Pieśni nad pieśniami oraz z kobietą słuchającą nauk Jezusa (Łk 10:38-42). W swoich kazaniach wielokrotnie wskazywał na powiązanie Marii z Betanii z Marią Magdaleną. Kościół rzymskokatolicki przez wiele wieków w dniu Marii Magdaleny 22 lipca odczytywał Pieśń nad pieśniami. W VI wieku papież Grzegorz I Wielki twierdził, iż Maria Magdalena i Maria z Betanii to ta sama osoba:[3]
- Wierzymy, że kobieta, którą Łazarz nazywa grzesznicą a Jan Marią, to ta sama osoba, z której, według Marka, Jezus wypędził złe duchy[4]
W XVI w. francuski humanista Jacques Lefèvre d'Étaples wygłosił opinie na temat Marii Magdaleny, twierdząc, iż należy rozróżnić trzy Marie występujące w Nowym Testamencie. Swoją opinię opierał na zdaniu Ojca Kościoła Erazma z Rotterdamu. Ówczesny Kościół sprzeciwił się takim twierdzeniom i pod groźbą uznania Lefèvre za heretyka, zmusił go do wyrzeczenia się swoich poglądów.[5]
[edytuj] Kościół prawosławny
W Kościele wschodnim Maria Magdalena była zawsze utożsamiana wyłącznie z kobietą, z której Chrystus wypędził siedem złych duchów, i otaczana wielką czcią jako Apostołka Apostołów. Najstarsze jej wizerunki przedstawiają Marię Magdalenę jako niosącą olejki do grobu lub świadka zmartwychwstania.
W tradycji Kościoła prawosławnego istnieje również pogląd, iż Maria Magdalena umarła w Efezie, gdzie wzniesiono bazylikę na jej cześć. Za czasów panowania cesarza Leona Filozofa (886–912), miasto Efez zostało zdobyte przez Turków. Ciało Marii przewieziono do Konstantynopola a gdy ten został zdobyty przez krzyżowców w 1261, święte relikwie zawieziono do Francji, do miasteczka Vézelay, gdzie do dziś istnieje ich kult.
[edytuj] Ewangelie gnostyckie
W Ewangeliach gnostyckich Maria Magdalena była wiązana z Mądrością (Sofią) reprezentowała słońce, księżyc i poświatę gwiazd. Żeńskie gnossis Sofii uważano za Ducha Świętego, na ziemi reprezentowanego przez Magdalenę.[6] Dla gnostyków postać Marii Magdaleny miała również znaczenie symboliczne. Jako kobieta była stawiana na równi z duchownymi i biskupami pierwszych wieków chrześcijaństwa. Taką tezę wyznawał gnostyk Marcjon. Inny czołowy gnostyk, nauczyciel Marcellina wielokrotnie podróżował do Rzymu jako reprezentant grupy Carpocratian, i tam twierdził, iż otrzymał tajne nauki od Marii, Salome i Marty. Sam Ojciec Kościoła, biskup Ireneusz wspominał o równo traktowaniu mężczyzn i kobiet w liturgii i nauczaniu przez gnostyka Marcus. Tego typu praktyki były przez niego surowo krytykowane. [7] Maria Magdalena jako symbol stanowiła połączenie pierwiastka męskiego i żeńskiego jako jedna całość. Pierwiastek ten określał płciowość boga pod dwojaka postacią.
W Pisti Sophia (Wiara i Mądrość), gnostyckim dziele, napisanym ok, 250 roku w języku koptyjskim Maria Magdalena przedstawiana jest jako opoka Kościoła, przeciwstawiając tym samym twierdzenie o Piotrze z Nowej Ewangelii. Piotr w jej obecności zmuszony jest do odgrywania podrzędnej roli. :"Panie mój, nie możemy dłużej znosić tej kobiety. Ona pozbawia nas wszelkiej sposobności do powiedzenia czegokolwiek. Wciąż zabiera głos"[8] Mądrość Sofii symbolizowała czerń. Magdalena uważana była za tą, która wie wszystko
W Ewangelii Filipa Maria przedstawiana jest jako symbol mądrości. W niej to znajduje się cytat: :"przy Panu zawsze kroczyły one trzy: Maria jego matka, jej siostra i Magdalena, która zwana była jego towarzyszką"| oraz|
- "A towarzyszka Zbawiciela jest Maria Magdalena. A Chrystus miłował ją :bardziej od innych uczniów i całował ją często w usta. Pozostali byli :tym zgorszeni i okazywali niezadowolenie. Mówili doń:Dlaczego miłujesz :ją bardziej niż nas? Zbawiciel odpowiadał im mówiąc: Dlaczego nie :miłuję was tak jak ją?"[9]
W Ewangelii Marii znacznie częściej spotykamy się z osobą Marii. Znany jest ustęp gdzie Piotr podważa pozycje Magdaleny i jej związku z Jezusem.
- "Siostro, wiemy że Zbawiciel miłował cię bardziej od innych niewiast. Powiedz nam słowa Zbawiciela, które pomnisz, które ty znasz a my nie. (...) Czy zaiste mówił na osobności z kobietą, a nie otwarcie z nami? czy mamy się zwracać i słuchać jej wszyscy? Czy wolał ją od nas? (...)Zapewne Zbawiciel zna ją bardzo dobrze. Dlatego miłował ją bardziej niż nas"[10]
W Ewangelii Tomasza również znajdujemy kilka wzmianek o Marii i również w kontekście oburzenia Piotra:
- "Szymon Piotr rzekł im: Niech Maria nas opuści, kobiety niegodne są życia"[11]
W Dialogu zbawiciela, Maria Magdalena przedstawiana jest jako kobieta, która rozpoznała wszystko, występuje pomiędzy trzema uczniami, którzy otrzymują polecenia od Jezusa: Judaszem i Mateuszem, odrzuca prace kobiece i staje na równi z mężczyzną to są, widocznie, działalności kontaktów i prokreacji[12]
[edytuj] Miejsca kultu
Do najbardziej znanych centr kultu Marii Magdaleny należało Rennes-le-Château w Langwedocji [13]. oraz wiele innych miejsc we Francji z kościołem Sainte Marie de Magdalen w Saint-Maximin-la-Sainte-Baume, w miejscu jej pochówku, na czele. Tam znajduje się jej alabastrowy grobowiec. Do innych ważnych miejsc kultu Marii Magdaleny zaliczyć można region Gellone. W Rennes-le-Château, w 1059 roku poświęcono jej kościół a w 1096 wybudowano bazylikę Świętej Marii Magdaleny w Vezelay. W tym miejscu w 1271 roku Franciszek z Asyżu założył zakon franciszkanów a w 1146 Bernard z Clairvaux nawoływał do krucjaty.
W pobliżu La Sainte Baume znajduje się pieczara pustelnia Marii Magdaleny. Według francuskiej legendy w miejscu tym Maria Magdalena przez 30 lat wiodła pustelnicze życie, kiedy to statek wraz z jej rodziną: Łazarzem, Martą i uczniami Jezusa - Maximinem i Marcellusem, rozbił się w pobliżu wybrzeży ówczesnej Galii, a dzisiejszej Francji, w okolicach Marsylii. W legendarnej pustelni Magdalena umarła i tam, w niewielkim miasteczku Saint-Maximin-la-Sainte-Baume w Prowansji, została pochowana. W XIII wieku odnaleziono jej domniemane doczesne szczątki. W tym miejscu Ludwik IX w roku 1254 zatrzymał się po powrocie z siódmej krucjaty. Towarzyszący mu de Joinville pisał:
- Przybyliśmy do miasta Aix w Prowansji, by czcić świętą Magdalenę, która spoczywa o dzień drogi stamtąd. Dotarliśmy do miejsca zwanego Baume, na bardzo stromej i urwistej skale, w której, jak powiadają, święta Magdalena długo mieszkała w pustelni".
Znane polskie miejsca kultu to Prawosławna Katedra Metropolitalna Świętej Równej Apostołom Marii Magdaleny w Warszawie i Sanktuarium św. Marii Magdaleny w Biłgoraju. Według podań, na miejscu tego drugiego w XVII w. Maria Magdalena kilkakrotnie objawiła się i obrała to miejsce jako miejsce jej kultu i czci. Do miejsca tego, słynnego z uzdrowień, dziś przybywają liczne pielgrzymki.
[edytuj] Czarna Madonna
Na terenie Marsylii po części za sprawą Jana Kasjana, który założył na tych terenach szkoły żeńskie i męskie oraz zakon kasjanicki w 410 roku, narodził się kult Matki Boskiej Gromnicznej oraz kult Czarnej Madonny z Ferrieres. [14] związany bezpośrednio z Marią Magdaleną. Powiązanie Czarnej Madonny z Marią wiąże się z jej przewodnictwem zakonu nazarejskiego, gdzie mogła ubierać się na czarno. Pochodzenie tego kultu tłumaczy się również postacią oblubienicy Salomona z Pieśni nad pieśniami, która posiadała ciemną opaloną karnację. Zwolennicy teorii Graala, kult Czarnej Madonny łączą z Sarą ciemnoskórym dzieckiem, które przypłynęła do Francji wraz z Marią Magdaleną. Kult Czarnej Madonny rozprzestrzenił się po całej Europie. W IX wieku Karol Wielki odwiedził Madonnę z Rocamadour, posąg z Tuluzy. Znane są stare rzeźby Czarnej Madonny z Oropa w Alpach Szwajcarskich pochodzącej z V wieku, Madonny z Valcourt (X wiek), Madonny z Myans (XII wiek), Madonny z Montserrat (XII w.), Madonna Podziemna z krypty katedry Chartres, Madonny z LaSarte (XII w.) oraz "Madonny od Filaru" również z Chartres i polską Madonnę Częstochowską.
[edytuj] Maria Magdalena w literaturze
W średniowieczu postać Marii Magdaleny była postacią kontrowersyjną. Z jednej strony jej postać była wielokrotnie opisywana i czczona. Do najbardziej znanych dzieł należy "Żywot Marii Magdaleny" autorstwa Rabana Maura, arcybiskupa Moguncji i opata Fuldy oraz "La Legende de Sainte Marie Magdelein" Jakuba de Voragine, arcybiskupa Genui. Obydwoje wspominają o Marii Magdalenie i o jej rodzinie. Według nich Maria zmarła w 63 roku w miejscowości Saint Baume w południowej Francji. Jej ojcem był kapłan jerozolimski Syrus Jair. Voragine pisze:
- Gdy więc uczniowie Pana rozproszyli się po świecie, święty Maksyminus, Maria Magdalena, brat jej Łazarz, siostra Marta ze swą służącą Martillą, a także św. Cedoniusz, ślepy od urodzenia, lecz uzdrowiony przez Pana, wszyscy wraz z wieloma innymi chrześcijanami zostali przez niewiernych załadowani na okręt i zepchnięci na morze bez żadnego steru, oczywiście w tym celu, aby wszyscy razem potonęli. Moc Boża jednak doprowadziła ich do Marsylii.
W innym dziele pt. "Legenda aurea" wydanej po francusku i łacinie a w 1483 roku w języku angielskim jako jedna z pierwszych książek wydrukowana w Westminsterze w 1483 roku, Voragine wspomina:
- Święta Marta (siostra Marii Magdaleny) (...) urodziła się w królewskiej rodzinie. Jej ojciec nazywał się Syro, zaś matka Eucharia. (...) Po wniebowstąpieniu naszego Pana, kiedy uczniowie się rozeszli, ona, wraz z bratem Łazarzem i swą siostrą Marią, a także świętym Maksymem, weszli na pokład okrętu, na którym - dzięki łasce naszego Pana - bezpiecznie przybyli do Marsylii. Stąd udali się w region Aix, gdzie nawracali mieszkańców na wiarę.
Szczątki Marii Magdaleny pogrzebana w Tarascon. W 1279 roku, król Sycylii, Karol II, hrabia Prowansji, oddzielił czaszkę Marii i jej kość ramieniową i oprawił w srebrno - złote relikwiarze, w których spoczywają do dziś. Pozostałe kości i popioły schowano w urnie, która zaginęła w czasie rewolucji francuskiej. [15]
O Marii Magdalenie i jej podróży do Prowansji można znaleźć wzmiankę w hymnie z VII wieku wydanego ponownie w Acta Sanctorum autora jezuity Jeana Bollanda w XVII wieku[16]
W literaturze XX wieku na temat Marii Magdaleny napisano bardzo wiele ważnych lub zgoła fantastycznych książek. Do najnowszych należą:
- Tajemnice Marii Magdaleny Laurence Gardner
- Maria Magdalena i Święty Graal Margaret Starbird
- Maria Magdalena Regis Burnet
- Ewangelia Marii Magdaleny Jean-Yves Leloup
- Życie Marii Magdaleny Katarzyna Emmerich
- Maria Magdalena. Prawda, legendy i kłamstwa Welborn Amy
- Maria Magdalena Gordon Thomas
- Miłość Marii Magdaleny Juan Tafur
[edytuj] Maria Magdalena w sztukach plastycznych
Maria Magdalena była inspiracja dla wielu malarzy średniowiecznych i późniejszych. W średniowieczu przedstawiono ją jak wygłasza kazania do Apostołów i pierwszych chrześcijan lub z flakonikiem olejku. Najczęściej była jednak przedstawiana w scenach z życia Jezusa - u stóp krzyża w czasie jego śmierci i przy grobie w momencie objawienia.
Jednym z najbardziej znanych artystów był renesansowy malarz Fra Angelico, który namalował obraz pt. "Noli me tangere" (Nie dotykaj mnie) w 1441, na którym Jezus stoi w ogrodzie otoczonym murem z motyką na ramieniu. U jego stóp klęczy, ubrana w różową szatę Maria Magdalena i wyciąga do niego ramiona. Podobna scena znajduje się u Jana Brueghela zwanego Aksamitnym z 1610, Antonio Allegriego, Martina Schongauera, Correggia, Raggiego, Tycjana, Corota i Cezanne'a oraz u wielu innych malarzy.
Inną tematyką często pojawiającą się u artystów jest scena Marii Magdaleny w czasie ukrzyżowania Jezusa. Przedstawiana była jako kobieta pogrążona w rozpaczy o wyrazistej mimice twarzy pełnej bólu i smutku. do najbardziej rozpoznawalnych dzieł należy obraz Botticelli|Botticelliego pt. Święta Maria Magdalena u krzyża z roku 1500. Widzimy na nim zrozpaczoną Marie obejmującą krzyż na którym wisi Jezus. Po prawej stronie wisi lis, który u gnostyków oznaczał symbol oszustwa w pobożnym przebraniu. Innym znanym dziełem jest Św. Maria Magdalena pędzla [[Piero della Francescoa] oraz scena z ołtarza namalowanego przez Grünewalda, czy też z ołtarza wykonanego przez Masaccia.
Do kolejnej grupy obrazów z Marią Magdaleną należą obrazy związane z jej wizerunkiem - kobiety pokutującej. Do najbardziej znanych należy dzieło pt. Magdalena pokutująca Georges'a de La Tour. Podobne obrazy malowali Caravaggio, Tycjan, Trevisani i Conco oraz Juan Tinoco
Marię Magdalenę przedstawiano także w formie portretu. Najczęściej malowana była w bogatych strojach, o nieprzeciętnej urodzie. Przeważnie artyści widzieli ją bez okrycia głowy z długimi włosami, trzymającą w dłoni swój atrybut - pojemnik z wonnościami. Do tej grupy obrazów zaliczyć można Marie Magdalenę pędzla Caravaggia.
W innych interpretacjach biblii Maria Magdalena występowała stosunkowo rzadko. Przeważnie były to obrazy, gdzie postać Magdaleny łączyła się z legendami na jej temat. Do najbardziej wymownych należą freski Giotta z kościoła w Asyżu oraz dzieła Lorenzo di Credi, Tilmana Riemenschneidera oraz Andrea Sacchi. Bardzo interesującą interpretacje można zobaczyć u Giovanni Lanfranco (znany jako Giovanni di Stefano), który namalował obraz Maria Magdalena unoszona przez anioły stanowiący aluzję do brzemiennej Magdaleny. Rembrandt namalował obraz Marii przy grobie Jezusa, gdzie zrozpaczona nie poznaje Pana.
Maria Magdalena u innych malarzy
- Chrystus i Maria Magdalena- ikona pochodząca z połowy XVI wieku
- Wieczerza w domu Szymona Faryzeusza obraz namalowany przez malarza ze szkoły Dirka Boutsa w latach 1445 - 1450; Berlin, Gemäldegalerie.
- Marta i Magda Magdalena - namalowany w 1598 przez Caravaggio
- Nawrócenie Marii Magdaleny- namalowany w latach 1598-99 przez Caravaggia
- Maria obmywająca stopy Jezusa pędzla Johann Christof Haasa
- Chrystus w domu Marii i Marty - obraz Tintoretto z 1575 przedstawiający Marię obmywającą stopy Jezusa
- Magda Magdalena w Prowansji - obraz ze szkoły niderlandzkiej pochodzący z XVI wieku
- Święta alegoria - Jan Provost - szczególny obraz przedstawiający Jezusa uzbrojonego w miecz i z sercem przebitym włócznią oraz jednocześnie Maria Magdalena w koronie i czarnej szacie kapłanki nazarejskiej
- Mary Magdalene repentant- El Greco
- Maria Magdalena, Meditasjon Dag Ni
- Maria Magdalena - Jan van Scorel
- Św. Maria Magdalena de Pazzi
- Maria Magdalena Juan Tinoco
- Maria Magdalena i św. Fotyna
- La Magdalena -Vicente Bellver
- Matka Boska z dzieciątkiem, świętą Magdaleną i donatorem - Łukasz z Leydy 1522, Monachium, Alte Pinakothek.
- Ukrzyżowanie - Rafael Santi, obraz namalowany w latach 1503- 1504, obecnie w Londynie, National Gallery.
- obraz Marii Magdaleny znajdujący się w Convento de San Marcos z 1437.
Marię Magdalenę przedstawiano często w czerwonym płaszczu (w malarstwie symbolu namiętności, krwi, siły i młodości) narzuconym na zieloną suknię (symbolu płodności), z białą podszewką symbolizującym czystość. Jej atrybutami są: naczynie zawierające olejek, naczynie z kadzidłem, korona cierniowa, bicze, diabelskie głowy, gałąź palmowa, wieniec różany, krzyż, instrumenty muzyczne, włosiennica, czaszka ludzka.
[edytuj] Maria Magdalena jako patronka
Maria Magdalena patronuje zakonom kobiecym w Prowansji, Sycylii i Neapolu. Jest patronką magdalenek, kobiet, kobiet szczerze pokutujących, uczniów i studentów, więźniów, sprowadzonych na złą drogę, fryzjerów, ogrodników, właścicieli winnic, sprzedawców wina, ołowników, bednarzy, tkaczy, rękawiczników, producentów perfum i pudru, dzieci mających trudności z chodzeniem; jest też wzywana w przypadku choroby oczu, zarobaczenia, niepogody.
[edytuj] Parafie i kościoły pod wezwaniem Marii Magdaleny
Zobacz więcej w osobnych artykułach: Parafia św. Marii Magdaleny, Kościół św. Marii Magdaleny.[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Bibliografia
- Kultura biblijna, Słownik, p. red. Chrostowski W., wyd. WSiP, Warszawa 1997, ISBN 83-02-06372-X
- Lisiecka Z., Starożytność, Literacka baza danych, Przedsiębiorstwo Handlowo-Wydawnicze ELAN, Białystok 2002, ISBN 83-85857-56-7
[edytuj] Linki zewnętrzne
Przypisy
- ↑ Tertullian, De Cultu Feminarum, ks. 1 roz 1
- ↑ M. Luter WA 28 "Nam Euangelium nihil aliud est quam praedicatio de concepto, nato etc. Christo."
- ↑ Edith,Filliete, "Saint Mary Magdalene, Her Life and Times" (Newton Lower Falls,MA: Society of Saint Mary Magdalene, 1983)
- ↑ Św. Grzegorz Wielki, Homilie na Ewangelie, hom. 33,1, Warszawa 1970, s. 233.
- ↑ Joanna Petry Mroczkowska, Miesięcznik katolicki "List"
- ↑ Laurence Gardner "Tajemnice rodowodu Świętego Graala" wyd.Amber 2005 ISBN 83-24-2271-0
- ↑ Irenaeus, Adversus Haereses, Book I, ch. 13, § 1 - 7; Hippolytus, Refutationis Omnium Haeresium, 6.35
- ↑ Mynarek,Hubertus: "Jezus i kobiety. Miłosne życie Nazarejczyka", Gdynia 1995, ss. 54-55
- ↑ The Gospel of Mary w: Robinson J, Nag Hammadi Library in English
- ↑ The Gospel of Mary w: Robinson J, Nag Hammadi Library in English, s.140,135
- ↑ Nag Hammadi Kodek II, 2
- ↑ "Dialog Zbawiciela" , 139.12 - 13; Dokucz Hammadi Biblioteka 235.
- ↑ Henry Lincoln Holy Place, Londyn 1991
- ↑ Ean C.MBegg "Cult of the Black Virgin."
- ↑ Pere Lacordaire St.Mary Magdalene, Derby 1880 rozdz.106-108
- ↑ John W Taylor Coming of tke Saints, rozdz 6.
